Κάθε χρόνο, κάθε Ευρωπαίος πολίτης παράγει πάνω από 500 κιλά αστικών αποβλήτων, περισσότερο από το ένα τρίτο των οποίων πηγαίνει κατευθείαν στους χώρους υγειονομικής ταφής. Ενώ ορισμένα κράτη μέλη καταφέρνουν να χρησιμοποιούν τους πόρους αυτούς για παραγωγικούς σκοπούς, και ανακυκλώνουν ή λιπασματοποιούν περίπου το 60% των αστικών αποβλήτων τους, άλλα αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη διαχείρισή τους.
Σήμερα, ο Επίτροπος Περιβάλλοντος κ. Janez Potočnik συμμετέχει σε σεμινάριο υψηλού επιπέδου στις Βρυξέλλες, με σκοπό να βοηθήσει τα κράτη μέλη που υστερούν σε βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων. Στόχος είναι να παρασχεθεί η δέουσα αρωγή στα ως άνω κράτη μέλη ώστε να βελτιστοποιηθούν οι πολιτικές τους για τα απόβλητα διαμορφώνοντας προσαρμοσμένους χάρτες πορείας που να περιέχουν πρακτικές συστάσεις, με επίκεντρο την αποτελεσματική εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας για τα απόβλητα. Στο σεμινάριο αυτό εκπροσωπούνται η Βουλγαρία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Εσθονία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Λιθουανία, η Λετονία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Σλοβακία. Παράλληλα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) δημοσίευσε εμπεριστατωμένη ανάλυση των επιτευγμάτων της τελευταίας δεκαετίας όσον αφορά τις δημοτικές πολιτικές διαχείρισης των αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος κ. Janez Potočnik δήλωσε τα εξής: «Πολλά κράτη μέλη εξακολουθούν να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην υγειονομική ταφή και αυτό δεν συνάδει με τις προσπάθειές μας για μια Ευρώπη που να εκμεταλλεύεται αποδοτικότερα τους πόρους. Η ταφή των απορριμμάτων μας συνιστά τεράστια απώλεια πολύτιμων υλικών και χαμένη ευκαιρία για τη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας, την οικονομική ανάπτυξη και τη μείωση των επιπτώσεων των αποβλήτων στην ανθρώπινη υγεία. Υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες, πρέπει να βρούμε τρόπους για να βελτιώσουμε τη διαχείριση των αποβλήτων, και να την αξιοποιήσουμε ως έναυσμα για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, μετριάζοντας παράλληλα την πίεση που ασκείται στους φυσικούς πόρους.»
Μολονότι έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος σε όλη την ΕΕ όσον αφορά τη διαχείριση αποβλήτων και την εφαρμογή της νομοθεσίας για τα απόβλητα, απαιτούνται περαιτέρω βελτιώσεις στα περισσότερα, αν όχι σε όλα, τα κράτη μέλη.
Στους χάρτες πορείας τονίζεται η ανάγκη χρησιμοποίησης οικονομικών μέσων για τη βελτίωση της διαχείρισης των αστικών αποβλήτων, όπως η φορολογία και η απαγόρευση της υγειονομικής ταφής και της καύσης, συστήματα ευθύνης του παραγωγού, καθώς και κίνητρα για την προώθηση της πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση (π.χ. συστήματα «πληρωμής κατά την απόρριψη»). Άλλες συστάσεις που περιέχονται στους χάρτες πορείας είναι η βελτίωση της παρακολούθησης και των στατιστικών στοιχείων, η εντατικοποίηση της χωριστής συλλογής, η καλύτερη διακυβέρνηση, η επικαιροποίηση των στρατηγικών διαχείρισης αποβλήτων, καθώς και μέτρα για την αύξηση της συμμετοχής του κοινού.
Σημειώνεται επίσης ότι οι μελλοντικές επενδύσεις στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων πρέπει να δώσoυν προτεραιότητα στην πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και τη λιπασματοποίηση – που αποτελούν τις προτιμώμενες επιλογές στην ιεράρχηση των αποβλήτων οι οποίες ορίζονται στο Waste Framework Directive. Η σύσταση αυτή απηχεί το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2014-2020, στο οποίο νέες εκ των προτέρων προϋποθέσεις στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ ορίζουν ότι τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν θα πρέπει να είναι συνεπή με την ιεράρχηση των αποβλήτων και να βοηθούν τα κράτη μέλη να εκπληρώσουν νομικά δεσμευτικούς στόχους της ΕΕ, όπως ο στόχος του 50% για την ανακύκλωση αστικών αποβλήτων.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή προτίθεται να διοργανώσει πρόσθετα σεμινάρια για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων σε άλλα κράτη μέλη σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος. Τα εθνικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων και τα προγράμματα πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων – τα οποία πρέπει να ολοκληρώσουν και να υποβάλουν στην Επιτροπή τα κράτη μέλη μέχρι το Δεκέμβριο του 2013 – θα αποτελέσουν αντικείμενο εις βάθος ανάλυσης.
Έχει επίσης ξεκινήσει διαδικασία για την επανεξέταση βασικών νομικά δεσμευτικών στόχων μέχρι το τέλος του 2014 που περιλαμβάνονται στη νομοθεσία περί αποβλήτων της ΕΕ. Η επανεξέταση μπορεί να οδηγήσει σε προτάσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση των υφιστάμενων στόχων για την τόνωση της αποδοτικής χρήσης των πόρων.
Ιστορικό
Τον Αύγουστο του 2012, η Επιτροπή εξέδωσε scoreboard πίνακα με τα αποτελέσματα των επιδόσεων των κρατών μελών στη διαχείριση των αστικών αποβλήτων. Οι κύριες προκλήσεις είναι η υπερβολική εξάρτηση από την υγειονομική ταφή (έως 95%), τα χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης (κάτω από 20%) λόγω της ανεπάρκειας των συστημάτων χωριστής συλλογής και της έλλειψης υποδομών, καθώς και τα ανεπαρκή κίνητρα για την προώθηση της πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων και της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσής τους. Τα κράτη μέλη με τις καλύτερες επιδόσεις σε αυτούς τους τομείς - Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Γερμανία, Κάτω Χώρες και Σουηδία - διαθέτουν ολοκληρωμένα συστήματα συλλογής απορριμμάτων, χρησιμοποιούν χώρους υγειονομικής ταφής για λιγότερο από το 5% των αποβλήτων τους, και αξιοποιούν πλήρως τα οικονομικά μέσα για την τόνωση της αποτελεσματικής διαχείρισης των αποβλήτων. Ωστόσο, υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης ακόμη και σε κράτη μέλη όπου τα υψηλά ποσοστά αποτέφρωσης ενδεχομένως εμποδίζουν την ανάπτυξη καλύτερων επιλογών διαχείρισης αποβλήτων, όπως η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση.
Η οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα καθιερώνει ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων, ευνοώντας την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση έναντι της αποτέφρωσης, με ανάκτηση ενέργειας, ορίζοντας μόνο ως έσχατη λύση την υγειονομική ταφή ή την αποτέφρωση χωρίς ανάκτηση ενέργειας. Μια πρόσφατη μελέτη study που εκπονήθηκε για την Επιτροπή εκτιμά ότι η πλήρης εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τα απόβλητα θα εξοικονομούσε 72 δισ. ευρώ ετησίως, θα αύξανε τον ετήσιο κύκλο εργασιών της ΕΕ στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων και της ανακύκλωσης κατά 42 δισ. ευρώ και θα δημιουργούσε πάνω από 400.000 θέσεις εργασίας μέχρι το 2020.
Το σεμινάριο αυτό αποτελεί μέρος ευρύτερης πρωτοβουλίας για την προώθηση της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία. Μετά την έκδοση του πίνακα αποτελεσμάτων τον Αύγουστο του 2012, η Επιτροπή πραγματοποίησε διμερή σεμινάρια κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2012 για την καλύτερη κατανόηση της κατάστασης σε κάθε ένα από τα δέκα κράτη μέλη και την κατάρτιση εθνικών χαρτών πορείας national roadmaps με συγκεκριμένες επιλογές για τη βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Χάρτες πορείας για κάθε κράτος μέλος:
//ec.europa.eu/environment/waste/framework/support_implementation.htm