Η έκθεση του 2018 για την επάρκεια των συντάξεων, που δημοσιεύτηκε στις 30/4/2018, αναλύει τον τρόπο με τον οποίο οι τρέχουσες και οι μελλοντικές συντάξεις βοηθούν στην πρόληψη της φτώχειας των ηλικιωμένων και στη διατήρηση του εισοδήματος ανδρών και γυναικών καθ' όλη τη διάρκεια της συνταξιοδότησής τους.
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι τα κράτη μέλη αποδίδουν όλο και μεγαλύτερη προσοχή σε βιώσιμες, επαρκείς συντάξεις στις μεταρρυθμίσεις τους, αλλά θα χρειαστεί να λάβουν περαιτέρω μέτρα στο μέλλον.
Η κ. Μαριάν Τίσεν, Επίτροπος Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων, Δεξιοτήτων και Κινητικότητας του Εργατικού Δυναμικού, δήλωσε: «Κάθε συνταξιούχος έχει δικαίωμα σε αξιοπρεπή διαβίωση. Πρόκειται για μια θεμελιώδη αρχή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Οι επαρκείς συντάξεις είναι αναγκαίες για την πρόληψη της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού των ηλικιωμένων στην Ευρώπη, ειδικά των γυναικών. Και πρέπει να διασφαλιστεί ότι δεν παραλείπονται τα άτομα με άτυπη απασχόληση ή αυτοαπασχόληση. Προτεραιότητά μας πρέπει να είναι να συνεχίσουν οι υπό εξέλιξη μεταρρυθμίσεις, οι οποίες προάγουν επαρκείς συντάξεις για όλους».
Σήμερα υπάρχουν 1,9 εκατ. λιγότεροι ηλικιωμένοι Ευρωπαίοι σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού σε σχέση με πριν από μια δεκαετία, ενώ ο αριθμός των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων στην απασχόληση αυξήθηκε κατά 4,1 εκατ. την τελευταία τριετία και μόνο. Παρά τις βελτιώσεις αυτές στην κατάσταση των συνταξιούχων της Ευρώπης, δεν υπάρχει περιθώριο για εφησυχασμό. Σύμφωνα με την έκθεση, σήμερα περίπου 17,3 εκατ. ή το 18,2 % των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας (65 ετών και άνω) στην ΕΕ εξακολουθεί να διατρέχει τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού. Το ποσοστό αυτό έχει παραμείνει σχεδόν αμετάβλητο από το 2013. Επιπλέον, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ χωρών και πληθυσμιακών ομάδων. Για παράδειγμα, οι συντάξεις των γυναικών είναι κατά 37 % χαμηλότερες απ' ό,τι των ανδρών, λόγω των χαμηλότερων μισθών και του μικρότερου εργασιακού βίου που συνδέεται με ευθύνες φροντίδας. Ομοίως, τα άτομα με άτυπη απασχόληση ή αυτοαπασχόληση συχνά αντιμετωπίζουν λιγότερο ευνοϊκούς όρους για την πρόσβαση και τη θεμελίωση συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων σε σχέση με τα άτομα με τυπική απασχόληση. Ο κίνδυνος της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στην τρίτη ηλικία αυξάνεται, επίσης, με την ηλικία. Πάνω από τα μισά άτομα που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στην ΕΕ είναι ηλικίας 75 ετών και άνω. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, παρόλο που οι ανάγκες αυξάνονται με την ηλικία, το ύψος των συντάξεων μειώνεται κατά τη διάρκεια της συνταξιοδότησης.
Τα κράτη μέλη θέσπισαν μέτρα για τη διασφάλιση της επάρκειας των συντάξεων, επικεντρώνοντας καλύτερα τις πολιτικές τους προσπάθειες στο ζήτημα αυτό, ιδίως για τις συντάξεις χαμηλού εισοδήματος, αλλά θα πρέπει να καταβληθούν ακόμη περισσότερες προσπάθειες. Για να διασφαλιστεί η επάρκεια και η βιωσιμότητα των τρεχουσών και των μελλοντικών συντάξεων, τα συνταξιοδοτικά συστήματα θα πρέπει να προωθήσουν την παράταση του εργασιακού βίου, σύμφωνα με τη συνεχή αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ενθάρρυνσης της δια βίου μάθησης, με την παροχή ασφαλούς και υγιούς περιβάλλοντος εργασίας, την αναπροσαρμογή των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, την επιβράβευση της συνταξιοδότησης σε μεγαλύτερη ηλικία και την αποθάρρυνση της πρόωρης εξόδου. Οι ευέλικτες εργασιακές επιλογές, όπως η δυνατότητα να συνδυάζεται η σύνταξη με εισόδημα από εργασία, και τα φορολογικά κίνητρα για την προώθηση της συνταξιοδότησης σε μεταγενέστερο στάδιο, εξαπλώνονται όλο και περισσότερο και θα εξακολουθήσουν να είναι σημαντικές.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προβούν σε περαιτέρω βήματα για να καλυφθεί το χάσμα μεταξύ των φύλων στις συντάξεις με την εφαρμογή πολιτικών ίσων ευκαιριών, που να απευθύνονται σε γυναίκες και άνδρες σε ηλικία εργασίας, για παράδειγμα, η προώθηση της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και της ίσης κατανομής των ευθυνών φροντίδας, η αντιμετώπιση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας, η ένταση εργασίας και τα διαλείμματα επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Συγκεκριμένα, οι πολιτικές συνταξιοδότησης θα πρέπει να προστατεύουν επαρκώς τα διαλείμματα που σχετίζονται με την παροχή φροντίδας. Με βάση τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, η Επιτροπή επιδιώκει να συνδράμει τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους αυτές, για παράδειγμα με την πρότασή της για τη δημιουργία καλύτερης ισορροπίας μεταξύ ιδιωτικής ζωής και επαγγελματικής σταδιοδρομίας για εργαζόμενους γονείς και παρόχους φροντίδας.
Τέλος, είναι επίσης σημαντικό να συνεχιστεί η επέκταση της συνταξιοδοτικής κάλυψης για τα άτομα με άτυπη απασχόληση ή με αυτοαπασχόληση και να προωθηθεί η επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση. Στο πλαίσιο αυτό και επίσης στο πλαίσιο του πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, η Επιτροπή υπέβαλε πρόσφατα πρόταση σύστασης σχετικά με την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία.
Ιστορικό
Ο πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων παρουσιάστηκε τον Απρίλιο του 2017 από την Επιτροπή και διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στην κοινωνική σύνοδο κορυφής στο Gothenburg τον Νοέμβριο του 2017. Η αρχή 15 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων αναγνωρίζει το δικαίωμα των εργαζομένων και των αυτοαπασχολουμένων για σύνταξη που να εξασφαλίζει επαρκή έσοδα.
Η έκθεση για την επάρκεια των συντάξεων καταρτίζεται ανά τριετία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την επιτροπή κοινωνικής προστασίας. Στην παρούσα έκδοση του 2018 αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο οι τρέχουσες και οι μελλοντικές συντάξεις βοηθούν στην πρόληψη της φτώχειας των ηλικιωμένων και στη διατήρηση του εισοδήματος ανδρών και γυναικών καθ' όλη τη διάρκεια της συνταξιοδότησής τους.
Η έκθεση είναι αφιερωμένη στη συγκριτική ανάλυση της επάρκειας των συντάξεων στην ΕΕ των 28. Εξετάζει τις τρέχουσες συνθήκες διαβίωσης των ηλικιωμένων και το πώς διαμορφώνονται από τα συνταξιοδοτικά συστήματα, συνεχίζει με μια παρουσίαση των πρόσφατων μεταρρυθμίσεων του συνταξιοδοτικού συστήματος και στο τέλος αναλύει τις κυριότερες προκλήσεις για την επάρκεια των μελλοντικών συντάξεων και παραθέτει τρόπους αντιμετώπισής τους.
Η έκθεση παρέχει, επίσης, λεπτομερέστερη περιγραφή του συνταξιοδοτικού συστήματος και της συνταξιοδοτικής επάρκειας σε καθένα από τα 28 κράτη μέλη.
Η έκθεση του 2018 για την επάρκεια των συντάξεων και το σύνολο των πολιτικών της συμπερασμάτων εγκρίθηκαν από την επιτροπή κοινωνικής προστασίας στις 25 Απριλίου 2018. Προβλέπεται ότι τα συμπεράσματα πολιτικής της έκθεσης θα τα υιοθετήσει το Συμβούλιο «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές» του Ιουνίου 2018 και θα ενσωματωθούν στη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
Η έκθεση για την επάρκεια των συντάξεων αλληλοσυμπληρώνεται με την προσεχή έκθεση του 2018 για τη δημογραφική γήρανση από την επιτροπή οικονομικής πολιτικής, η οποία θα αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο οι μελλοντικές συνταξιοδοτικές δαπάνες θα επηρεάσουν τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.