Η κατάσταση της φύσης

Η σημαντικότερη αξιολόγηση που έχει γίνει ποτέ δίνει μεικτή εικόνα για τους οικοτόπους και τα είδη στην Ευρώπη.

Η Επιτροπή ενέκρινε τη νέα έκθεση που δίνει πιο ολοκληρωμένη εικόνα όσον αφορά την κατάσταση της φύσης στην ΕΕ. Από τα συμπεράσματα της έκθεσης φαίνεται ότι τα πτηνά στην πλειονότητά τους έχουν ασφαλές καθεστώς και παρατηρείται βελτίωση για ορισμένα είδη και οικοτόπους. Οι στοχευμένες δράσεις για τη διατήρηση ήταν επιτυχείς, αλλά χρειάζονται μεγαλύτερες προσπάθειες για να βελτιωθεί η κατάσταση σημαντικά.

Ο επίτροπος Περιβάλλοντος, Θαλάσσιων Υποθέσεων και Αλιείας, Karmenu Vella, είπε: «Η έκθεση αυτή είναι σημαντική και επίκαιρη. Ενώ παρουσιάζει συνολικά μια μεικτή εικόνα, αποδεικνύει σαφώς ότι μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικές οι προσπάθειες για τη βελτίωση των ευπρόσβλητων οικοσυστημάτων. Υπογραμμίζει επίσης την κλίμακα των προκλήσεων που περιμένουν απάντηση. «Πρέπει να απαντήσουμε στις προκλήσεις αυτές, διότι η υγεία της φύσης μας συνδέεται με την υγεία των λαών της Ευρώπης και της οικονομίας μας.»

Η έκθεση είναι η πρώτη αξιολόγηση που καλύπτει και τις δύο οδηγίες, αυτήν για τα πτηνά και αυτήν για τους οικοτόπους, και είναι το αποτέλεσμα της μεγαλύτερης συνεργατικής συλλογής στοιχείων και αξιολόγησης της φύσης που έχει γίνει ποτέ στα κράτη μέλη την περίοδο 2007-2012.

Αν εξετάσουμε τα πτηνά, η έκθεση συμπεραίνει ότι πάνω από τα μισά από όλα τα είδη άγριων πτηνών που αξιολογήθηκαν (52 %) έχουν ασφαλές καθεστώς. Ωστόσο, περίπου το 17% των ειδών απειλούνται ακόμη με εξαφάνιση και άλλο ένα 15% είναι σχεδόν απειλούμενα, φθίνοντα ή αποδεκατισμένα. Εδώ περιλαμβάνονται μερικά κοινά είδη που απαντούν σε γεωργικές περιοχές όπως η σιταρήθρα, Alauda arvensis και το οχθοτούρλι Limosa limosa.

Αν εξετάσουμε τα άλλα είδη που προστατεύονται με την οδηγία για τους οικοτόπους, σχεδόν ένα τέταρτο (23%) έχουν ικανοποιητική αξιολόγηση. Ωστόσο, πάνω από τα μισά (60%) βρίσκονται σε μη ικανοποιητική κατάσταση (το 42% θεωρείται ότι είναι στην κατηγορία μη ικανοποιητική-ανεπαρκής ενώ το 18% στην κατηγορία μη ικανοποιητική-κακή). Βοσκότοποι, υγρότοποι και θίνες (αμμόλοφοι) προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία.

Η κατάσταση των οικοτόπων και των ειδών στην ΕΕ

Οι τύποι οικοτόπων, στο σύνολό τους, φαίνεται να βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση διατήρησης και τάση ως προς τη διατήρηση σε σχέση με τα είδη, διότι μόνο το 16% των οικοτόπων που αξιολογήθηκαν ήταν σε ικανοποιητική κατάσταση. Η συντριπτική πλειονότητα των οικοτόπων βρίσκονται σε μη ικανοποιητική κατάσταση και συγκεκριμένα, το 47% των αξιολογήσεων είναι στην κατηγορία μη ικανοποιητική-ανεπαρκής και το 30% στην κατηγορία μη ικανοποιητική-κακή.

Οι κυριότερες απειλές για τους οικοτόπους είναι ορισμένες γεωργικές πρακτικές (συμπεριλαμβανομένης της τροποποίησης των καλλιεργητικών πρακτικών, της υπερβόσκησης, της εγκατάλειψης του συστήματος ποιμενικής κτηνοτροφίας, της χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων) και των ανθρωπογενών τροποποιήσεων στις φυσικές συνθήκες (αυτό αφορά κυρίως υδρολογικές αλλαγές).

Η έκθεση παρουσιάζει επίσης μερικές επιτυχείς στοχευμένες δράσεις για τη διατήρηση που υλοποιεί η ΕΕ. Ειδικά σχέδια δράσης της ΕΕ υπάρχουν για τον γυπαετό Gypaetus barbatus και το κεφαλούδι Oxyura leucocephala και για τα είδη αυτά δίνεται χρηματοδότηση από το ταμείο LIFE της ΕΕ, τα δε αριθμητικά στοιχεία που τα αφορούν έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Το δίκτυο Natura 2000 για τις προστατευόμενες περιοχές, που αντιπροσωπεύει το 18% όλης της χερσαίας επιφάνειας της ΕΕ και είναι το μεγαλύτερο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο, έχει επίσης σημαντική θετική επίδραση στη διατήρηση των ειδών και των ενδιαιτημάτων.

Κάθε έξι χρόνια τα κράτη μέλη υποβάλλουν έκθεση για τη διατήρηση των τύπων των οικοτόπων και των ειδών που προστατεύονται από τις οδηγίες της ΕΕ. Η έκθεση καλύπτει όλα τα είδη άγριων πτηνών (περίπου 240), 231 τύπους οικοτόπων και πάνω από 1200 άλλα είδη που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την ΕΕ. Η έκθεση για την κατάσταση της φύσης στην ΕΕ συνοδεύεται από μια πιο λεπτομερή τεχνική έκθεση που έχει συντάξει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος και που επίσης περιλαμβάνει ειδικά στοιχεία για κάθε χώρα. Οι εκθέσεις τροφοδοτούν την επερχόμνη ενδιάμεση επανεξέταση της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα στην ΕΕ. Τα ευρήματα της έκθεσης θα χρησιμοποιηθούν επίσης στον εν εξελίξει «έλεγχο καταλληλότητας» των οδηγιών περί πτηνών και περί οικοτόπων στο πλαίσιο του ευρύτερου έργου της απογραφής της ενωσιακής νομοθεσίας για να εξασφαλιστεί ότι αυτή εξυπηρετεί τον σκοπό της.