Οι αγρότες, οι παραγωγοί λιπασμάτων και οι αλιείς πρέπει να τροφοδοτούνται με φυσικό αέριο και ντίζελ για να αποφευχθούν ελλείψεις παραγωγής
Η ΕΕ δεν έχει ακόμη καταλάβει τι θα χρειαστεί για να διασφαλίσει την ασφάλεια του εφοδιασμού της σε τρόφιμα σε ένα περιβάλλον πολέμου.
Τα ιδρυτικά της μέλη γι' αυτό δημιούργησαν την Κοινή Αγροτική Πολιτική που τέθηκε τελικά σε εφαρμογή το 1962. Οι υπογράφοντες την αρχική Συνθήκη της Ρώμης -με νωπές τις μνήμες των ελλείψεων των τροφίμων μεταπολεμικά- γνώριζαν ότι το τίμημα της αποτυχίας ήταν η πείνα.
Όπως επισημαίνεται σε άρθρο γνώμης στου FINANCIAL TIMES, oι διάδοχοί τους φαίνεται να έχουν ξεχάσει τόσο τις ελλείψεις τροφίμων εν καιρώ πολέμου όσο και την κρίση του 2008, που ήταν η τελευταία φορά που οι κρίσιμες τιμές των γεωργικών εισροών ήταν τόσο υψηλές. Υπήρχε ένα μέτριο «πακέτο στήριξης» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των 500 χιλιοστών για τον αγροτικό τομέα, καθώς και ένα «προσωρινό πλαίσιο κρίσης» για τους αγρότες, τους παραγωγούς λιπασμάτων και την αλιεία.
Υπήρχε όμως μια προφανής έλλειψη επείγοντος από την πλευρά της επιτροπής. Ως επίτροπος για τη γεωργία, ο Janusz Wojciechowski είπε εν παρόδω σε ομιλία του αυτόν τον μήνα ότι «η ίδια η ΕΕ δεν αντιμετωπίζει κίνδυνο για την επισιτιστική ασφάλεια».
Ω ναι ισχύει. Συγκεκριμένα, οι αγρότες δεν έχουν αρκετά ορυκτά λιπάσματα ή καύσιμο ντίζελ για να διατηρήσουν την παραγωγή τροφίμων. Όπως το έθεσε ένας άνθρωπος της βιομηχανίας λιπασμάτων που γνωρίζω, με ακρίβεια κατά την άποψή μου: «Οι τελευταίες λίγες σταγόνες ντίζελ θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από ένα τρακτέρ για τη διασπορά λιπασμάτων που παρασκευάζεται με το τελευταίο κομμάτι αερίου».
Αυτό δεν είναι το σύνολο των προτεραιοτήτων που θέτει η ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία. Στον κανονισμό της ΕΕ του Οκτωβρίου 2017, η παραγωγή λιπασμάτων και ο εφοδιασμός τροφίμων «σχετικά με τα μέτρα για τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο» δεν αναφέρονται ως επίσημη προτεραιότητα. Αυτό είναι λάθος. Οι περυσινές αυξήσεις στις τιμές του φυσικού αερίου οδήγησαν σε εκτεταμένες διακοπές λειτουργίας των ευρωπαϊκών κατασκευαστών αζωτούχων λιπασμάτων, τη στιγμή που οι Ρώσοι και οι Κινέζοι παραγωγοί είχαν διακόψει τις εξαγωγές τους.
Εάν υπάρξει άλλη μια «αρνητική διακοπή της παροχής φυσικού αερίου» φέτος, όπως η διακοπή της ρωσικής προμήθειας, οι ελλείψεις τροφίμων θα αναπτυχθούν γρήγορα στην Ευρώπη. Οι αγρότες, οι κατασκευαστές λιπασμάτων και οι αλιείς πρέπει να έχουν προτεραιότητα στις προμήθειες φυσικού αερίου και ντίζελ έναντι εκείνων που προορίζονται για οικιακή χρήση.
Σε περίπτωση που η κορυφή των Βρυξελλών δεν το έχει αντιληφθεί, βλέπουμε διακοπή της παροχής φυσικού αερίου. Και ενώ είναι ωραίο, μιλώντας ως μέλος ενός νοικοκυριού της ΕΕ, ότι το φυσικό αέριο μας δεν είναι με δελτίο, θα ανησυχούσα πολύ περισσότερο αν μας έλειπαν τα τρόφιμα.
Αυτό δεν έχει συμβεί ακόμα. Αλλά θα υπάρξουν ελλείψεις τροφίμων το επόμενο έτος, εάν η παραγωγή τροφίμων μειωθεί στις καλλιέργειες που φυτεύονται τώρα. Τα τρόφιμα που καταναλώναμε συγκομίστηκαν με λίπασμα και καύσιμο ντίζελ που καθορίστηκαν στις τιμές του περασμένου φθινοπώρου.
Εάν η Ευρώπη δεν αλλάξει τις προτεραιότητες, οι αγρότες θα αγνοήσουν τις πρώτες εφαρμογές λιπασμάτων με βάση την αμμωνία το ερχόμενο φθινόπωρο για τις καλλιέργειες σιταριού και ελαιοκράμβης του επόμενου έτους. Οι ευρωπαίοι αγρότες έχουν ήδη μειώσει την εφαρμογή ακριβών λιπασμάτων ποτάσας και φωσφορικών αλάτων, αλλά χρειάζονται περίπου δύο χρόνια εξοικονόμησης για να γίνουν τρομερές οι επιπτώσεις αυτών των ελλείψεων. Η έλλειψη λιπασμάτων με βάση την αμμωνία θα οδηγήσει γρήγορα σε μια καταστροφική συγκομιδή.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υψηλού επιπέδου δεν είναι οι μόνοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στον κόσμο που αγωνίζονται να κατανοήσουν πλήρως το ζήτημα. Η Samantha Power, διαχειρίστρια του Οργανισμού Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ, δήλωσε την περασμένη Κυριακή σε τηλεοπτική εκπομπή ότι «ως αποτέλεσμα [των ελλείψεων λιπασμάτων] συνεργαζόμαστε με χώρες για να σκεφτούμε φυσικές λύσεις όπως η κοπριά και το λίπασμα. Και αυτό μπορεί να επισπεύσει τις μεταβάσεις που θα ήταν προς το συμφέρον των αγροτών να πραγματοποιήσουν τελικά ούτως ή άλλως. Επομένως, μην αφήνετε ποτέ μια κρίση να πάει χαμένη. . . ”
Η Power, παρά το υψηλό αξίωμά της, φαινόταν να αγνοεί ένα λιγότερο από το ιδανικό παράδειγμα μιας τέτοιας μετάβασης ή μιας άχρηστης κρίσης: τη Σρι Λάνκα. Η ηγεσία του νησιωτικού κράτους αποφάσισε τον περασμένο Απρίλιο για μια απότομη «μετάβαση» σε μεθόδους καλλιέργειας κλειστού βρόχου όπου τα οργανικά υλικά ανακυκλώνονται πίσω στο έδαφος, απαγορεύοντας την εισαγωγή συνθετικών λιπασμάτων. Τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά, κλιμακώνοντας μια ήδη σοβαρή οικονομική κρίση. Οι αποδόσεις ρυζιού έχουν μειωθεί σημαντικά, προσθέτοντας τις εκτεταμένες ελλείψεις τροφίμων και την έκρηξη του πληθωρισμού.
Ευτυχώς, μόνο το 4% περίπου της χρήσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη πηγαίνει στην παραγωγή λιπασμάτων αμμωνίας, σύμφωνα με έναν ειδικό του κλάδου. Είναι, ωστόσο, η μεγαλύτερη μεμονωμένη βιομηχανική χρήση φυσικού αερίου. Πιστεύω ότι η διασφάλιση επαρκούς προμήθειας τροφίμων για την Ευρώπη θα απαιτήσει επιδοτούμενη παύση καλλιέργειας φυσικού αερίου για λιπάσματα και καύσιμο ντίζελ για αγροτικό εξοπλισμό μέχρι το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία και το άνοιγμα των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας.