Του Δρος Καρδιολογίας, Χρήστου Ντέλλου διευθυντή του Καρδιολογικού Τμήματος του Τζανείου Πειραιά
Ένα από τα στοιχεία που εντυπωσιάζει στην κρητική διατροφή είναι η πολύ μικρή κατανάλωση ψαριών, αντίθετα με άλλες περιοχές της Μεσογείου. Ακόμα και στην Ικαρία που πρόσφατα χαρακτηρίστηκε σαν περιοχή με πολλούς αιωνόβιους, η κατανάλωση ψαριού δεν είναι μεγάλη. Εκείνο που και πάλι χαρακτηρίζει τον τρόπο διατροφής στην Ικαρία είναι η μεγάλη κατανάλωση ελαιόλαδου.
Μάλιστα μια σχετικά πρόσφατη μελέτη της Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου της Αθήνας έδειξε και μια ιδιαίτερα ευχάριστη συσχέτιση της κατανάλωσης λαδιού με τις υψηλές ερωτικές επιδόσεις των ηλικιωμένων στην Ικαρία, αν και οι Κρητικοί δεν πρέπει να πηγαίνουν πίσω. Βέβαια αυτό εν μέρει οφείλεται και στον τρόπο ζωής και τον χαρακτήρα των κατοίκων, γιατί είναι γνωστό πως ο καλύτερος εραστής είναι ο ξέγνοιαστος και ανέμελος.
Ο τρόπος ζωής γενικά των λαών της Μεσογείου με το περπάτημα, τη χειρονακτική εργασία, τους χορούς, την εξωστρέφεια και τους ισχυρούς οικογενειακούς και κοινωνικούς δεσμούς, έδενε με μια πλούσια, νόστιμη και χαρούμενη διατροφή με όλα της τα λιπαρά! Κανένας βέβαια δεν έκανε «δίαιτα», μιας και πρακτικά δεν υπήρχε πρόβλημα παχυσαρκίας. Υπήρχαν κάποιοι θηριώδεις Κρητικοί, αλλά όχι «παχύσαρκοι».
Η διατροφή με χαμηλά λιπαρά ανακηρύχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες σαν η υγιεινότερη διατροφή τις τελευταίες δεκαετίες, μετά την ενοχοποίηση της χοληστερίνης σαν το μεγαλύτερο κίνδυνο για την Αμερικανική κοινωνία μέχρι τουλάχιστον την εμφάνιση του Μπιν Λάντεν. Ένας κόσμος που κατανάλωνε τεράστιες ποσότητες trans λιπαρών, και θερμίδων από κατεργασμένους υδατάνθρακες και ζάχαρη, πίστεψε, μετά από μια συστηματική πλύση εγκεφάλου και χωρίς καμία επιστημονική τεκμηρίωση, πως η χοληστερίνη και γενικώς τα λίπη είναι η αιτία της έξαρσης των καρδιακών επεισοδίων αλλά και της παχυσαρκίας στη χώρα.
Παράλληλα, οι αλυσίδες καταστημάτων fast food συνέχισαν να επεκτείνονται σε όλο τον κόσμο, σαν ένα όπλο μαζικής καταστροφής, καθώς αντικαθιστούσαν υγιεινούς παραδοσιακούς τρόπους διατροφής με τοξικά τρόφιμα, γεμάτα trans λιπαρά, άχρηστες θερμίδες και τεράστιες ποσότητες από αλάτι.
Έτσι σήμερα στις ΗΠΑ είναι εντυπωσιακή η συνύπαρξη των δύο ακραίων διατροφικών προτύπων, τοξικά hamburgers μαζί με fried chips και king size αναψυκτικά από τη μια και νευρωτική φυτοφαγία από την άλλη. Το 1997, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών πρότεινε τη DASH diet, μια δίαιτα που δημιουργήθηκε από επιτροπή ειδικών για την αντιμετώπιση της υπέρτασης (Dietary Approaches to Stop Hypertension).
H DASH diet περιλαμβάνει απίστευτα πολλές ημερήσιες ποσότητες και μερίδες δημητριακών, λαχανικών και φρούτων, ελάχιστο επιτρεπτό αλάτι στα τρόφιμα και ελάττωση μέχρι εξαφανίσεως της χοληστερίνης, των κορεσμένων λιπών και του κόκκινου κρέατος από τη διατροφή. Η κύρια πηγή των λίγων λιπαρών είναι τα φυτικά έλαια, ενώ οι θερμίδες πρέπει να προέρχονται κυρίως από υδατάνθρακες.
Την ίδια εποχή κάνουν την εμφάνισή τους και πολλές άλλες δίαιτες χαμηλών λιπαρών, συνήθως αυστηρότερες από την DASH, από διάφορους επίσημους οργανισμούς και μεμονωμένους «ειδικούς». H βιομηχανία τροφίμων προσαρμόζεται αμέσως και κατακλύζει τα σούπερ μάρκετ με light προϊόντα χαμηλών λιπαρών που διαφημίζονται ανάλογα στα μέσα ενημέρωσης. Οι ιατρικές εταιρείες, μεταξύ τους και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, η μια μετά την άλλη, συστήνουν τη δίαιτα DASH, όχι μόνο για την υπέρταση, αλλά και γενικά στη πρόληψη των καρδιαγγειακών και του καρκίνου, στην παχυσαρκία, στο διαβήτη, στο μεταβολικό σύνδρομο και τελικά σε πάσαν νόσον και μη νόσον!
Φέτος για τρίτη συνεχή χρονιά η δίαιτα DASH, ανάμεσα σε σύνολο 29, ανακηρύχτηκε από επίσημη επιτροπή ειδικών, η καλύτερη δίαιτα για όλο τον πληθυσμό! Δεύτερη σε αυτά τα καλλιστεία με δίαιτες ήρθε μια ακόμα περισσότερο
χοληστερινοφοβική δίαιτα, η TLC (Therapeutic Lifestyle Changes).
Η δική μας, η «Mediterranean Diet», κατατάχθηκε από τους «ειδικούς» στην τρίτη θέση, μαζί όμως με δυο άλλες δίαιτες χαμηλών λιπαρών, εξίσου ξενέρωτες με τις δυο πρώτες (την Mayo Clinic diet και την Weight Watchers). Μάλιστα, για να μη σπάει την ομοιομορφία, η Μεσογειακή δίαιτα παρουσιάστηκε σαν δίαιτα επίσης χαμηλών λιπαρών, με light γαλακτοκομικά προϊόντα! Παρόλα αυτά, ευτυχώς στις ΗΠΑ η πραγματική μεσογειακή δίαιτα χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης από πολλούς γιατρούς και διατροφολόγους.