Κίνητρα για ανάπτυξη των ασφαλιστικών εταιρειών στο γεωργικό τομέα

«Ανεκμετάλλευτο» έδαφος για την ιδιωτική ασφάλιση αποτελεί η κάλυψη αγροτικής παραγωγής και δραστηριοτήτων στην Ελλάδα, που παρά την κάμψη που υφίσταται ο αγροτικός τομέας λόγω της ύφεσης, αλλά και των διαρθρωτικών προβλημάτων, συνεχίζει να έχει βαρύνουσα σημασία για την ελληνική οικονομία και ανάπτυξη.

Κίνητρο για την ασφάλιση σίγουρα θα αποτελέσει ο νόμος 3877, που προβλέπει την προαιρετική επιδοτούμενη ασφάλιση του αγροτικού τομέα. Ωστόσο, εκκρεμεί, όπως ανέφερε ο πρόεδρος του ΕΛΓΑ κ. Θεόδωρος Σαρρής, μέχρι σήμερα η υπουργική απόφαση με την οποία θα οριστεί το κατάλληλο κανονιστικό πλαίσιο. «Αναμένεται», όπως πρόσθεσε, «να βγει μετά από τις εκλογές. Στον τομέα αυτόν πάντως ιδιωτική ασφάλιση και ΕΛΓΑ θα λειτουργούν ανταγωνιστικά, καθώς και ο Οργανισμός θα μπορεί επίσης να αναλαμβάνει την προαιρετική ασφάλιση των αγροτών».

Ο ρόλος της ιδιωτικής ασφάλισης στην προστασία της αγροτικής παραγωγής και δραστηριότητας είναι καθοριστικός και ταυτόχρονα συμπληρωματικός, καθώς οι υπηρεσίες ασφάλισης στον εν λόγω τομέα παρέχονται μέσα από ένα ενιαίο εθνικό σύστημα, που τελεί υπό την εποπτεία του υπουργείου Ανάπτυξης και Τροφίμων (Οργανισμός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων, Διεύθυνση Διαχείρισης Κρίσεων και Κινδύνων στον Αγροτικό Τομέα).

Σίγουρα με το νόμο 3877 (Σεπτέμβριος 2010), όπου προβλέπεται η προαιρετική επιδοτούμενη ασφάλιση της αγροτικής δραστηριότητας, δημιουργήθηκαν νέες ευκαιρίες για τις ασφαλιστικές εταιρείες για να διευρύνουν τις εργασίες τους, αλλά και για τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό τομέα για να προστατέψουν αποτελεσματικά την περιουσία τους. Συγκεκριμένα ο νόμος δίνει τη δυνατότητα σε επαγγελματίες που ασχολούνται με την αγροτική παραγωγή να ασφαλιστούν για κινδύνους ή μέρος αυτών που δεν καλύπτονται από την υποχρεωτική ασφάλιση του ΕΛ.ΓΑ. Στην περίπτωση αυτή χορηγείται ενίσχυση, ως επιδότηση ασφαλίστρου, για την ασφάλιση καλλιεργειών, ζώων και φυτών έναντι οικονομικών απωλειών που προκαλούνται από δυσμενή κλιματικά φαινόμενα και ασθένειες ζώων ή φυτών ή εμφάνιση επιβλαβών οργανισμών.

Η επιδότηση του ασφαλίστρου χορηγείται για ασφαλίσεις που περιλαμβάνονται στο ετήσιο πρόγραμμα γεωργικών ασφαλίσεων που καταρτίζει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και συνάπτονται αφενός μεταξύ φυσικών ή νομικών προσώπων ή ενώσεων προσώπων, στα οποία ανήκει η κυριότητα και η εκμετάλλευση ή η εκμετάλλευση γεωργικών, κτηνοτροφικών, αλιευτικών ή άλλων συναφών εκμεταλλεύσεων κι αφ’ ετέρου ασφαλιστικών επιχειρήσεων ή αλληλασφαλιστικών συνεταιρισμών ή ενώσεων αυτών, που συμμετέχουν στο ετήσιο πρόγραμμα γεωργικών ασφαλίσεων. Δικαιούχοι είναι τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή οι ενώσεις προσώπων που συνάπτουν την ασφάλιση με τον ΕΛ.ΓΑ., τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις και τους αλληλασφαλιστικούς συνεταιρισμούς ή τις ενώσεις τους.

Η διάταξη θέτει και μια σημαντική παράμετρο, τη διαφοροποίηση της επιδότησης ανάλογα με τον ασφαλιζόμενο κίνδυνο, τη γεωγραφική περιοχή που βρίσκεται η εκμετάλλευση, το ύψος του εισοδήματος, του ασφαλιζόμενου προσώπου, το είδος της καλλιέργειας ή της εκτροφής και το χαρακτηρισμό του ως αγρότη ή κατόχου γεωργικής εκμετάλλευσης. Η επιδότηση μπορεί επίσης να διαφοροποιείται μεταξύ φυσικών και νομικών ασφαλιζόμενων προσώπων.

Η αγροτική παραγωγή περιλαμβάνει ένα ευρύτατο φάσμα δραστηριοτήτων, από τη ζωική και τη φυτική παραγωγή μέχρι και την αποθήκευση και μεταφορά των αγροτικών προϊόντων, που μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ασφάλισης. Στις καλύψεις του αγροτικού τομέα περιλαμβάνονται οι ακόλουθες:

- Ασφάλιση ζωικού κεφαλαίου για κτηνοτροφικές και πτηνοτροφικές μονάδες

- Ασφάλιση φυτικού κεφαλαίου, όπως φυτά και καρποί δένδρων, που καλλιεργούνται σε ακάλυπτες εκτάσεις από χαλαζόπτωση και φωτιά για κινδύνους θανάτου

- Ασφάλιση θερμοκηπίων που καλύπτει: α) ζημιές από φωτιά, σεισμό, κλοπή και άλλους κινδύνους σε εγκαταστάσεις στη στεριά,

β) το μηχανολογικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό και γ) το σύνολο της κατασκευής του θερμοκηπίου
- Ασφάλιση αποθήκευσης αγροτικών προϊόντων. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει ειδικά προγράμματα για τα αποθηκευμένα προϊόντα, σε κλειστούς ή ανοικτούς χώρους.

- Ασφάλισης αλιευτικών σκαφών, δηλαδή προγράμματα για την ασφάλιση επαγγελματικών σκαφών που χρησιμοποιούνται για αλιεία. Οι καλύψεις χωρίζονται σε κινδύνους που αφορούν: Α) θαλάσσιους κινδύνους, όπως πρόσκρουση, σύγκρουση, προσάραξη, βύθιση, κινδύνους πειρατείας κ.λπ., που θα προκαλέσουν ολική ή μερική απώλεια του σκάφους, Β) τυχαίους κινδύνους, όπως φωτιά, κεραυνό, έκρηξη, σεισμό, κλοπή κ.λπ. και γ) ειδικούς κινδύνους, όπως κίνδυνοι πολέμου και απεργιών, κίνδυνοι κατά την περίοδο ελλιμενισμού ή παροπλισμού του σκάφους, κίνδυνοι για το χρονικό διάστημα παραμονής του σκάφους σε ναυπηγείο, είτε για την κατασκευή είτε για την επισκευή του, κ.λπ.

- Ασφάλιση μεταφερομένων εμπορευμάτων. Υπάρχουν ειδικά προγράμματα για τη μεταφορά νωπών αγροτικών προϊόντων και ανθέων (με κοινά μεταφορικά μέσα ή σε κλιματιζόμενους θαλάμους), ζωντανών ζώων, γόνων, κατεψυγμένων τροφίμων κ.λπ.

- Ασφάλιση γεωργικών μηχανημάτων. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει τις ειδικές καλύψεις που απαιτούνται για τα γεωργικά μηχανήματα (σκαπτικά μηχανήματα, θεριζοαλωνιστικές μηχανές, γεωργικούς ελκυστήρες, μηχανές σύνθλιψης καρπών κ.λπ.), που επεκτείνονται και σε αστικές ευθύνες από τη χρήση τους ως εργαλείων κ.λπ.

Μιχάλης Μαστροπέρρος
Προϊστάμενος της Διεύθυνσης του Κλάδου Αγροτικών Ασφαλίσεων, Αγροτική Ασφαλιστική

Τα διαρθρωτικά προβλήματα, όπως αυτά αποτυπώνονται από τον πολυκερματισμό της γεωργικής γης, την οργάνωση της κτηνοτροφίας σε οικογενειακή κυρίως βάση, την υπερβολική ιδιοκτησία παραγωγικών μέσων και χρήση γεωργικών εφοδίων, οδήγησαν στην υπερχρέωση στις τράπεζες και επομένως, στη μειωμένη παραγωγικότητα, αλλά και την ανταγωνιστικότητα του αγροτικού τομέα.

H κρατική (ασφαλιστική) παρέμβαση μέσω του ΕΛ.Γ.Α. (Ελληνικές Γεωργικές Ασφαλίσεις), ΠΣΕΑ (Πολιτική Σχεδιασμού Έκτακτης Ανάγκης), ΚΟΕ (Κρατικές Οικονομικές Ενισχύσεις) και άλλων μηχανισμών ενίσχυσης της Ε.Ε., οδήγησαν στη συρρίκνωση και την εγκατάλειψη κάθε παραγωγικής προσπάθειας και την αντικατάσταση της αγροτικής δραστηριότητας με εισαγωγές αντί του εκσυγχρονισμού και της ανασυγκρότησης του αγροτικού τομέα.

Η αδυναμία του ΕΛ.Γ.Α. να συλλέξει από όλους τους χρήστες των υπηρεσιών του τους απαραίτητους πόρους για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων του, τον οδήγησε στο να επικεντρωθεί κυρίως στις οργανωμένες επιχειρήσεις. Αυτές αντέδρασαν και πέτυχαν την εξαίρεσή από την υποχρεωτική ασφάλισή τους στον Ε.Λ.ΓΑ. Αρκετές από τις επιχειρήσεις αυτής της κατηγορίας, όπως πτηνοτροφικές, βοοτροφικές, χοιροτροφικές, αλλά και θερμοκηπιακές μονάδες, έχουν πλέον επιλέξει την ιδιωτική ασφάλιση.

Ειδικά οι ιχθυοκαλλιέργειες, δραστηριότητα που εμφανίστηκε στη χώρα μας τη δεκαετία του ‘80 και που ποτέ δεν αποτέλεσε αντικείμενο δράσης του ΕΛ.ΓΑ., έχοντας ανάγκη και από επαρκή χρηματοδότηση, προέτρεψε τις ασφαλιστικές εταιρείες στο να ασχοληθούν με τη νέα αυτή δραστηριότητα. Η Αγροτική Ασφαλιστική αντί να αντιγράψει υπάρχοντα ασφαλιστήρια από το εξωτερικό, σχεδίασε ολοκληρωμένα ασφαλιστικά προγράμματα που κάλυπταν όλο το φάσμα της παραγωγικής διαδικασίας για τα ψάρια που αναπτύσσονται στη θάλασσα και τα ποτάμια της χώρας μας. Αυτά τα προγράμματα συνεχώς βελτιώνονται και καλύπτουν πλέον δραστηριότητες Ελλήνων θαλασσοκαλλιεργητών και εκτός Ελλάδας.

Σήμερα η Αγροτική Ασφαλιστική είναι η μοναδική ασφαλιστική εταιρεία στην Ελλάδα που, εκτός των ιχθυοκαλλιεργητικών προγραμμάτων, προσφέρει ολοκληρωμένα προγράμματα ασφάλισης για πτηνοτροφικές, χοιροτροφικές και βοοτροφικές μονάδες, καθώς και για θερμοκήπια. Ασφαλίζει τον πάγιο και μηχανολογικό εξοπλισμό τους, καθώς και το ζωικό κεφάλαιο και τα παραγόμενα προϊόντα του θερμοκηπίου από έναν ευρύ κατάλογο προσφερομένων καλύψεων, για την αντιμετώπιση φυσικών και άλλων κινδύνων.

Η προοπτική ανάπτυξης των αγροτικών ασφαλίσεων εξαρτάται από την ταχύτητα εκσυγχρονισμού των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και τη συμμετοχή του κράτους σε κοινή προσπάθεια ασφάλισης, όπως γίνεται σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη. Η ασφαλιστική αντιμετώπιση των ακραίων φυσικών φαινομένων δεν είναι δυνατό να αναληφθεί μόνο από ιδιωτικές επιχειρήσεις. Η επιδότηση του ασφαλίστρου και η αντασφαλιστική προστασία αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για τη διεύρυνση των αγροτικών ασφαλίσεων.