Οι έμποροι διστάζουν να συνάψουν νέες συμφωνίες τόσο με την Ουκρανία όσο και τη Ρωσία, μετά τον αποκλεισμό κάποιων ρωσικών τραπεζών από το παγκόσμιο σύστημα πληρωμών SWIFT και το πάγωμα κάποιων περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας.

Οι τιμές στα δημητριακά καθορίζονται τόσο από την εγχώρια παραγωγή όσο από τις τάσεις της παγκόσμιας αγοράς.

Φέτος, αυτό που χαρακτηρίζει τις τιμές των σιτηρών στις διεθνείς αγορές είναι οι έντονα ανοδικές τάσεις. Οι έμποροι διστάζουν να συνάψουν νέες συμφωνίες τόσο με την Ουκρανία όσο και με τη Ρωσία, μετά τον αποκλεισμό κάποιων ρωσικών τραπεζών από το παγκόσμιο σύστημα πληρωμών SWIFT και το πάγωμα κάποιων περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας.

 Το σιτάρι είναι κυρίαρχο δημητριακό στο παγκόσμιο εμπόριο με 650 - 685 εκ. τόνους παραγωγής, 654 - 660 εκ. τόνους κατανάλωσης και αποθέματα που προσεγγίζουν περίπου τους 160 - 190 εκ. τόνους ετησίως.

Τι συμβαίνει όμως εάν μια εταιρεία προμηθεύεται σιτηρά από άλλη χώρα; Η διαταραχή που θα προκληθεί στην τροφοδοσία της αγοράς θα είναι εξαιρετικά μεγάλη. Επιπλέον κι η απόκλιση, παρατηρείται στις τιμές είναι εξίσου πολύ μεγάλη: τα απλά μαλακά σιτάρια της Ρωσίας πωλούνται κατά 40 ευρώ φθηνότερα από τα γαλλικά, ενώ τα υψηλής πρωτεϊνικής αξίας, τα οποία κυρίως συγκρίνονται με τα αντίστοιχα γερμανικά, είναι φθηνότερα κατά 50 ευρώ. 

Η Κίνα είναι η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα, με 130 εκ. τόνους, ενώ η Ινδία (90 εκ. τόνους), η Αμερική και η Ρωσία ακολουθούν με περισσότερο από 60 εκ. τόνους παραγωγής η κάθε μία.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, τα σημερινά επίπεδα της καλλιέργειας του σκληρού σιταριού (έκταση, παραγωγή, μέση στρεμματική απόδοση) θεωρούνται πολύ ψηλά αλλά ελλειμματικά είναι εκείνα του μαλακού.  Μελλοντικός στόχος της Ελλάδας και ειδικά του κάθε υπουργού θα έπρεπε να είναι η αυτονομία και η επέκταση  και  όχι ο περιορισμός της καλλιέργειας μόνο σε εδάφη και περιβάλλοντα που την ευνοούν, ποσοτικά και ποιοτικά.

Πίνακας 3. Εξέλιξη των καλλιεργειών μαλακού σιταριού και σκληρού σιταριού το χρονικό διάστημα 1980-2005

Ειδικότερα στη χώρα μας, η παραγωγή μαλακού σιταριού έφτασε στα επίπεδα της αυτάρκειας τη δεκαετία του 1950 και προς τα τέλη του 1970 υπήρχε πλεόνασμα, το οποίο διατηρήθηκε μέχρι το 1984. Έκτοτε αρχίζει ραγδαία μείωση της καλλιέργειας του μαλακού σιταριού, η οποία συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση της καλλιέργειας του σκληρού, με αποτέλεσμα από τότε η Ελλάδα να είναι ελλειμματική σε μαλακό σιτάρι και πλεονασματική σε σκληρό. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, από 7 εκατ. στρ. το 1980, η έκταση καλλιέργειας του μαλακού σιταριού έπεσε κάτω στις 900 χιλ. το 2004, ενώ το 2010 ήταν στο 1,3 εκατ. στρ. Αντίθετα, η έκταση καλλιέργειας του σκληρού σιταριού από 2,3 εκατ. στρ. το 1980 αυξήθηκε σε 7,5 εκατ. στρ. το 2004 και το 2010 ήταν στα 5,3 εκατ. στρ.

Όταν ανέλαβε καθήκοντα ο κ. Γεωργαντάς συνάντησε εκπροσώπους του Συνδέσμου Εισαγωγέων Δημητριακών και εκπροσώπους της Αλευροβιομηχανίας οι οποίοι -όπως ο ίδιος δήλωσε- τον διαβεβαίωσαν ότι υπάρχουν εναλλακτικές αγορές από χώρες της Ευρώπης και τις ΗΠΑ. Σημείωσε δε ότι τα τελευταία 25 χρόνια δεν έχει γίνει εισαγωγή μαλακού σιταριού από τις ΗΠΑ! Ωστόσο τόνισε ότι εφόσον χρειασθεί το υπουργείο έχει εκκινήσει τη διαδικασία ώστε να γίνει με απρόσκοπτο τρόπο η εισαγωγή των ποσοτήτων που έχει ανάγκη η χώρα

Σύμφωνα με το ΥπΑΑΤ από τους 900.000 τόνους μαλακού σιταριού που χρειάζεται η χώρα, οι 250.000 τόνοι, δηλαδή το 30%, εισάγονται από τη Ρωσία και την Ουκρανία, ενώ αν προστεθεί και η Μολδαβία το ποσοστό αυτό φτάνει στο 35% και ακόμα περισσότερα από Βουλγαρία .

Η Ελλάδα σε μαλακό σιτάρι παράγει μόνο το 10% των αναγκών της, ενώ σε σκληρό έχει επάρκεια παραγωγής και δεν κάνει εισαγωγές αλλά κάνει  εισαγωγές σε άλευρα  κάτι που ξεχνάμε όλοι.

Οι ποιότητες και οι κατηγορίες των αλεύρων διακρίνονται από τον τρόπο του αλέσματος, το βαθμό κοσκινίσματος και την ποιότητα του σιταριού και των άλλων δημητριακών, απ’ όπου προέρχονται. Από άποψη ποιότητας του σιταριού, τα άλευρα διακρίνονται σε άλευρα σκληρού σιταριού, μαλακού σιταριού και ημίσκληρου. Στα παραγόμενα άλευρα από σκληρό σιτάρι υπάγεται και το σιμιγδάλι.

Οι τύποι των αλεύρων

Κι αν έχετε μπερδευτεί από τις τόσες κατηγορίες αλεύρου, παρακάτω θα βρείτε έναν σύντομο οδηγό ώστε να τα ξεχωρίσετε και να επιλέγετε τον κατάλληλο τύπο αλεύρου σε σχέση με αυτό που θέλετε να φτιάξετε.

ΑΛΕΥΡΙ ΑΠΟ ΣΙΤΑΡΙ

• .Σκληρό αλεύρι:  Είναι το ιδανικό για να φτιάξουμε χωριάτικο ψωμί. Παράγεται από την άλεση σκληρού σιταριού, έχει ελαφρώς κίτρινο χρώμα, είναι δυνατό σε γλουτένη και δίνει όγκο και ελαστικότητα στο ζυμάρι.
• .Μαλακό αλεύρι:  Χρησιμοποιείται κυρίως στην ζαχαροπλαστική και είναι κατάλληλο για κέικ, μπισκότα, κουλουράκια, καθώς και για όλα τα γλυκά. Παράγεται από μαλακό σιτάρι και έχει λευκό χρώμα. Η περιεκτικότητα του σε γλουτένη είναι μικρότερη από του σκληρού αλευριού, με αποτέλεσμα η ζύμη να μην έχει τόση ελαστικότητα.
• Αλεύρι για όλες τις χρήσεις:  Είναι η μέση λύση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πάρα πολλές περιπτώσεις, με σχετικά ικανοποιητικά αποτελέσματα. Παράγεται από την ανάμειξη αλευριού από σκληρό και μαλακό σιτάρι και χρησιμοποιείται τόσο στην παραγωγή ψωμιού, όσο και στην ζαχαροπλαστική.
• Φαρίνα:  Παρασκευάζεται τόσο από την άλεση σιταριού, όσο και από τις αμυλούχες ρίζες, ενώ σε μερικές περιπτώσεις, εμπλουτίζεται με βιταμίνη Β και σίδηρο.Αλεύρι που φουσκώνει μόνο του:  Θα το βρείτε στα supermarket (γνωστό και ως "φαριν-άπ") και χρησιμοποιείται σε συνταγές όπου το μίγμα πρέπει να διογκωθεί στο ψήσιμο για να γίνει ελαφρύ και αφράτο. Σε αυτό το είδος του αλευριού, προστίθενται εξαρχής το αλάτι, το μπέικιν πάουντερ και άλλες διογκωτικές ουσίες. Το μειονέκτημά του όμως, είναι ότι σε περίπτωση που εκτεθεί σε υγρασία, χαλάει πολύ γρήγορα.
• Αλεύρι ολικής άλεσης:  παράγεται από την άλεση ολόκληρου του καρπού του σιταριού (δηλαδή μαζί με το πίτουρο και το φύτρο). Δίνει ψωμιά με πιο έντονη και γεμάτη γεύση, τα οποία περιέχουν περισσότερα θρεπτικά συστατικά
• Σιμιγδάλι:  Χρησιμοποιείται κυρίως στην παραγωγή ζυμαρικών. Έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πρωτεϊνες, μικρότερη σε άμυλο και προέρχεται από το μέτριο άλεσμα της καρδιάς του καρπού του σιταριού.

 

^{Source: DG Agriculture and Rural Development based on Eurostat crop production annual data
NOTES:
EU-27: EU member states without UK
EU-28: EU member states with UK
For all cereals: marketing year 1st July - 30th June
Other cereals: millet, buckwheat, canary seed, maslin, mixed grains, other
e = estimate    f  = forecast}

Η λύση για κάλυψη των ελλείψεων αυτών ενδεχομένως να έρθει από μια χώρα όχι ευρωπαϊκή, αλλά από άλλη ήπειρο και από άλλο ημισφαίριο του πλανήτη, την Αυστραλία, μια χώρα εκ των μεγαλύτερων εξαγωγέων στον κόσμο

.«Αυτό που θα συμβεί στο μέλλον εξαρτάται πραγματικά τόσο από τις προμήθειες στην αγορά, ιδιαίτερα από τη Βόρεια Αμερική, όσο και από το πώς εξελίσσονται οι εποχιακές τους συνθήκες», τόνισε κατά τη διάρκεια συνόδου, ο Τζάρεντ Γκρίνβιλ, εκτελεστικός διευθυντής της Abares. «Ωστόσο θα είναι δύσκολο να μην διατηρηθούν οι τιμές σε υψηλά επίπεδα για περισσότερο καιρό».

Το σιτάρι σημείωσε απότομη άνοδο στο τέλος του εμπορίου την Πέμπτη, αφού η κυβέρνηση των ΗΠΑ καθόρισε τις φυτεύσεις καλαμποκιού και σιταριού  και ήταν κάτω από τις προσδοκίες της αγοράς, οδηγώντας σε ράλι  τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης στο Σικάγο.

Τώρα το  σιτάρι  για τις αλευροβιομηχανίες του Μαΐου στο χρηματιστήριο του Euronext με έδρα το Παρίσι σημείωσε άνοδο 1,9% στα 369,50 ευρώ (409,33 $) ο τόνος, που είχε μετά από άνοδο  έφτασε έως και 374 ευρώ στο κλείσιμο του χρηματιστήριου .

Το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) εκτίμησε τις φυτεύσεις καλαμποκιού και σιταριού στις ΗΠΑ ότι είναι  χαμηλότερες από τις μέσες προσδοκίες των αναλυτών, ενώ επίσης καθόρισε τα τριμηνιαία αποθέματα σιταριού στις ΗΠΑ που είναι  στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2008. Οι εκθέσεις του USDA για τη φύτευση και τα αποθέματα αποτελούν βασικό δείκτη στις παγκόσμιες αγορές σιτηρών και έχουν έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς οι έμποροι παλεύουν με τις εντάσεις στον εφοδιασμό που δημιουργήθηκε από τη σύγκρουση μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, δύο από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιτηρών στον κόσμο.

Τα δημητριακά, όπως και άλλες αγορές εμπορευμάτων, ήταν ασταθή κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης που κράτησε ένα μήνα στην Ουκρανία, η οποία μείωσε τις εξαγωγές μέσω της Μαύρης Θάλασσας.

Τα σημάδια προόδου στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας ώθησαν τις τιμές του σιταριού σε απότομη πτώση νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, προτού οι ελπίδες για κατάπαυση του πυρός υποχωρήσουν καθώς συνεχίζονταν οι μάχες.

Οι Ευρωπαίοι έμποροι αξιολογούσαν επίσης τις τελευταίες προσφορές εισαγωγών.

Αγορά 125.000 τόνων σίτου από την Τυνησία και εκτιμώμενη αγορά 600.000 τόνων από την Αλγερία σε διαγωνισμούς που διεξήχθησαν την Τετάρτη αναμένονταν να φέρουν περισσότερες πωλήσεις για το σιτάρι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ άλλων από τη Ρουμανία και τη Γαλλία.

Ωστόσο, οι τιμές που θεωρήθηκαν σχετικά χαμηλές στους διαγωνισμούς μετριάζουν το κλίμα της αγοράς, ανέφεραν οι έμποροι.

Οι περισσότερες χώρες έχουν αποθηκευμένες ζωοτροφές μόνο για έξι εβδομάδες, σύμφωνα με τον Alexander Döring, γενικό γραμματέα της ένωσης παραγωγών ζωοτροφών FEFAC. Οι μεσογειακές χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ιταλία είναι ιδιαίτερα ευάλωτες , δεδομένου ότι συνήθως βασίζονται σε αποστολές σιτηρών από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας. Τώρα οι έμποροι θα πρέπει να αρχίσουν να αναζητούν ζωοτροφές στην Αμερική.

Και δεν πρόκειται μόνο για ζωοτροφές για τα ζώα. Η κρίση αποκαλύπτει πόσο εξαρτώμενες είναι οι γιγαντιαίες εξαγωγές κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων της Ευρώπης σε όλα τα είδη πρωτογενών αγροτικών υλικών από μακρινά μέρη του κόσμου.

Η ανησυχία για τις ζωοτροφές προκαλεί εκκλήσεις προς την ΕΕ να επανεξετάσει τα φιλόδοξα σχέδια βιωσιμότητας για τον αγροτικό τομέα στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, τα οποία στοχεύουν να απογαλακτίσουν τους αγρότες από συνθετικές χημικές εισροές όπως λιπάσματα και φυτοφάρμακα.

Οι υπουργοί  Γεωργίας της ΕΕ αποφάσισαν να κάνουν τα πάντα για να απελευθερώσουν το δυναμικό της γεωργικής παραγωγής ξεκινώντας από τώρα», είπε ο Γάλλος Denormandie την περασμένη εβδομάδα. Τα σχόλιά του υποστηρίχθηκαν από το ισχυρό αγροτικό λόμπι Copa & Cogeca, του οποίου το γαλλικό μέλος, το FNSEA, είναι κοντά στο Denormandie πολιτικά και ζήτησε από την ΕΕ να οικοδομήσει μια « διατροφική ασπίδα » για την προστασία των αγροτών.

Οι εξαγωγές σιτηρών της Ουκρανίας τον Μάρτιο ήταν τέσσερις φορές λιγότερες από τα επίπεδα του Φεβρουαρίου, λόγω της ρωσικής στρατιωτικής επιχείρησης, ανακοίνωσε την Κυριακή το υπουργείο Οικονομίας.

Οι αποστολές σιτηρών Μαρτίου στο εξωτερικό περιελάμβαναν 1,1 εκατομμύρια τόνους καλαμποκιού, 309.000 τόνους σιταριού και 118.000 τόνους ηλιέλαιο, πρόσθεσε το υπουργείο.

Η Ουκρανία ήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας σιτηρών στον κόσμο τη σεζόν 2020/21, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Σιτηρών, με τα περισσότερα από τα εμπορεύματά της να αποστέλλονται μέσω της Μαύρης Θάλασσας.

Το διαρθρωτικό έλλειμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο καλαμπόκι επισημάνθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, την κύρια πηγή εισαγωγών ζωοτροφών, δήλωσε η  εταιρεία συμβούλων Tallage, η οποία αναμένει ότι η επακόλουθη αποθεματοποίηση θα μειώσει τα αποθέματα της περιοχής στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2013.

• «Υπάρχει διαρθρωτικό έλλειμμα 13,5 εκατομμυρίων τόνους κατά μέσο όρο μεταξύ της εγχώριας προσφοράς και της ζήτησης», δήλωσε ο Benoit Fayaud, αναλυτής σιτηρών και καλλιεργειών στο Tallage.

Ο Fayaud σημείωσε ότι οι χοίροι, τα κοτόπουλο, τα πρόβατα και οι αγελάδες της ΕΕ θα καταναλώσουν συνολικά 131 εκατομμύρια τόνους ζωοτροφών το 2021-2022.
Το μερίδιο του καλαμποκιού στην αγορά ζωοτροφών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυξήθηκε σε 44% την περίοδο εμπορίας 2021-22 από 35% την περίοδο 2009-10, είπε ο Fayaud σε ακροατήριο στο Παρίσι στις 23 Μαρτίου. Αντίθετα, το μερίδιο του σιταριού και του κριθαριού έχει έπεσε στο 32% και 25% αντίστοιχα.
Η ΕΕ παρήγαγε 65 εκατομμύρια τόνους καλαμποκιού την περίοδο εμπορίας 2020-2021 (Οκτώβριος έως Σεπτέμβριος) και απαιτούσε 56 εκατομμύρια τόνους για τη διατροφή των ζώων της και επιπλέον 17,7 εκατομμύρια τόνους για αιθανόλη, άμυλο αραβοσίτου και ανθρώπινη κατανάλωση.

• Η ΕΕ αναμενόταν να εισάγει 8 εκατ. τόνους καλαμποκιού από την Ουκρανία το 2021-2022
• Το καλαμπόκι αντιπροσωπεύει το 44% της αγοράς ζωοτροφών των 131 εκατομμυρίων τόνων της ΕΕ

Ξαφνικά, οι αγορές ξυπνούν με την πραγματικότητα ότι ο κόσμος μπορεί να είναι σφιχτός στο καλαμπόκι φέτος, με την Ουκρανία να απουσιάζει από την εξαγωγική αγορά και οι αγρότες των ΗΠΑ να μειώνουν τις προθέσεις φύτευσης περισσότερο από το αναμενόμενο", έγραψε ο Arlan Suderman, επικεφαλής οικονομολόγος εμπορευμάτων.

Η έκκληση για προμήθειες από τη Νότια Αμερική έχει εγείρει πρόσθετες προκλήσεις για τους εισαγωγείς στην ΕΕ, όπου υπάρχουν περιορισμοί στη χρήση γενετικά τροποποιημένου καλαμποκιού. Η πλειοψηφία της παραγωγής της Αργεντινής είναι γενετικά τροποποιημένη. Ο υπουργός Γεωργίας της Ισπανίας στις 9 Μαρτίου κάλεσε την ΕΕ να χαλαρώσει τους ελέγχους των εισαγωγών και η χώρα έχει χαλαρώσει προσωρινά τους περιορισμούς στα υπολείμματα φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται συνήθως στην Αργεντινή.