Δύο ημέρες μετά την επίτευξη συμφωνίας που ανοίγει τον δρόμο για τη θέσπιση νέου προγράμματος στήριξης για την Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποίησε σχέδια για να βοηθήσει την Ελλάδα να μεγιστοποιήσει τη χρήση των κοινοτικών κονδυλίων.
15/7/2015
Σύμφωνα με την εντολή που δόθηκε από τη Σύνοδο Κορυφής της ζώνης του ευρώ της 12ης και 13ης Ιουλίου, αυτό θα συμβάλει στην κινητοποίηση άνω των 35 δισ. ευρώ έως το 2020 για τη στήριξη της ελληνικής οικονομίας, υπό την προϋπόθεση ότι θα τηρηθούν οι όροι που συμφωνήθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωζώνης.
Το πρόγραμμα για την απασχόληση και την ανάπτυξη στην Ελλάδα έχει ως στόχο να στηρίξει την ολοκληρωμένη δέσμη μεταρρυθμίσεων οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος προγράμματος στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, που θα τεθεί προς διαπραγμάτευση μεταξύ της Ελλάδας και των διεθνών εταίρων της κατά τις προσεχείς εβδομάδες. Τα δύο αυτό στοιχεία – οι μεταρρυθμίσεις και η κινητοποίηση κεφαλαίων υπέρ των επενδύσεων και της συνοχής – αποτελούν σημαντικές προϋποθέσεις για την αποκατάσταση της απασχόλησης και της ανάπτυξης στην Ελλάδα, ώστε να επανέλθει η χώρα σε τροχιά ευημερίας.
Το πρόγραμμα για την απασχόληση και την ανάπτυξη θα ευνοήσει τις επενδύσεις σε ανθρώπινους πόρους και επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Έρχεται ως συνέχεια της βοήθειας που χορήγησε ήδη η Επιτροπή στην Ελλάδα καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης, υπό μορφή τόσο οικονομικής στήριξης όσο και τεχνικής βοήθειας.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε: «Η Ελλάδα έχει ήδη λάβει περισσότερη διεθνή χρηματοδότηση από όση έλαβε ολόκληρη η Ευρώπη από το Σχέδιο Μάρσαλ των ΗΠΑ μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε συνέχεια της συμφωνίας της Συνόδου Κορυφής της Ευρωζώνης η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι διατεθειμένη να ενισχύσει περαιτέρω αυτή την προσπάθεια , ώστε να βοηθήσουμε την Ελλάδα να επιτύχει σημαντική οικονομική ανάκαμψη και να δημιουργήσουμε τις καλύτερες προϋποθέσεις για να καρποφορήσουν οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις: αυτά τα 35 δισ. ευρώ μπορούν να συμβάλουν στο να καταστεί η Ελλάδα ελκυστικός προορισμός για τις επενδύσεις, και να δώσουν ελπίδα ιδίως στη νεότερη γενιά. Μετά από μήνες επίπονων διαπραγματεύσεων, χρειάζεται τώρα να ατενίσουμε το μέλλον. Αυτό το νέο ξεκίνημα για την απασχόληση και την ανάπτυξη αποτελεί τη συμβολή της Επιτροπής. Ευελπιστώ ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, ώστε σύντομα να μπορέσουμε να αποδεσμεύσουμε τα χρήματα».
Ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, Αντιπρόεδρος αρμόδιος για το Ευρώ και τον Κοινωνικό Διάλογο, δήλωσε: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να κινητοποιήσει άνω των 35 δισ. ευρώ από τον κοινοτικό προϋπολογισμό για να στηρίξει την ανάπτυξη, την απασχόληση και τις επενδύσεις στην Ελλάδα. Μπορεί να παράσχει την ιδιαιτέρως αναγκαία για την Ελλάδα στήριξη, ώστε να συμβάλει στην ανόρθωση της οικονομίας της σε μια περίοδο δραματικής κάμψης των επενδύσεων. Η στήριξη αυτή από μόνη της δεν θα είναι αρκετή για να διασφαλίσει ανάκαμψη διαρκείας. Πρέπει να συνοδεύεται από θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των μακροχρόνιων διαρθρωτικών αδυναμιών της ελληνικής οικονομίας».
Η Κορίνα Κρέτσου, Επίτροπος αρμόδια για την Περιφερειακή Πολιτική, δήλωσε: «Οι μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής της ζώνης του ευρώ είναι απολύτως αναγκαίες για την ανάπτυξη και την απασχόληση, αλλά πρέπει να συνοδεύονται από φιλόδοξες επενδύσεις. Τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία μπορούν να διοχετεύσουν άνω των 20 δισ. ευρώ σε επιτόπιες επενδύσειςτην περίοδο 2014-2020, προς όφελος της Ελλάδας και του ελληνικού λαού».
Ως έκτακτο μέτρο και λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαιτερότητα της κατάστασης στην Ελλάδα, η Επιτροπή προτείνει τη βελτίωση της άμεσης ρευστότητας ώστε να υπάρξει χρηματοδότηση των επενδύσεων της προγραμματικής περιόδου 2007-2013. Αυτό περιλαμβάνει την πρόωρη εκταμίευση του τελευταίου 5% των πληρωμών της ΕΕ που εκκρεμούν και που είχαν διακρατηθεί έως το κλείσιμο των προγραμμάτων καθώς και την εφαρμογή 100% ποσοστού συγχρηματοδότησης για την περίοδο 2007-2013. Αυτό θα μεταφραστεί σε άμεση πρόσθετη ρευστότητα περίπου 500 εκατ. Ευρώ και εξοικονόμηση περίπου 2 δις. Ευρώ για τον ελληνικό προϋπολογισμό. Τα κονδύλια αυτά θα είναι διαθέσιμα για την άμεση χρηματοδότηση επενδύσεων που στηρίζουν την ανάπτυξη και την απασχόληση. Προϋπόθεση είναι οι ελληνικές αρχές να διασφαλίσουν ότι οι πρόσθετοι αυτοί πόροι θα αξιοποιηθούν πλήρως προς τους δικαιούχους και τις δράσεις στο πλαίσιο των προγραμμάτων. Η Επιτροπή προτείνει επίσης να αυξηθεί το επίπεδο της αρχικής προχρηματοδότησης για τα προγράμματα της περιόδου 2014-2020 κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες1. Με την πρόσθετη αυτή προχρηματοδότηση μπορεί να διατεθεί πρόσθετο ποσό 1 δισ. ευρώ που μπορεί να αξιοποιηθεί για την έναρξη προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής σε πλήρη συμμόρφωση με το άρθρο 81 (2) του Κανονισμού Κοινών Διατάξεων.
Η Ελλάδα έχει ήδη τύχει προτιμησιακής μεταχείρισης: τα ελληνικά προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν με κονδύλια της ΕΕ την περίοδο 2007-2013 λαμβάνουν υψηλότερο ποσοστό χρηματοδότησης από την ΕΕ. Επομένως, το ποσοστό συγχρηματοδότησης που πρέπει να καταβάλλει η Ελλάδα είναι μικρότερο από εκείνο πολλών άλλων χωρών μέσω προσαύξησης του ποσοστού της συγχρηματοδότησης της ΕΕ κατά 10% έως τα μέσα του 2016. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ καταβάλλει το 95% του συνολικού κόστους της επένδυσης κατά τη χρηματοδοτική περίοδο 2007-2013 (σε αντίθεση με το ανώτατο όριο του 85% που θα ίσχυε διαφορετικά).
Επί πλέον, για την πολιτική συνοχής, εφόσον πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις, μπορεί ακόμη να συνεχιστεί η εισροή πιστώσεων προς τις ελληνικές αρχές, μέχρι το ανώτατο κανονιστικό όριο του 95%, για τις επιλέξιμες δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν σε προγράμματα της περιόδου 2007-2013.
Η σημερινή ανακοίνωση εκδίδεται σε συνέχεια της συγκρότησης ομάδας υψηλού επιπέδου υπό την ηγεσία του Αντιπροέδρου Ντομπρόβσκις. Από κοινού με τις ελληνικές αρχές, η ομάδα αυτή έχει ως στόχο, αφενός, να εξασφαλίσει ότι όλοι οι πόροι που καθίστανται διαθέσιμοι από την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013 θα χρησιμοποιηθούν πριν από τη λήξη της περιόδου στο τέλος του έτους και, αφετέρου, να βοηθήσει την Ελλάδα να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις, ώστε να έχει πρόσβαση στο σύνολο των διαθέσιμων πόρων από τα Ταμεία της ΕΕ κατά την περίοδο 2014-2020.
Η Ελλάδα θα εξακολουθήσει επίσης να λαμβάνει τεχνική υποστήριξη για τις μεταρρυθμίσεις και την εφαρμογή από την Επιτροπή της νέας υπηρεσίας στήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, η οποία άρχισε τις εργασίες της την 1η Ιουλίου και βασίζεται στην πολύτιμη εμπειρία της ομάδας δράσης για την Ελλάδα, καθώς και σε άλλες μορφές τεχνικής βοήθειας που παρέχεται στα κράτη μέλη.
Το Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο για την απασχόληση και την ανάπτυξη στην Ελλάδα. Το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) θα συνδράμει εμπορικά βιώσιμα επενδυτικά σχέδια στην Ελλάδα. Ο νέος Ευρωπαϊκός Κόμβος Επενδυτικών Συμβουλών θα διοργανώνει στοχευμένες δραστηριότητες επικοινωνίας και θα παρέχει συνδρομή, ώστε να βοηθά τους επενδυτές, τους φορείς προώθησης των έργων, τις αρχές και τις ΜΜΕ να καταρτίζουν έργα τα οποία μπορεί να είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση από το ΕΤΣΕ. Θα διατίθεται επίσης βοήθεια όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η χρηματοδότηση από το ΕΤΣΕ μπορεί να συνδυαστεί με τα Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία της ΕΕ.
Με βάση τις προτάσεις που παρουσίασε ο Πρόεδρος Γιούνκερ η Σύνοδος Κορυφής της ζώνης του ευρώ, της 12ης Ιουλίου 2015, ζήτησε από την Επιτροπή να συμβάλει στη στήριξη της δημιουργίας ανάπτυξης και θέσεων εργασίας στην Ελλάδα κατά τα επόμενα τρία έως πέντε έτη. Η Επιτροπή ανέλαβε να «συνεργαστεί στενά με τις ελληνικές αρχές για την κινητοποίηση έως και 35 δισ. ευρώ (από διάφορα προγράμματα της ΕΕ) για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων και της οικονομικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ».
Η χρηματοδότηση της ΕΕ υπήρξε ήδη η πρωταρχική πηγή δημόσιων επενδύσεων στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης. Για παράδειγμα, το μετρό των Αθηνών, το Γενικό Νοσοκομείο Κατερίνης, το Μουσείο της Ακρόπολης και το σύστημα τηλεθέρμανσης της Κοζάνης χρηματοδοτήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Το ποσό άνω των 35 δισ. ευρώ που θα μπορούσε να λάβει η Ελλάδα για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 θα συνίστανται σε 20 δισ. ευρώ από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, καθώς και σε 15 δισ. ευρώ από τα Γεωργικά Ταμεία. Τα κονδύλια αυτά μπορούν να διοχετευθούν σε επενδύσεις, για την καταπολέμηση της ανεργίας, της φτώχειας και των κακών κοινωνικών συνθηκών, στην έρευνα και την παιδεία, καθώς και στις υποδομές. Οι πρώτες πληρωμές από τα εν λόγω Ταμεία της ΕΕ, το 2014 και το 2015, ανέρχονται ήδη σε 4,4 δισ. ευρώ.
Η χρήση κονδυλίων της ΕΕ δεν μπορούσε να θεωρείται δεδομένη για την Ελλάδα τον τελευταίο καιρό. Κατά τους τελευταίους μήνες, οι δυσχερείς χρηματοδοτικές συνθήκες και η αβεβαιότητα σχετικά με την οικονομική κατάσταση αποτέλεσαν εμπόδια για τα επενδυτικά σχέδια και έθεσαν υπό αμφισβήτηση την ικανότητα των ελληνικών αρχών να αξιοποιούν σωστά και πλήρως τους διαθέσιμους πόρους της ΕΕ.
Σημαντικός αριθμός έργων αντιμετωπίζουν σήμερα τον κίνδυνο να μην ολοκληρωθούν. Επίσης, εάν οι ελληνικές αρχές δεν κάνουν, έως το τέλος του τρέχοντος έτους, πλήρη χρήση της χρηματοδότησης από την ΕΕ που είναι ακόμη διαθέσιμη από την περίοδο χρηματοδότησης 2007-2013 θα χάσουν περίπου 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Προκειμένου να λάβει χρηματοδότηση από την ΕΕ, η Ελλάδα πρέπει να πληροί βασικές νομικές απαιτήσεις, όπως η τήρηση των κανόνων της ΕΕ και η χρηστή δημοσιονομική διαχείριση των κονδυλίων και των λογιστικών προτύπων.
1.Αυτό δεν περιλαμβάνει την Πρωτοβουλία Απασχόλησης των Νέων για την οποία η προχρηματοδότηση έχει ήδη αυξηθεί κατά 30%, βλ. Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2015/779 που τροποποιεί τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1304/2013.