Η βελτίωση της κτηνοτροφικής παραγωγής δεν απαιτεί απαραίτητα νέες τεχνολογικές καινοτομίες αλλά υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών
Ο τομέας της κτηνοτροφίας είναι ζωτικής σημασίας για την επισιτιστική ασφάλεια, τη διατροφή και τα μέσα διαβίωσης για δισεκατομμύρια φτωχούς ανθρώπους παγκοσμίως, αλλά ελέγχεται επίσης για τις διάφορες περιβαλλοντικές επιπτώσεις του.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αποτελούν την κύρια ανησυχία, κυρίως μέσω των εκπομπών μεθανίου (CH4), οξειδίου του αζώτου (N2O) και διοξειδίου του άνθρακα (CO2), μαζί με την απώλεια βιοποικιλότητας και την υποβάθμιση της γης.
Αυτός ο έντονος έλεγχος από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τις κυβερνήσεις μπορεί να κάνει τους δωρητές και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να διστάζουν να επενδύσουν στην κτηνοτροφία σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ωστόσο, η αποεπένδυση στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας μπορεί να αυξήσει τις προκλήσεις όπως η επισιτιστική ανασφάλεια και ο υποσιτισμός για δισεκατομμύρια ευάλωτους ανθρώπους, όπως οι μικροκαλλιεργητές και οι κτηνοτρόφοι σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, και να ενθαρρύνει έμμεσα μια μη βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία του τομέα.
Μια πρόσφατη επιστημονική εργασία εξετάζει την κτηνοτροφία και διερευνά πώς και γιατί η επένδυση στην κτηνοτροφία με χαμηλές εκπομπές και ανθεκτικότητα μπορεί να είναι επωφελής.
Οι συγγραφείς περιγράφουν πώς η κτηνοτροφία εκπληρώνει πολλαπλούς ρόλους για τους ανθρώπους και τον πλανήτη πέρα από την παροχή υψηλής θρεπτικής αξίας τροφίμων. Όσον αφορά την προμήθεια πρωτεϊνών, υπάρχει σαφώς μια ισχυρή επιχειρηματολογία για την επένδυση στην κτηνοτροφία για διατροφικά αποτελέσματα. Η κτηνοτροφία παρέχει σχεδόν το 40% της παροχής πρωτεϊνών ανά τόνο CO2 παγκοσμίως.
Για να μην αναφέρουμε την παροχή μικροθρεπτικών συστατικών όπως ο σίδηρος, το ασβέστιο, ο ψευδάργυρος ή η βιταμίνη Β12, για τα οποία, σύμφωνα με τον FAO, ο ρόλος της κτηνοτροφίας είναι αναπόφευκτος. Η επένδυση στην κτηνοτροφία είναι απαραίτητη για τη διατροφή εκατοντάδων εκατομμυρίων μικροκαλλιεργητών και κτηνοτρόφων και για τη διασφάλιση των μέσων διαβίωσης των πληθυσμών που είναι πιο ευάλωτοι στην κλιματική αλλαγή. Σε αντίθεση με άλλα είδη επιχειρήσεων, οι αγρότες τείνουν να μην επιστρέφουν όταν εγκαταλείπουν.
Η επιλογή δεν θα πρέπει να είναι αν θα επενδύσουν στην κτηνοτροφία αλλά πώς θα επενδύσουν
Επομένως, η επιλογή δεν θα πρέπει να είναι αν θα επενδύσουμε στην κτηνοτροφία αλλά πώς θα επενδύσουμε. Το έγγραφο υποστηρίζει την άποψη ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι αναπτυξιακοί οργανισμοί πρέπει να συνεχίσουν να επενδύουν σε μικρής κλίμακας και ποιμενική κτηνοτροφία χαμηλών εκπομπών και ανθεκτική, καθιστώντας τις υπάρχουσες αλυσίδες αξίας της κτηνοτροφίας πιο αποτελεσματικές, λιγότερο εντατικές σε αέρια του θερμοκηπίου και λιγότερο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή.
Ακόμη και αν το μεθάνιο είναι η κύρια πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την κτηνοτροφία, οι δράσεις μετριασμού που στοχεύουν στο CH4 μπορούν να έχουν ισχυρά οφέλη για την παραγωγικότητα και την επισιτιστική ασφάλεια. Το δυναμικό μετριασμού της βελτίωσης της κτηνοτροφικής παραγωγής είναι καλά τεκμηριωμένο σε διάφορα συστήματα και περιοχές σε όλο τον κόσμο.
Ένα παράδειγμα είναι η δυνατότητα μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 30% που μπορεί να επιτευχθεί σε παγκόσμιο επίπεδο με την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών. Συγκριτικά, έως και 24% μείωση της γαλακτοπαραγωγής στην Ανατολική Αφρική είναι δυνατή μέσω εφικτών βελτιώσεων στην ποιότητα των ζωοτροφών, την υγεία των ζώων και την καλή κτηνοτροφία, και 14-38% σε άλλα συστήματα και περιοχές.
Για το CH4, μια πρόσφατη μετα-ανάλυση 430 μελετών με κριτές προσδιόρισε 98 μέτρα για τη μείωση των εκπομπών CH4 και διαπίστωσε ότι η υιοθέτηση των πιο αποτελεσματικών μέτρων θα μπορούσε να συμβάλει στην επίτευξη του στόχου 1,5°C έως το 2030.
Η βελτίωση της κτηνοτροφικής παραγωγής ωφελεί τη διατροφή και το εισόδημα
Η βελτίωση της κτηνοτροφικής παραγωγής ωφελεί τη διατροφή και το εισόδημα και αποτελεί κλειδί για την επίτευξη των σημερινών στόχων μας για την κλιματική αλλαγή. Χρειάζονται συγκεκριμένα δεδομένα, εργαλεία και ικανότητες για να ληφθούν υπόψη αυτά τα οφέλη, ενώ παράλληλα μετριούνται με ακρίβεια οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και αντικατοπτρίζονται στις εθνικές δεσμεύσεις για το κλίμα.
Παρόλα αυτά, δεν είναι επί του παρόντος διαθέσιμα σε όλες τις χώρες. Η επιστημονική έρευνα είναι ιδιαίτερα σημαντική για την περαιτέρω βελτίωση των μέτρων, την καλύτερη αξιολόγηση των διαφορετικών πηγών εκπομπών στα διάφορα συστήματα παραγωγής, την παροχή καθοδήγησης σε διαφορετικά τοπικά πλαίσια και την παροχή συμβουλών σχετικά με τον τρόπο μείωσής τους.
Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για την αξιολόγηση και τη μέτρηση του δυναμικού μετριασμού των διαθέσιμων και αναδυόμενων επιλογών, από την καλύτερη διαχείριση της κτηνοτροφίας έως τις νέες τεχνολογίες, όπως τα πρόσθετα ζωοτροφών ή η χειραγώγηση του μικροβιώματος του πυρετού. Ο FAO συνιστά τρεις κύριες στρατηγικές μετριασμού στον τομέα της κτηνοτροφίας: βελτίωση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας, καλύτερη ενσωμάτωση των μηρυκαστικών και των μονογαστρικών ζώων στην κυκλική βιοοικονομία και αύξηση του οργανικού άνθρακα του εδάφους, ιδίως στους βοσκότοπους.
Χρειάζεται επίσης περισσότερη έρευνα σχετικά με την επιλογή των μετρήσεων για την αναφορά των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για τα διάφορα τρόφιμα, η οποία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο αναφοράς των εκπομπών και τον τρόπο λήψης αποφάσεων.
Οι περισσότερες δημοσιεύσεις που αποσκοπούν στην παροχή στοιχείων για τη λήψη αποφάσεων, είτε σε επίπεδο πολιτικής είτε σε ατομικό επίπεδο, χρησιμοποιούν ανάλυση κύκλου ζωής (ΑΚΖ). Η σύγκριση των τροφίμων με βάση τις εκπομπές ανά κιλό προϊόντος μπορεί να ευνοήσει τα λιγότερο θρεπτικά τρόφιμα. Χρησιμοποιούν μια μετρική πυκνότητας αερίων του θερμοκηπίου/θρεπτικών συστατικών που αλλάζει σημαντικά την κατάταξη των διαφόρων τροφίμων, με τα ζωικά προϊόντα, όπως το γάλα, το κρέας και τα αυγά, να κατατάσσονται καλύτερα για το περιβάλλον από ό,τι όταν χρησιμοποιείται η μέτρηση αερίων του θερμοκηπίου/100g προϊόντος.
Η συνεκτίμηση της ποιότητας των θρεπτικών συστατικών στη λειτουργική μονάδα μπορεί επίσης να επηρεάσει σημαντικά το αποτύπωμα άνθρακα των τροφίμων, καθώς οι ζωικές και οι φυτικές πρωτεΐνες δεν παρέχουν την ίδια ποικιλία αμινοξέων. Για παράδειγμα, η συνεκτίμηση της ποιότητας των πρωτεϊνών μπορεί να μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα του τυριού κατά 40% και να αυξήσει το αποτύπωμα άνθρακα του σιταριού κατά 130%.
Τα θεσμικά όργανα και οι οργανισμοί πρέπει να ενημερώνονται καλύτερα για τις συνέπειες των επιλογών τους
Συνοψίζοντας, οι συγγραφείς αναφέρουν ότι τα χρηματοδοτικά ιδρύματα και οι αναπτυξιακοί οργανισμοί πρέπει να ενημερώνονται και να υποστηρίζονται καλύτερα σχετικά με τις συνέπειες των επιλογών τους κατά την αναφορά των επιπτώσεων των επενδύσεων τους στην κτηνοτροφία.
Η έρευνα πρέπει να συνεχίσει να προτείνει μετρικές και μεθοδολογίες που ενσωματώνουν ευρύτερες διαστάσεις βιωσιμότητας στην αξιολόγηση των επιπτώσεων των τροφίμων και της γεωργίας αντί να εστιάζουν αποκλειστικά στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Ο ρόλος προσεγγίσεων όπως η αγροοικολογία, η οποία λαμβάνει υπόψη τις ευρύτερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τις κοινωνικές διαστάσεις, και τα εργαλεία πολλαπλών κριτηρίων είναι καθοριστικής σημασίας για τη βελτίωση των στοιχείων που είναι διαθέσιμα στους φορείς λήψης αποφάσεων και στους εταίρους ανάπτυξης.
Το έγγραφο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ανάπτυξη της ικανότητας υπολογισμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και ο προσδιορισμός των επιλογών για τη μείωσή τους, ενώ παράλληλα τα ζώα και οι ζωοτροφές τους θα πρέπει να είναι πιο κλιματικά έξυπνα και να διευκολύνουν τη συμπερίληψη αυτών των οφελών στις εθνικές δεσμεύσεις για την κλιματική αλλαγή, θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα.
Η βελτίωση της κτηνοτροφικής παραγωγής δεν απαιτεί απαραίτητα νέες τεχνολογικές καινοτομίες αλλά μάλλον την υιοθέτηση των υφιστάμενων βέλτιστων πρακτικών. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι οι εκπομπές από τον τομέα της κτηνοτροφίας δεν πρέπει να αντιμετωπιστούν εις βάρος της επισιτιστικής ασφάλειας, της διατροφής και των μέσων διαβίωσης εκατοντάδων εκατομμυρίων παραγωγών και δισεκατομμυρίων αγροτών.