Υποχρεωτικός έλεγχος βιβλίων

Το Συμβούλιο της Επικρατείας με την απόφαση 1285/2011 δέχτηκε ότι όταν ο φορολογούμενος θέσει υπόψη της φορολογικής αρχής, έστω και το πρώτον ενώπιον της επιτροπής του άρθρου 30 παρ.5 του Κ.Β.Σ., τα βιβλία και στοιχεία του,προκειμένου αυτά να ελεγχθούν, η επιτροπή υποχρεούται να προβεί στον έλεγχο αυτό.
Οι προϋποθέσεις κρίσεως των βιβλίων και στοιχείων των επιτηδευματιών ως ανεπαρκών και ανακριβών προβλέπονταν από μεν τον Κώδικα Φορολογικών Στοιχείων (π.δ. 99/1977, ΦΕΚ Α 34) στο άρθρο 43 παρ. 2, από δε τον Κώδικα
Βιβλίων και Στοιχείων (Κ.Β.Σ., π.δ.186/1992, ΦΕΚ Α 84) στο άρθρο 30 παρ.3 και 4.
Περαιτέρω, στο εφαρμοστέο εν προκειμένω (βλ. άρθρο 39 παρ.11 εδ. α του Κ.Β.Σ.)άρθρο 30 παρ. 5 του Κ.Β.Σ. προβλέπεται ότι «Η απόρριψη των βιβλίων και στοιχείων του επιτηδευματία της τρίτης κατηγορίας, στα οποία διαπιστώθηκαν πράξεις ή παραλείψεις, οι οποίες κατά την κρίση του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. συνιστούν ανεπάρκειες ή ανακρίβειες, όπως αυτές προσδιορίζονται από το άρθρο αυτό, μπορεί να κριθεί, μετά από αίτηση του επιτηδευματία, από τριμελή Επιτροπή,πριν από την κοινοποίηση του φύλλου ελέγχου ή της πράξης. Στην περίπτωση αυτή ο Προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. υποχρεούται να κοινοποιήσει στον επιτηδευματία σημείωμα με τις διαπιστώσεις του ελέγχου. Ο επιτηδευματίας δικαιούται εντός είκοσι (20) ημερών από την κοινοποίηση του σημειώματος, να ζητήσει την κρίση της Επιτροπής, η οποία αποφαίνεται εντός μηνός, με αιτιολογημένη απόφασή της, αν οι ανεπάρκειες ή ανακρίβειες που αναφέρονται στο σημείωμα συνεπάγονται απόρριψη
των βιβλίων και στοιχείων και εξωλογιστικό προσδιορισμό της φορολογητέας ύλης.Η επιτροπή δύναται να διατάσσει συμπληρωματικό έλεγχο για διευκρίνιση των λόγων για τους οποίους ζητείται η απόρριψη των βιβλίων και στοιχείων. Η απόφαση της Επιτροπής είναι δεσμευτική για τον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ.».
Επειδή, κατά την έννοια της τελευταίας ως άνω διατάξεως, ερμηνευόμενης υπό το φως της αρχής της χρηστής διοικήσεως, όταν ο φορολογούμενος θέσει υπόψη της φορολογικής αρχής, έστω και το πρώτον ενώπιον της επιτροπής του άρθρου 30 παρ.5 του Κ.Β.Σ., τα βιβλία και στοιχεία του, προκειμένου αυτά να ελεγχθούν, η επιτροπή υποχρεούται να προβεί στον έλεγχο αυτό και δεν δύναται, επικαλούμενη τυχόν αρχική αδυναμία της φορολογικής αρχής να προβεί στον έλεγχο των βιβλίων και
στοιχείων αυτών, για το λόγο αυτό να θεωρήσει ότι καθίσταται αδύνατη η διενέργεια των ελεγκτικών επαληθεύσεων, εφόσον, πάντως, η τυχόν αρχική αδυναμία ήρθη ενώπιον της επιτροπής (ΣτΕ 3762/2008 ΣτΕ 3767/2008).