Η Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία, μία σχετικά νέα πρακτική που εξαπλώνεται ολοένα και περισσότερο στα μεγάλα αστικά κέντρα, αποτελεί για τους μικρούς και τοπικούς γεωργούς τη λύση τόσο στο πρόβλημα των "τροφομιλίων", δηλαδή των χιλιομέτρων που διανύουν τα τρόφιμα πριν φτάσουν στο σπίτι μας, όσο και της επιβίωσής τους.
Σύμφωνα με ποιοτική έρευνα που διενεργήθηκε το 2013 από το τμήμα Γεωπονίας του ΑΠΘ, σε μικρούς γεωργούς - καλλιεργητές κηπευτικών σε αγροτικές περιοχές, που βρίσκονται σε ακτίνα έως 50 χιλιομέτρων από τη Θεσσαλονίκη, με στόχο να διερευνήσει το μέλλον των τοπικών συστημάτων τροφίμων, όπως το φαντάζονται οι ίδιοι, η πλειοψηφία εκτίμησε ότι στο μέλλον θα ενισχυθούν τα κινήματα χωρίς μεσάζοντες.
Οι τοπικοί γεωργοί συμφώνησαν ότι ο καλύτερος τρόπος για να πουλήσουν τα λαχανικά τους είναι πλέον να το κάνουν μόνοι τους, είτε στις λαϊκές αγορές είτε στα κινήματα των πόλεων. Όπως υποστήριξαν, η λαχαναγορά και οι χονδρέμποροι δεν αποτελούν πια για αυτούς ένα δίκαιο και ασφαλές μέρος συναλλαγής, παρ' όλο που δέχτηκαν ότι οι λαϊκές αγορές τους αποσπούν σημαντικό χρόνο που μπορούν να αφιερώσουν στο χωράφι τους.
Κατά την έρευνα, ο ιδανικότερος τρόπος για να εξασφαλίσουν την πώληση των προϊόντων τους είναι οι "συμπράξεις" μεταξύ γεωργών και καταναλωτών.
"Όταν λέμε συμπράξεις εννοούμε τη μορφή αυτή συνεργασίας που αναπτύσσεται τελευταία σε μεγάλα αστικά κέντρα, ιδιαίτερα στην Αθήνα, όπως για παράδειγμα "το καλάθι των λαχανικών", όπου ένας αγρότης συνεργάζεται με μία ομάδα καταναλωτών, τους οποίους έχει σταθερούς πελάτες και τους πηγαίνει κάθε μήνα ή εβδομάδα ένα καλάθι με ποικιλία λαχανικών και φρούτων που έχει παράξει ο ίδιος. Αντίστοιχο παράδειγμα αποτελεί και η νέα μορφή πωλήσεων αγροτικών προϊόντων μέσω του ίντερνετ, από τοπικούς παραγωγούς σε καταναλωτές" δήλωσε η λέκτορας του Τμήματος Γεωπονίας του ΑΠΘ, Μαρία Παρταλίδου, που πραγματοποίησε την έρευνα.
Όπως εξήγησε, η Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία υποστηρίζει τα τοπικά συστήματα παραγωγής και είναι μια εναλλακτική μορφή γεωργικής παραγωγής, πώλησης και οργάνωσης, με βάση ένα τοπικό δίκτυο, που στηρίζεται στην απλή λογική της συνεργασίας, με έμφαση στη δημιουργία μιας κοινότητας γύρω από τα τρόφιμα.
Με αυτόν τον τρόπο, οι μικροί γεωργοί μπορούν να παρακάμψουν τις παραδοσιακές δομές της αγοράς και της χρηματοδότησης (μέσω χονδρεμπόρων ή μεσολαβητών) οι οποίες ίσως τους προσφέρουν μεγαλύτερο κέρδος, αλλά τους δημιουργούν και μεγαλύτερο ρίσκο, και να προτιμήσουν το λιγότερο κερδοφόρο, αλλά ασφαλές και βιώσιμο, τρόπο της άμεσης συνεργασίας με τους καταναλωτές.
Η Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία ως τοπικό σύστημα παραγωγής έχει πολλαπλά οφέλη, όπως την καλύτερη επικοινωνία μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών, τη δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης, τη δυνατότητα άμεσου ελέγχου της προέλευσης των προϊόντων, την αυτάρκεια σε τρόφιμα, την αειφορική παραγωγή με χαμηλότερο ενεργειακό αποτύπωμα (λόγω χαμηλών τροφομιλίων), τη διαπραγματευτική δύναμη των γεωργών και την κοινωνική συνοχή.
Τα τροφομίλια των αστών
Μπορεί η πατάτα που βρίσκεται στο πιάτο ενός καταναλωτή να έχει διανύσει προηγουμένως χιλιάδες χιλιόμετρα, θάλασσες και ηπείρους, προκειμένου να καταναλωθεί στο τραπέζι του.
Η εν λόγω έρευνα, ανέδειξε -μεταξύ άλλων- και τα αυξημένα χιλιόμετρα που διανύουν τα τρόφιμα (τροφομίλια) που καταναλώνουν οι κάτοικοι του αστικού κέντρου της Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα τα καθημερινά φρούτα και τα λαχανικά.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τα περισσότερα χιλιόμετρα έχουν διανύσει τα οπωροκηπευτικά που πωλούνται σε σούπερ μάρκετ -όχι μόνο εξωτικά ή εκτός εποχής, αλλά και "ταπεινά" κολοκυθάκια, αχλάδια, κρεμμύδια, πιπεριές, πατάτες, σκόρδα.
Όπως διαπιστώθηκε, οι χώρες από τις οποίες έρχονται είναι: Τουρκία, Ιταλία, Αυστρία, Ισραήλ, Πολωνία, Ολλανδία, Γαλλία, Ισπανία, Ακτή Ελεφαντοστού, Κίνα, Αμερική, Βραζιλία, Περού, Χιλή, Ισραήλ κ.ά.
Όσο αλλάζει η δομή και το μέγεθος του σημείου λιανικής πώλησης και διερευνώνται πιο μικρά καταστήματα, όπως μανάβικα και παντοπωλεία της γειτονιάς, τα τροφομίλια των οπωροκηπευτικών μειώνονται.
Όμως και πάλι εντοπίζονται προϊόντα, όπως κολοκυθάκια, κουκιά, πατάτες, φασολάκια, μανιτάρια, που ταξιδεύουν χιλιόμετρα μακριά, είτε από το εξωτερικό είτε από αγροτικές περιοχές της Ελλάδας, σε απόσταση άνω των 50 χλμ από τη Θεσσαλονίκη, όπως π.χ. Αλεξάνδρεια Ημαθίας, Κατερίνη, Βέροια, Αριδαία, Φάρσαλα, Κρήτη. Περιοχές, κοντά στη Θεσσαλονίκη, που προμηθεύουν τα μικρά σημεία πώλησης εντοπίστηκαν να είναι η Αγ. Παρασκευή, τα Βασιλικά και η Επανωμή.
Στην υπαίθρια λαϊκή αγορά, τα "ταξιδεμένα" κηπευτικά είναι μειονότητα. Πρόκειται για προϊόντα όπως πατάτες, κολοκυθάκια, καρότα και φασολάκια από χώρες όπως Λιθουανία, Τουρκία, Βέλγιο και Μαρόκο. Η συντριπτική πλειονότητα των προϊόντων προέρχεται από την Ελλάδα, από περιοχές όπως Κρήτη, Λακωνία, Ναύπλιο, Άργος, Κόρινθο, Αχαϊα, Βοιωτία, Ορεστιάδα, Πρέβεζα, Άρτα, Ζαγορά, Ξάνθη, Νευροκόπι. Τα λιγότερο ταξιδεμένα λαχανικά έρχονται από τα Βασιλικά, τη Ν. Ραιδεστό (Ν. Θεσ/νικης), την Τρίγλια, τη Ν. Γωνιά (Ν. Χαλκιδικής).
"Η παρούσα έρευνα αποτελεί μια προσπάθεια να ξεκινήσει η συζήτηση με τους γεωργούς ενσωματώνοντας και τις δικές τους απόψεις για τη σχέση της υπαίθρου με την πόλη.
Παράλληλα, να αποτελέσει τη βάση και την αφορμή για τη δημιουργία ενός εθνικού άτλαντα με τροφομίλια αλλά και ενός πλαισίου εθνικών στόχων για την ανάπτυξη τοπικών συστημάτων τροφίμων για μια αποδοτική, αειφόρο και χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς ανάπτυξη" ανέφερε η κ. Παρταλίδου.
ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ