Κάθε χρόνο στην Ευρώπη σημειώνονται καταστροφικές δασικές πυρκαγιές, οι οποίες αποτεφρώνουν χιλιάδες στρέμματα δάσους. Μπορεί οι χώρες της Νότιας Ευρώπης να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, ωστόσο καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν είναι απολύτως προφυλαγμένη.
Όταν μια δασική πυρκαγιά αποκτά τέτοιες διαστάσεις που καθίσταται αδύνατο να την κατασβέσει μία χώρα μόνη της, είναι δυνατή η ενεργοποίηση, κατόπιν αιτήματος, του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να εξασφαλιστεί συντονισμένη αντιμετώπιση.
Κοινή και συντονισμένη αντιμετώπιση
Όταν οι εθνικές ικανότητες αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών δεν αρκούν, οι ευρωπαϊκές χώρες συχνά επιδεικνύουν αλληλεγγύη αποστέλλοντας βοήθεια υπό μορφή πυροσβεστικών αεροσκαφών, ελικοπτέρων, πυροσβεστικού εξοπλισμού και προσωπικού. Υπάρχει ένας δομημένος τρόπος για να γίνεται αυτό σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων αποτελεί τον κόμβο αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Μόλις ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενεργοποιηθεί από πληγείσα χώρα, το ΚΣΑΕΑ συντονίζει τη συνδρομή σε ευρωπαϊκό επίπεδο και διασφαλίζει την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα της παρεχόμενης βοήθειας.
Με αυτόν τον τρόπο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διευκολύνει και συγχρηματοδοτεί τη συνδρομή που παρέχεται στην πληγείσα περιοχή.
Αντιμετώπιση της αυξανόμενης απειλής των δασικών πυρκαγιών
Τα τελευταία χρόνια, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης επλήγησαν από πολλές θανατηφόρες πυρκαγιές. Χάθηκαν εκατοντάδες ζωές και οι ζημίες που καταγράφηκαν ανέρχονται σε δισεκατομμύρια ευρώ.
Το 2017 ο μηχανισμός ενεργοποιήθηκε 18 φορές για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που αφορούσαν δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη. Η Πορτογαλία, η Ιταλία, το Μαυροβούνιο, η Γαλλία και η Αλβανία έλαβαν συνδρομή μέσω του μηχανισμού για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών. Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ ενεργοποιήθηκε επίσης κατόπιν αιτήματος της κυβέρνησης της Χιλής. Έτσι, η ΕΕ μπόρεσε να βοηθήσει τη Χιλή να καταπολεμήσει τις χειρότερες δασικές πυρκαγιές στην ιστορία της με τη στήριξη της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας, καθώς και εννεαμελούς ομάδας εμπειρογνωμόνων πολιτικής προστασίας της ΕΕ.
Το 2018 ο μηχανισμός ενεργοποιήθηκε 5 φορές για δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη — 2 φορές για τη Σουηδία και από μία φορά για την Πορτογαλία, την Ελλάδα και τη Λετονία. Συνολικά, στην ανταπόκριση της ΕΕ συμμετείχαν 15 αεροσκάφη, 6 ελικόπτερα, πάνω από 400 πυροσβέστες και πληρώματα, και 69 οχήματα. Η δορυφορική υπηρεσία χαρτογράφησης της υπηρεσίας διαχείρισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης Copernicus (link is external) της ΕΕ ενεργοποιήθηκε επανειλημμένα για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης που αφορούσαν δασικές πυρκαγιές. Μόνο το 2018, 139 δορυφορικοί χάρτες βοήθησαν τις αρχές της ΕΕ και των κρατών μελών να εντοπίσουν και να αξιολογήσουν τις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο, να εκτιμήσουν τη γεωγραφική έκταση των πυρκαγιών και να αξιολογήσουν τη σοβαρότητα και την έκταση των ζημιών.
Προπαρασκευαστικά μέτρα και μέτρα παρακολούθησης για την περίοδο δασικών πυρκαγιών του 2019
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενισχύει τις ικανότητες παρακολούθησης και συντονισμού της για να προετοιμαστεί για την περίοδο δασικών πυρκαγιών.
Το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (ΚΣΑΕΑ) της ΕΕ με επιχειρησιακή ικανότητα 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, 7 ημέρες την θα ενισχυθεί, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, με ομάδα υποστήριξης για τις δασικές πυρκαγιές, η οποία θα αποτελείται από εμπειρογνώμονες από τα κράτη μέλη.
Εθνικές και ευρωπαϊκές υπηρεσίες και μέσα παρακολούθησης όπως το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS), το οποίο παρέχει επισκόπηση των δεδομένων που συγκεντρώνουν οι ευρωπαϊκές χώρες μέσω των εθνικών τους προγραμμάτων για τις δασικές πυρκαγιές.
Τακτικές συνεδριάσεις με όλα τα συμμετέχοντα κράτη στον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ πριν από την έναρξη της περιόδου δασικών πυρκαγιών, προκειμένου να ανταλλάξουν πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση ετοιμότητάς τους.
Το δορυφορικό σύστημα Copernicus (link is external)της ΕΕ θα χρησιμοποιηθεί για τη χαρτογράφηση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης που αφορούν δασικές πυρκαγιές.
Τους προηγούμενους μήνες πραγματοποιήθηκαν αρκετές επιτόπιες ασκήσεις για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών. Μεταξύ αυτών πραγματοποιήθηκαν επιτόπιες ασκήσεις MODEX για την πολιτική προστασία σε δασικές πυρκαγιές, με την παρουσία εμπειρογνωμόνων και ομάδων διάσωσης από διάφορες χώρες της ΕΕ, καθώς και ασκήσεις επί χάρτου.
Επιπλέον, τακτικές συνεδριάσεις με όλα τα συμμετέχοντα κράτη στον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ πριν και κατά τη διάρκεια της περιόδου δασικών πυρκαγιών. Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση ετοιμότητας και τους κινδύνους πυρκαγιάς. Επίσης, εμπειρογνώμονες από τα κράτη που συμμετέχουν στον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ αποσπώνται στο ΚΣΑΕΑ κάθε καλοκαίρι.
Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ
Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών στον τομέα της πολιτικής προστασίας, με σκοπό τη βελτίωση της πρόληψης, της ετοιμότητας και της ανταπόκρισης σε καταστροφές. Μέσω του μηχανισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαδραματίζει καίριο ρόλο στον συντονισμό της ανταπόκρισης σε καταστροφές εντός και εκτός Ευρώπης.
Όταν η κλίμακα μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης ξεπερνά τις ικανότητες μιας χώρας να ανταποκριθεί σε αυτήν, η πληττόμενη χώρα μπορεί να ζητήσει βοήθεια μέσω του μηχανισμού. Μόλις ενεργοποιηθεί, ο μηχανισμός συντονίζει τη συνδρομή που διατίθεται από τα συμμετέχοντα κράτη.
Συγκεντρώνοντας τις ικανότητες και δυνατότητες πολιτικής προστασίας, καθιστά τη συλλογική ανταπόκριση ισχυρότερη και πιο συνεκτική. Σήμερα, συμμετέχουν στον μηχανισμό όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και η Ισλανδία, η Νορβηγία, η Σερβία, η Βόρεια Μακεδονία, το Μαυροβούνιο και η Τουρκία. Από τη σύστασή του το 2001, ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ έχει ανταποκριθεί σε περισσότερα από 300 αιτήματα συνδρομής εντός και εκτός ΕΕ.
EU: η ΕΕ δημιουργεί εφεδρεία πυροσβεστικών μέσων για το 2019
Τον Μάρτιο του 2019, η ΕΕ ενίσχυσε τις ικανότητές της διαχείρισης του κινδύνου καταστροφών για να βελτιώσει την προστασία των πολιτών από καταστροφές. Στο πλαίσιο του αναβαθμισμένου μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ δημιουργήθηκε νέα ευρωπαϊκή εφεδρεία ικανοτήτων που σε πρώτη φάση περιλαμβάνει πυροσβεστικά αεροσκάφη και ελικόπτερα. Μέσω του rescEU, η Επιτροπή ενισχύει τη συλλογική ικανότητα της Ένωσης να προλαμβάνει τις καταστροφές που πλήττουν τις κοινωνίες μας, να προετοιμάζεται για αυτές και να τις αντιμετωπίζει.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η ετοιμότητα της Ευρώπης για την περίοδο δασικών πυρκαγιών, η νέα νομοθεσία περιλαμβάνει μεταβατικό στάδιο, κατά τη διάρκεια του οποίου τα συμμετέχοντα κράτη μπορούν να λάβουν χρηματοδότηση ως αντάλλαγμα για τη θέση των πυροσβεστικών μέσων τους στη διάθεση της ΕΕ. Μακροπρόθεσμα, στόχος είναι να προστεθούν περαιτέρω ικανότητες και πόροι ώστε να δημιουργηθεί ακόμη ισχυρότερο αποθεματικό rescEU στο μέλλον.