«Η Καλλιέργεια του Καπνού»

Το ιδιαίτερα σημαντικό, όχι μόνο για τη Δυτική Θεσσαλονίκη, αλλά για ολόκληρη την πόλη, έργο των καλλιτεχνών Α. Τάσσου και Λουκίας Μαγγιώρου «Η Καλλιέργεια του Καπνού», παρουσιάστηκε το Σάββατο 9 Φεβρουαρίου σε ημερίδα που διοργανώθηκε στις εγκαταστάσεις του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στη Μονή Λαζαριστών.

Το έργο, που φιλοτεχνήθηκε το 1960 για τις εγκαταστάσεις του Εθνικού Οργανισμού Καπνού Δυτικής Θεσσαλονίκης, ύστερα από πρωτοβουλία του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Καθηγητή Αθανάσιου Τσαυτάρη, που διήρκεσε αρκετούς μήνες, αφού συντηρήθηκε στην Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη, για μόνιμη έκθεση.

Το μνημειακών διαστάσεων έργο (πλάτος 2 μέτρα και 12,40 μέτρα μήκος), είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία και τον κόσμο του καπνού, αλλά και με τη Δυτική πλευρά της Θεσσαλονίκης, την περιοχή των καπνομάγαζων, στην οποία βρίσκεται σήμερα και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Στην ημερίδα που συνδιοργανώθηκε από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, την Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Δήμο Παύλου Μελά, παρουσιάστηκε ο πίνακας, η μακέτα του,  αλλά και φωτογραφικά στιγμιότυπα από τη διάρκεια φιλοτέχνησης του έργου.

Μιλώντας για το εμβληματικό έργο «Η Καλλιέργεια του Καπνού», ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΑΑΤ κ. Μόσχος Κορασίδης, που εκπροσώπησε τον Υπουργό κ. Τσαυτάρη, αναφέρθηκε στα προσωπικά του βιώματα, όταν υπηρετούσε στον Οργανισμό Καπνού, και υπογράμμισε την ιδιαίτερη σημασία του πίνακα, τόσο για τον κόσμο του καπνού, αλλά και για τους ίδιους τους εργαζόμενους και όσους επισκέπτονταν τον Οργανισμό, στη Θεσσαλονίκη.

Από την πλευρά του ο Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας εξήρε την πρωτοβουλία του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ο οποίος φρόντισε να επιστραφεί ο πίνακας στο χώρο με τον οποίο είναι στενά συνδεδεμένος.

Χαιρετισμό απεύθυνε η Γενική Γραμματέας Πολιτισμού του Υπουργείου Παιδείας Θρησκευμάτων Πολιτισμού και Αθλητισμού Δρ Λίνα Μενδώνη, ενώ ο Δήμαρχος Παύλου Μελά Διαμαντής Παπαδόπουλος αναφέρθηκε στη σημασία που έχει το έργο για ολόκληρη την περιοχή της Δυτικής Θεσσαλονίκης, ευχαριστώντας παράλληλα τον ίδιο τον Υπουργό κ. Τσαυτάρη, για τις ενέργειές του και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Για την καλλιτεχνική αξία του έργου, αλλά και τον ίδιο τον καλλιτέχνη και τη σύντροφό του, μίλησαν η Κατερίνα Κοσκινά Ιστορικός Τέχνης-Μουσειολόγος Πρόεδρος Δ.Σ του ΚΜΣΤ, ο Γιάννης Μπόλης ιστορικός της Τέχνης –Επιμελητής του ΚΜΣΤ  και η Άννυ Μάλαμα Ιστορικός της Τέχνης –Επιμελήτρια στην Εθνική Πινακοθήκη –Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου.  

Στην εκδήλωση παρέστησαν επίσης ο Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Έργων κ. Στράτος Σιμόπουλος, ο Εντεταλμένος Αγροτικής Οικονομίας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Βασίλης Κανάκας, ο Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Μεταποίησης Καπνού κ. Νίκος Αλλαμανής και πλήθος κόσμου.

Σε ότι αφορά στο έργο «Καλλιέργεια του Καπνού» του χαράκτη Α. Τάσσου (1914-1985) και της συντρόφου του, ζωγράφου και χαράκτριας Λουκίας Μαγγιώρου (1914-2008) φιλοτεχνήθηκε ύστερα από παραγγελία της Εταιρείας Παπαστράτος. Πρόκειται για διακοσμητική ζωγραφική σύνθεση, μνημειακών διαστάσεων (2 μ. Χ 12,40 μ., μικτή τεχνική σε ύφασμα επικολλημένο σε ξύλο), η οποία συνοδεύεται και συμπληρώνεται από προπαρασκευαστική μακέτα σε ξύλο (0,59 Χ 3,80 μ.). Από θεματικής πλευράς, το έργο πλησιάζει την ενότητα έγχρωμων χαρακτικών του Α. Τάσσου της ίδιας περιόδου που απεικονίζουν άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι καταπιάνονται με αγροτικές εργασίες στην ύπαιθρο.
Οι συγκεκριμένες εικόνες χαρακτηρίζονται από μια συμβολική διάσταση, αποκτούν ένα έντονα «ηρωικό» περιεχόμενο –οι σκληρά εργαζόμενοι χειρώνακτες δένονται με τη γη, γίνονται ένα μ’ αυτήν. Στην «Καλλιέργεια του καπνού», ο Α. Τάσσος και η Λουκία Μαγγιώρου επιλέγουν το στέρεο και ισορροπημένο χτίσιμο της σύνθεσης, την επίπεδη δομή, το μεγάλο μέγεθος, τις γεμάτες ενέργεια καμπύλες, τα έντονα μαύρα περιγράμματα, την αρχιτεκτονική διάρθρωση και την απλοποίηση των σχημάτων για να αφηγηθούν όλα τα στάδια της καλλιέργειας και της επεξεργασίας του καπνού.
Με αναφορές και επιρροές από τη βυζαντινή τέχνη, την αγγειογραφία και την πλαστική της αρχαιότητας, η σύνθεση αποτελείται από πέντε τμήματα που αναπτύσσονται ρυθμικά εν είδει ζωφόρου, με το χρώμα ως εκφραστική αξία να περιορίζεται στους γήινους και φαιούς τόνους, να εμπλουτίζεται από ώχρες, γαλάζια, ανοιχτά γκρίζα και λευκά. Με σαφή πολιτικό προσανατολισμένο και ευαίσθητη κοινωνική ματιά, χωρίς ωστόσο εξιδανικεύσεις, εξωραϊσμούς και ρητορείες, οι δύο δημιουργοί φιλοτεχνούν ένα έργο πνοής και δύναμης, αμεσότητας και αλήθειας που υμνεί τον ανθρώπινο μόχθο, τη συνεργασία και την αλληλεγγύη της ομάδας, ένα έργο που διατηρεί την ιθαγένεια της πλαστικής του γλώσσας, επικοινωνεί και συναντά τον αποδέκτη του.