Το ιστορικό πλαίσιο και οι αντιδράσεις
Κατατέθηκε στη Βουλή και ψηφίζεται εντός των ημερών το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών που ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την Οδηγία για τη θέσπιση ελάχιστου φορολογικού συντελεστή 15%. Τα οφέλη που αναμένεται να αποκομίσει η Ελλάδα σε επίπεδο επενδύσεων και φορολογικών εσόδων είναι αξιοσημείωτα.
Πρόκειται για μια ιστορική απόφαση, της οποίας η πορεία ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2021, όταν 137 από τις 141 χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) προσχώρησαν στη συμφωνία για την καθιέρωση παγκόσμιου ελάχιστου εταιρικού φόρου ύψους 15%.
Η συμφωνία αυτή, η οποία φέρνει βαθιές τομές στη δομή του διεθνούς φορολογικού συστήματος, διαρθρώθηκε σε δύο πυλώνες και τον Δεκέμβριο του 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρόταση Οδηγίας για την ελάχιστη πραγματική φορολόγηση των μεγάλων πολυεθνικών ομίλων και των εγχώριων ομίλων μεγάλης κλίμακας στην ΕΕ, εφαρμόζοντας τον δεύτερο πυλώνα της φορολογικής μεταρρύθμισης του ΟΟΣΑ (ο πρώτος πυλώνας αφορά την ανακατανομή των φορολογικών δικαιωμάτων).
Το ιστορικό πλαίσιο και οι αντιδράσεις
Αν αναλογιστεί κανείς ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ χάνονται σε παγκόσμιο επίπεδο πάνω από 150 δισ. δολάρια ως διαφυγόντα φορολογικά κέρδη μέσω της ίδρυσης θυγατρικών εταιρειών σε φορολογικούς παραδείσους, αντιλαμβάνεται ότι η συγκεκριμένη νομοθεσία αναδιανέμει τα φορολογικά έσοδα και επηρεάζει ιδιαίτερα θετικά χώρες, όπως η Ελλάδα, με υψηλό φορολογικό συντελεστή στις εταιρείες.
Εντός της ΕΕ το ζήτημα αυτό είχε λάβει μεγάλες διαστάσεις, καθώς υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στη φορολόγηση των διαφόρων κρατών-μελών. Έτσι, για παράδειγμα, η Πορτογαλία επιβάλει πολύ υψηλό φορολογικό συντελεστή (31%), ενώ άλλες χώρες προσελκύουν επενδύσεις μέσω του χαμηλού συντελεστή τους (π.χ. η Ουγγαρία με 9% ή η Ιρλανδία με 12,5%).
Αυτή η ανισότητα είχε, μάλιστα, οδηγήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σειρά δικαστικών διαμαχών με πολυεθνικές εταιρείες, όπως η Amazon, που επέλεγαν φορολογικούς παραδείσους, όπως το Λουξεμβούργο, ώστε να αποφύγουν τη φορολόγηση σε άλλες χώρες, αν και εκεί αποκόμιζαν σημαντικό μέρος των κερδών τους.
Ο ισχυρισμός της Επιτροπής έναντι του Δικαστηρίου της ΕΕ ήταν ότι το κέρδος αυτό συνιστούσε παράνομη κρατική ενίσχυση, όμως το ΔΕΕ δικαίωσε την Amazon, αφού σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης δεν προέκυψε ότι τέτοιου τύπου φορολογικές ελαφρύνσεις ήταν αντίθετες στην αντιμονοπωλιακή νομοθεσία στην ενιαία αγορά.
Υπό αυτό το πρίσμα, είχε γίνει σαφές ότι ήταν απαραίτητο να εναρμονιστεί σε κάποιο βαθμό το εταιρικό φορολογικό σύστημα των κρατών-μελών της ΕΕ. Η Οδηγία 2022/2523 (Pillar II) τέθηκε σε ισχύ στις 23 Δεκεμβρίου 2022 και απαιτούσε από τα κράτη-μέλη να τη μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Η Ελλάδα την ενσωματώνει με μια μικρή καθυστέρηση με τον νόμο που πρόκειται να ψηφιστεί το αμέσως προσεχές διάστημα.
Τα κυριότερα σημεία
Ο νόμος που εφαρμόζει την Οδηγία Pillar II εισάγει ελάχιστη φορολόγηση για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις με ετήσια έσοδα τουλάχιστον 750 εκατ. ευρώ, καθορίζοντας ένα σύστημα που αποτελείται από δύο αλληλένδετους κανόνες, τον Κανόνα Συμπερίληψης Εισοδήματος και τον Κανόνα Υποφορολογημένων Κερδών, μέσω των οποίων θα εισπράττεται ένα πρόσθετο ποσό φόρου που ονομάζεται “συμπληρωματικός φόρος” κάθε φορά που ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής είναι κάτω από 15%.
Σύμφωνα με το σύστημα αυτό, κάθε μητρική οντότητα ενός ομίλου πολυεθνικών επιχειρήσεων που βρίσκεται στην Ελλάδα θα έχει την υποχρέωση να καταβάλει συμπληρωματικό φόρο για τα εισοδήματα που προκύπτουν από τις θυγατρικές της χώρες με χαμηλή φορολογία κάτω από 15% εντός ή εκτός ΕΕ σύμφωνα με τον Κανόνα Συμπερίληψης Κερδών.
Αν η θυγατρική εταιρεία βρίσκεται σε χώρα εκτός ΕΕ, η οποία δεν εφαρμόζει τον κανόνα του ελάχιστου φορολογικού συντελεστή 15% και δεν επιβάλλει συμπληρωματικό φόρο, τότε αυτός μπορεί να εισπραχθεί μέσω του Κανόνα Υποφορολογημένων Κερδών, ένας κανόνας που εισάγεται ακριβώς για αυτόν τον λόγο, ώστε να αντιμετωπίσει περιπτώσεις κρατών του ΟΟΣΑ που δεν έχουν εφαρμόσει τον Πυλώνα ΙΙ ή δεν έχουν προσχωρήσει στη συμφωνία.
Στην Ελλάδα, το πεδίο εφαρμογής του νόμου καλύπτει 14 πολυεθνικές επιχειρήσεις και περίπου 1.000 θυγατρικές πολυεθνικών που δραστηριοποιούνται στη χώρα. Από το πεδίο εφαρμογής εξαιρούνται οι κρατικές οντότητες, οι διεθνείς οργανισμοί, οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, οι φορείς επενδύσεων, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και το διεθνές ναυτιλιακό εισόδημα. Επίσης, εξαιρούνται οι θυγατρικές εταιρείες πολυεθνικού ή ημεδαπού ομίλου με ετήσιο τζίρο κάτω των 10 εκατομμυρίων ευρώ και ετήσια κέρδη προ φόρων κάτω του 1 εκατομμυρίου ευρώ.
Ο Πυλώνας ΙΙ για τον παγκόσμιο φορολογικό συντελεστή, πέρα από την επαύξηση των φορολογικών υποχρεώσεων των πολυεθνικών εταιρειών, οδηγεί και σε επιπλέον υποχρεώσεις για τις εταιρείες όσον αφορά στην υποβολή εκθέσεων.
Συγκεκριμένα, οι θυγατρικές των ομίλων επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες σε κράτος-μέλος θα πρέπει να υποβάλλουν ετήσια συμπληρωματική φορολογική δήλωση εντός 15 μηνών από τη λήξη του οικονομικού έτους, εκτός εάν η δήλωση υποβάλλεται σε άλλη χώρα με την οποία το κράτος-μέλος έχει συνάψει συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών.
Η ετήσια δήλωση πρέπει να περιλαμβάνει συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με τις θυγατρικές εταιρείες του ομίλου, τη συνολική δομή του καθώς και τις πληροφορίες που απαιτούνται για τον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος και του συμπληρωματικού φόρου.
Τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα
Στην πράξη, ο νέος νόμος σημαίνει ότι μια ελληνική εταιρία με κερδοφορία άνω των 750 εκατ. ευρώ, η οποία φορολογείται με συντελεστή 10% σε κάποια άλλη χώρα, θα φορολογηθεί με επιπλέον 5% στην Ελλάδα, προκειμένου να καλυφθεί η προϋπόθεση του ελάχιστου συντελεστή του 15%. Πρόκειται για μια διάταξη που πρόκειται να αυξήσει σημαντικά τα φορολογικά έσοδα της Ελλάδας, τα οποία χάνονταν λόγω της εκμετάλλευσης από τις πολυεθνικές των λεγόμενων φορολογικών παραδείσων.
Ωστόσο, το κέρδος έχει και πιο έμμεσες επεκτάσεις. Με δεδομένο ότι αυτή τη στιγμή ο εταιρικός φορολογικός συντελεστής στην Ελλάδα είναι 22%, δεν απέχει θεαματικά από τον θεσπισμένο πλέον φορολογικό συντελεστή του 15%. Έτσι, η χώρα θα μπορέσει να προσελκύσει επενδύσεις, απευθυνόμενη σε μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, χωρίς να χρειάζεται να ανταγωνιστεί τους εξαιρετικά χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές που προσφέρουν άλλες χώρες της ΕΕ, πολλές εκ των οποίων γειτονικές.
Άλλωστε, αυτή ήταν εξαρχής και η λογική της Οδηγίας Pillar II, η αντιμετώπιση του φαινομένου του φορολογικού ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών-μελών και η δημιουργία ενός συνεκτικού και δίκαιου φορολογικού περιβάλλοντος στην ενιαία αγορά.
Πηγή: mononews.gr