Δ/ση Στρατηγικού Σχεδιασμού και Εξωστρέφειας της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΑΕ.
Η τήρηση των υποχρεώσεων της πολλαπλής συμμόρφωσης αποτελεί ένα βασικό θέμα που συνήθως έρχεται στο προσκήνιο κάθε φορά που ανοίγει το κεφάλαιο μιας νέας ΚΑΠ και που συνήθως ξεχνιέται πολύ γρήγορα αμέσως μετά μόλις προχωρήσει η εφαρμογή της.
Και σε αυτή την ΚΑΠ λοιπόν, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να λαμβάνει ένας γεωργός τις άμεσες ενισχύσεις, καθώς και τις όποιες επιπλέον ενισχύσεις από το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης, η ανάληψη από μέρους του των ελάχιστων εκείνων υποχρεώσεων, όπως αυτές απορρέουν από τους κανόνες της πολλαπλής συμμόρφωσης. Αυτή η σύνδεση επιδότησης και πολλαπλής συμμόρφωσης σηματοδοτεί τον στενό δεσμό ανάμεσα στην άσκηση της γεωργικής δραστηριότητας και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Δεν πρέπει λοιπόν να ξεχνιέται ότι στον πυρήνα της νέας ΚΑΠ είναι η οικονομική στήριξη μόνο εκείνων των παραγωγών που συνεισφέρουν στην προστασία του περιβάλλοντος, στην ασφάλεια των τροφίμων και στην καλή μεταχείριση των ζώων.
Η Πολλαπλή Συμμόρφωση όπως εφαρμόζεται σήμερα
Οι κανόνες που ισχύουν σήμερα και αποτελούν τις ελάχιστες υποχρεώσεις των γεωργών σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό 73/2009, χωρίζονται στις Κανονιστικές απαιτήσεις διαχείρισης και στα Πρότυπα για την καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση. Οι πρώτες αποτελούν ένα σύνολο κανονισμών που αφορούν στο περιβάλλον, στη δημόσια υγεία, στην υγεία των ζώων και των φυτών και στην καλή μεταχείριση των ζώων, ενώ οι δεύτερες αποτελούν ένα σύνολο πρακτικών που οι γεωργοί πρέπει να εφαρμόζουν προκειμένου να αποφευχθεί η εγκατάλειψη και η υποβάθμιση της γεωργικής γης. Ο εν λόγω ευρωπαϊκός κανονισμός έχει εναρμονιστεί στην ελληνική νομοθεσία και έχουν προκύψει συγκεκριμένες πλέον δεσμεύσεις, όπως για παράδειγμα η υποχρέωση που αφορά στην αδειοδότηση χρήσης ύδατος και η θέσπιση συστήματος αναγνώρισης και καταγραφής αιγοπροβάτων.
Το σύνολο των υποχρεώσεων που πρέπει να αναλαμβάνουν οι γεωργοί είναι καταγεγραμμένο στην τελευταία εγκύκλιο του ΟΠΕΚΕΠΕ (04.08.2014) και σε περίπτωση ελέγχου και διαπίστωσης μη συμμόρφωσης του αγρότη (σε περίπτωση τήρησης υποχρεωτικού προτύπου), υπάρχει η ανάλογη επιβολή προστίμου.
Η Πολλαπλή Συμμόρφωση από το 2015
Η νέα ΚΑΠ, η οποία αποτυπώνεται στον ευρωπαϊκό κανονισμό 1306/2013, επιφέρει αλλαγές στους κανόνες της πολλαπλής συμμόρφωσης, αφού αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα η προστασία του περιβάλλοντος. Σκοπός της είναι η απλούστευση των κανόνων και αυτό επιθυμεί να επιτευχθεί μέσω των παρακάτω αλλαγών (όπως παρατίθενται συνοπτικά):
- Το πεδίο εφαρμογής της πολλαπλής συμμόρφωσης πλέον αποτυπώνεται σε μία ενιαία λίστα (Κανονιστικές και Πρότυπα).
- Κατάργηση ορισμένων οδηγιών που αφορούν στις Κανονιστικές απαιτήσεις διαχείρισης (όπως καθαρισμός λυμάτων, κοινοποίηση ασθενειών, διατάξεις της οδηγίας άγριων πτηνών).
- Κατάργηση ορισμένων Προτύπων για την καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση, τα οποία αποκτούν στο σύνολό τους πλέον υποχρεωτικό χαρακτήρα.
- Ελαστικότερη αντιμετώπιση των μικροκαλλιεργητών σε ότι αφορά στην επιβολή προστίμων.
Στο σχήμα που ακολουθεί αποτυπώνεται εν συντομία η «νέα» πολλαπλή συμμόρφωση
Επομένως, γνωρίζοντας ότι οι άμεσες ενισχύσεις αφορούν το σύνολο των αγροτών και ότι η κοινότητα δίνει σημαντικό μέρος των κονδυλίων για την κάλυψή τους, η τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από τους κανόνες της πολλαπλής συμμόρφωση αφορούν όλους όσους ασκούν γεωργική δραστηριότητα.
Σε αρκετά κράτη – μέλη έχει εντυπωθεί στη συνείδηση του αγρότη – παραγωγού ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της πολλαπλής συμμόρφωσης, αλλά στην ελληνική πραγματικότητα δεν υπάρχει ανάλογη αντιμετώπιση. Οι λόγοι είναι αρκετοί, αλλά ίσως ο σημαντικότερος είναι ότι δεν υπάρχει επαρκής και κατανοητή ενημέρωση των Ελλήνων αγροτών στον τομέα αυτό.
Στο παραπάνω πλαίσιο, όπως και ορθά αναγνωρίζεται και από το Μέτρο 2 του ΠΑΑ 2014 -2020, βασική προϋπόθεση για την επαρκή και ορθή εφαρμογή των κανόνων της πολλαπλής συμμόρφωσης, είναι η ύπαρξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος που θα παρέχει τις απαραίτητες συμβουλές, απλουστευμένες και πλήρως κατανοητές από τον ενδιαφερόμενο αγρότη, προκειμένου να γνωρίζει σε ποιους κανόνες είναι σύμμορφος ή μη και πως θα πρέπει να ενεργήσει για να καλύψει τις υποχρεώσεις του ως προς την πολλαπλή συμμόρφωση. Μια τέτοια διαδικασία δε βοηθά μόνο τον παραγωγό να μην αντιμετωπίσει τον κίνδυνο επιβολής προστίμου σε περίπτωση ελέγχου από τις αρμόδιες υπηρεσίες, αλλά συνεισφέρει στη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων με γεωργικές πρακτικές που σέβονται το περιβάλλον.
Ένα λοιπόν από τα βασικότερα στοιχήματα της εφαρμογής της νέας ΚΑΠ στην χώρα είναι η ουσιαστική τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από τους κανόνες πολλαπλής συμμόρφωσης.