Τα σημερινά ποσοστά εξαφάνισης ειδών είναι 100 έως 1.000 φορές υψηλότερα από το κανονικό λόγω των επιπτώσεων στον άνθρωπο
Είναι αρχές Μαΐου σε μια από τις πιο παραγωγικές περιοχές παραγωγής μελιού της Ισπανίας και η Julio Solana Muñoz ανησυχεί. Ο μελισσοκόμος τρίτης γενιάς παρατήρησε ότι τα λουλούδια στα χωράφια κοντά στην πόλη του δεν είναι πουθενά τόσο πολλά όσο ήταν πριν από ένα χρόνο. Οι κυψέλες του πεθαίνουν επίσης. Τα τελευταία χρόνια, το ποσοστό θνησιμότητας για τις μέλισσες του έχει ανέβει σχεδόν στο 35%.
Οι μέλισσες είναι κρίσιμες για την οικονομία της Fuenlabrada de los Montes, της πατρίδας του Julio. Το μέλι του είναι γνωστό ως ένα από τα καλύτερα στην Ευρώπη και η περιοχή είναι υπεύθυνη για σχεδόν το 10% της παραγωγής μελιού της Ισπανίας. Ωστόσο, οι μέλισσες είναι εξίσου ζωτικής σημασίας αλλού στον κόσμο: τρεις από τις τέσσερις καλλιέργειες σε όλο τον κόσμο παράγουν φρούτα ή σπόρους για ανθρώπινη χρήση, καθώς τα τρόφιμα εξαρτώνται, τουλάχιστον εν μέρει, από επικονιαστές όπως οι μέλισσες.
«Οι μέλισσες σημαίνουν ζωή», λέει ο Julio. «Χωρίς αυτούς, οι περισσότερες καλλιέργειες που έχετε συνηθίσει να τρώτε δεν θα υπήρχαν».
Στη Fuenlabrada de los Montes καθώς και αλλού, οι μέλισσες απειλούνται. Τα σημερινά ποσοστά εξαφάνισης ειδών είναι 100 έως 1.000 φορές υψηλότερα από το κανονικό λόγω των επιπτώσεων στον άνθρωπο. Τα έντομα πιθανότατα θα αντισταθμίσουν το μεγαλύτερο μέρος της μελλοντικής απώλειας βιοποικιλότητας με το 40% των ειδών επικονιαστών ασπόνδυλων - ιδιαίτερα μελισσών και πεταλούδων - να αντιμετωπίζουν την εξαφάνιση.
Οι αλλαγές στη χρήση γης, τις εντατικές γεωργικές πρακτικές, τις μονοκαλλιέργειες και τα φυτοφάρμακα έχουν κατακερματιστεί και υποβαθμίσει τους οικοτόπους των επικονιαστών. Η παγκοσμιοποίηση διευκολύνει επίσης τη μετάδοση παρασίτων και ασθενειών, η οποία δημιουργεί ειδικές απειλές για τους ίδιους τους επικονιαστές. Επιπλέον, οι ακραίες καιρικές συνθήκες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή παρεμποδίζουν τη γονιμοποίηση αποσυγχρονίζοντας τη ζήτηση (άνθη σε άνθιση) με την προσφορά παρόχων υπηρεσιών (άφθονοι και διαφορετικοί πληθυσμοί επικονιαστών).
Η μείωση των επικονιαστών θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για το μέλλον των τροφίμων μας. Η απουσία τους θα έθετε σε κίνδυνο τα τρία τέταρτα των παγκόσμιων καλλιεργειών που εξαρτώνται τουλάχιστον εν μέρει από τη γονιμοποίηση, συμπεριλαμβανομένων των μήλων, των αβοκάντο, των αχλαδιών και των κολοκυθών. Και η ενίσχυση της επικονίασης δεν αφορά μόνο τον μετριασμό της καταστροφής - με βελτιωμένη διαχείριση, η επικονίαση μπορεί να αυξήσει τις γεωργικές αποδόσεις και την ποιότητα.
Για πολλούς από τους μικροκαλλιεργητές που καλλιεργούν καλλιέργειες που εξαρτώνται από τη γονιμοποίηση (όπως κακάο και καφές), η έλλειψη επικονιαστών θα μπορούσε να σημαίνει λιγότερο εισόδημα και μεγαλύτερη ευπάθεια στην πείνα και τον υποσιτισμό.
Αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο των επικονιαστών στην παραγωγή τροφίμων και την επισιτιστική ασφάλεια, ο FAO προωθεί πρακτικές φιλικές προς τους επικονιαστές στη γεωργική διαχείριση. Για παράδειγμα, ο FAO παρέχει τεχνική βοήθεια σε χώρες σε θέματα που κυμαίνονται από την αναπαραγωγή βασίλισσας έως την τεχνητή γονιμοποίηση έως τις βιώσιμες λύσεις για την παραγωγή μελιού και την εμπορία εξαγωγών. Ο FAO συντονίζει επίσης τη Διεθνή Πρωτοβουλία Επικονιαστών, η οποία παρακολουθεί την πτώση των επικονιαστών, εντοπίζει λύσεις και δημιουργεί ικανότητα διαχείρισης της επικονίασης για βιώσιμη γεωργία.
Αλλά και οι υπόλοιποι παίζουμε σημαντικό ρόλο. Ως πολίτες, πρέπει να παροτρύνουμε τις κυβερνήσεις μας να αυξήσουν τη συνεργασία μεταξύ εθνικών και διεθνών οργανισμών, ακαδημαϊκών και ερευνητικών φορέων και δικτύων για την παρακολούθηση, έρευνα και αξιολόγηση επικονιαστών και υπηρεσιών επικονίασης. Οι αγρότες μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση της αφθονίας, της ποικιλομορφίας και της υγείας του επικονιαστή, διασφαλίζοντας ότι οι εκμεταλλεύσεις διαθέτουν διατροφικούς πόρους και καταφύγιο συνεχώς διαθέσιμα στους επικονιαστές.
Στη Fuenlabrada de los Montes και αλλού, η προστασία των επικονιαστών όπως οι μέλισσες συμβάλλει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των ζωντανών οικοσυστημάτων, καθώς και στην προστασία των καλλιεργειών και των μέσων διαβίωσης που είναι κεντρικές για ένα μέλλον του #ZeroHunger. Ας αναγνωρίσουμε τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζουν οι επικονιαστές στη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας σε όλο τον κόσμο.