Από 138.000 στρέμματα το 1985 περάσαμε στα 61.886 στρέμματα το 2021 παρά τις αναφυτεύσεις και τα προγράμματα αναδιάρθρωσης.
Με τίτλο «Το μέλλον του Αττικού αμπελώνα – προϋποθέσεις αναστροφής των τάσεων εγκατάλειψης» ο πρόεδρος της ΚΕΟΣΟΕ Χρίστος Μάρκου «άνοιξε» τον κύκλο των εισηγήσεων, στην Ημερίδα της 19ης Δεκεμβρίου
που διοργανώθηκε στο Κορωπί από τους συνεταιρισμούς ΑΣ Κορωπίου, ΑΣ Μεγάρων, ΑΑΣ Παιανίας, ΑΣ Σπάτων, ΑΣ Κερατέας, ΑΣ Μεγάρων και την ΚΕΟΣΟΕ, με την παρουσία του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Γεωργίου Γεωργαντά.
Στην ομιλία του ο πρόεδρος της ΚΕΟΣΟΕ παρέθεσε συντριπτικά στοιχεία για την διαχρονική πορεία του Αττικού αμπελώνα και για τα αίτια συρρίκνωσής του, μέρος των οποίων είχε παραθέσει και ο υπουργός ΑΑΤρ. κ. Γεώργιος Γεωργαντάς.
Συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια της παρουσίασής του ο πρόεδρος της ΚΕΟΣΟΕ επεσήμανε τα ακόλουθα:
1. Η ΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ ΑΜΠΕΛΩΝΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ
ΜΕΙΟΥΤΑΙ
Σύμφωνα με τις αναφορές της ΕΣΥΕ και της ΕΛΣΤΑΤ
Από 138.000 στρέμματα το 1985 περάσαμε στα 61.886 στρέμματα το 2021 παρά τις αναφυτεύσεις και τα προγράμματα αναδιάρθρωσης.
Η Αν. Αττική χάνει μέσα σε 20 χρόνια 50.411 στρέμματα και παρουσιάζει σήμερα έναν αμπελώνα συνολικής επιφάνειας 49.536 στρ.
Η Δυτ. Αττική παρουσιάζει αισθητά λιγότερες απώλειες με έναν αμπελώνα συνολικής επιφάνειας σήμερα στα 11.045 στρ.
2. ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ
ΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ
ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΩΝ
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Αμπελουργικού μητρώου, το 2021 είχαμε 7.340 αμπελουργούς που καλλιεργούσαν 60.762 στρέμματα με ΜΕΣΗ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ανά παραγωγό τα 8,28 στρ.
Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές ο αμπελουργικός πληθυσμός παρουσιάζεται ιδιαίτερα γηρασμένος με την ηλικιακή βαθμίδα 50-67 ετών να επικρατεί με ποσοστό 43,30% στο σύνολο των αμπελουργών που ενεργά ασχολούνται και καλλιεργούν.
3. Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ του 2021
α) ΣΤΑΦΥΛΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΑΑΤ που στηρίζονται στις υποβληθείσες απ’ τους αμπελουργούς ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ για το σύνολο της Αττικής, προσδιορίζονται στις 13.608 τόνους και αντικατοπτρίζουν μια παραγωγή αμπελώνα έκτασης 28.307 στρ.
Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μακριά απ’ την πραγματικότητα που για τα 61.886 στρέμματα λογικά αντιστοιχεί παραγωγή τουλάχιστον 35 - 40.000 τόνων με τις πιο συγκρατημένες εκτιμήσεις.
Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής οινοποιήσιμου σταφυλιού στην αμπελουργική ζώνη του Δήμου ΣΠΑΤΩΝ για τα έτη 1971-1994.
Τα μεγέθη από μόνα τους παρουσιάζουν την υποχώρηση της σταφυλικής παραγωγής που στις μέρες μας είναι ακόμη μικρότερη (γύρω στους 2.500 τόνους).
β) ΟΙΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Τα 81 οινοποιεία της Αν. Αττικής και τα 112 της Δυτικής σύμφωνα με τις δηλώσεις παραγωγής των υπηρεσιών του ΥΠΑΑΤ, παρήγαγαν 22.296 τόνους οίνων όλων των τύπων.
- Σύμφωνα λοιπόν με τα επίσημα στατιστικά δεδομένα το 2021 είχαμε:
- Έκταση οιναμπέλων: 48.307 στρέμματα!!!
- Σταφυλική παραγωγή: 13.608 τόνους!!!
- Οινική παραγωγή: 22.296 τόνους!!!
- Η πραγματικότητα για το ίδιο έτος είναι πολύ πιο διαφορετική
61.886 στρέμματα λογικά οινοποιούν 35-40.000 τόνους σταφυλιών που παράγουν το λιγότερο 30.000 τόνους οίνου χωρίς να υπολογίζεται σ’ αυτό το μέγεθος των εισαγόμενων παράτυπων οινοποιηθέντων σταφυλιών προερχόμενων από άλλες περιοχές της χώρας. - Είναι ενδιαφέρον να αναζητήσει κανείς την αιτία της χωροταξικής ανισοκατανομής των 193 οινοποιείων της Αττικής. Στην βασική παραγωγική ζώνη του νομού που καλύπτει έκταση 50.000 στρεμμάτων λειτουργούν 81 οινοποιεία εκ των οποίων 5 συνεταιριστικά. Και στην Δυτική Αττική με έκταση 10.000 στρεμμάτων λειτουργούν 111 ιδιόκτητες οινοποιητικές μονάδες και μια συνεταιριστική αυτή των ΜΕΓΑΡΩΝ
4. ΤΙΜΕΣ
- Γνωρίζουμε όλοι μας την απαράδεκτη διαμόρφωση των τιμών σταφυλιού στον παραγωγό
- Απ’ τις διαμορφωμένες τιμές διαχρονικά εξάγεται το συμπέρασμα πως οι σημερινές τιμές (0,30 € / kg) δεν διαφοροποιούνται ιδιαίτερα σε βάθος 20ετίας
- Αυτό όμως που είναι ιδιαίτερα σημαντικό και αξίζει προσοχής είναι η διαμόρφωση των τιμών οίνου στον καταναλωτή.
Πολλαπλάσια η τιμή στο χύμα (10 €/lt) στην εστίαση
και πολύ μεγαλύτερη στο εμφιαλωμένο (15 €/lt) στην εστίαση
5. ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΟΙΝΟΣΤΑΦΥΛΩΝ
ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ
Για το 2021
με στρεμματική απόδοση αναφοράς 650 kg / στρέμμα
στοιχεία από οινοποιητικό ΣΥΝ/ΣΜΟ ΚΟΡΩΠΙΟΥ
ΚΟΣΤΟΣ ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΑ ΣΤΡΕΜΜΑ ΣΕ ΑΜΠΕΛΩΝΑ
ΠΟΙΚΙΛΙΑΣ ΣΑΒΒΑΤΙΑΝΟ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ.
ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ : ΧΑΜΗΛΟ ΚΥΠΕΛΛΟ
Από την παράθεση των στοιχείων που προηγήθηκαν εξάγονται τα ακόλουθα συμπεράσματα:
- Εάν συνεχισθεί η τάση μείωσης των καλλιεργούμενων με αμπέλια εκτάσεων της Αττικής, σε χρονικό ορίζοντα 10ετίας!!! ο ιστορικός αττικός αμπελώνας δεν θα υπάρχει
- 2. Η βασικότερη αιτία συρρίκνωσης του αμπελώνα της Αττικής είναι οι απαράδεκτα χαμηλές τιμές της σταφυλικής παραγωγής, που διαμορφώνουν εισόδημα σχεδόν μηδενικό με αποτέλεσμα να αδυνατεί ο αμπελουργός να συνεχίσει τις καλλιεργητικές του φροντίδες
- Στο ερώτημα γιατί οι τιμές είναι χαμηλές;
Οι απαντήσεις είναι:
α) Δεν λειτουργεί ο ανταγωνισμός ή λειτουργεί αθέμιτα εξαιτίας κυρίως της παράτυπης οινοποίησης μη επιτρεπόμενων να οινοποιηθούν εισαγόμενων από γειτονικούς νομούς σταφυλιών
β) Δεν ελέγχεται απ’ τους ανύπαρκτους επί της ουσίας ελεγκτικούς μηχανισμούς η διαδικασία της οινοποίησης στο πραγματικό πεδίο
γ) Δεν αξιοποιήθηκε απ’ τους παραγωγικούς φορείς το συγκριτικό πλεονέκτηματης γειτνίασης με το μεγαλύτερο καταναλωτικό κέντρο
δ) Δεν αξιοποιήθηκε εμπορικά η σταφυλική παραγωγή απ’ τους ίδιους τους φορείς του παραγωγικού κόσμου προκειμένου να καρπωθεί ο αμπελουργός την προστιθέμενη αξία του προϊόντος
- Άλλοι παράγοντες που συνετέλεσαν στην απαξίωση και εγκατάλειψη των παραγωγικών διαδικασιών, που συρρικνώνουν τον αμπελώνα της Αττικής
α) Η διάρθρωση των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων είναι εξ αντικειμένου αντιπαραγωγική (μικρός και πολυκερματισμένος κλήρος)
β) Οι χαμηλές αποδόσεις των ξερικών αμπελώνων που η ποιότητά τους με βάση τη βαθμομέτρηση δεν πληρώνεται ανάλογα, κυρίως απ’ το ιδιωτικό εμπόριο
γ) Το κόστος παραγωγής είναι πολύ υψηλό και εξαιτίας των δομών παραγωγής δε μπορεί να επιμερισθεί. Με άλλα λόγια δεν υπακούει σε οικονομίες κλίμακος
- Οι αστικές πιέσεις για οικοπεδοποίηση των αμπελουργικών περιοχών σε συνδυασμό με την απουσία ορθολογικής χωροταξικής πολιτικής συμβάλλει περαιτέρω στη συρρίκνωση του αμπελώνα
- Η φορολογική πολιτική στις μεταβιβάσεις των αγροτικών ακινήτων σε συνδυασμό με τις αντικειμενικές αξίες αυτών συντελεί περαιτέρω στην εγκατάλειψη
- Η εξαίρεση των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων της Αττικής από τα διάφορα επενδυτικά κίνητρα των ευρωπαϊκών κανονισμών και των εθνικών αναπτυξιακών νόμων είναι ένας ακόμη παράγοντας που πιέζει ασφυκτικά τον αμπελουργικό κόσμο
Όλοι αυτοί οι προαναφερόμενοι λόγοι και πολλοί άλλοι, που δεν είναι της ώρας η παράθεσή τους συντελούν σε μια συστηματική συρρίκνωση του αμπελώνα της Αττικής και οι συνέπειες απ’ αυτό θα είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικές για το σύνολο της Αττικής.
Αξίζει να σημειωθεί πως η έξοδος απ’ το επάγγελμα του αμπελουργικού κόσμου θα παρασύρει κυρίως τους ιδιώτες μεταποιητές όπως και τους συνεταιρισμούς στην απαξίωση. Ούτε «αττικός αμπελώνας», ούτε «ρετσίνα Αττικής», ούτε ιστορία και παράδοση.
Κι αμέσως μετά η μετεγκατάστασή τους ΒΙΠΑ ή στα ΒΙΟΠΑ της Αττικής.
Πέρα από το γεγονός πως η φθηνή πρώτη ύλη της Σουλτανίνας και του Ροδίτη κάποια στιγμή θα σταματήσει να τους τροφοδοτεί.
Επιπτώσεις όμως θα υπάρξουν και σ’ άλλους τομείς δραστηριοτήτων οικονομικών κυρίως τουριστικού ενδιαφέροντος.
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις απ’ την εγκατάλειψη της αμπελοκαλλιέργειας θα παρουσιασθούν αμέσως μετά απ’ τον επόμενο εισηγητή.
Κι είναι πολλές, σοβαρές και ιδιαίτερα επιβαρυντικές για το Αττικό τοπίο.
Απλά θέλω να κλείσω την αναφορά μου με τούτο: «Οι κάτοικοι της πρωτεύουσας στην έξοδο του Σαββατοκύριακου πόσο πιθανόν είναι να αντικαταστήσουν την βόλτα στον πράσινο κάμπο των Μεσογείων με έναν περίπατο στην θέα των καθρεπτών και των φωτοβολταϊκών πάνελς που ξεφυτρώνουν παράτυπα σαν μανιτάρια σήμερα;»
ΛΟΙΠΟΝ
Σ’ εμάς τους αμπελουργούς της ΑΤΤΙΚΗΣ, είναι μαρτυρική η σκέψη να εγκαταλείψουμε μια ιστορική παραγωγική διαδικασία, που μεγάλωσε γενιές και γενιές αμπελουργών.
Όμως δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι. Θέλουμε να συνεχίσουμε αλλά με διαφορετικούς όρους και προϋποθέσεις.
Και η πρώτη προϋπόθεση είναι να δείξει η Πολιτεία το δικό της ενδιαφέρον για τον αμπελώνα της Αττικής και η κυβέρνηση την πολιτική της βούληση για να δώσει λύσεις στα δίκαια αιτήματα ενός κλάδου που σήκωσε χωρίς καμία οικονομική στήριξη το κόστος της Δημοσιονομικής κρίσης με την επιβολή του ΕΦΚ στο κρασί.
Το κόστος της υγειονομικής κρίσης με την παύση των οικονομικών δραστηριοτήτων και την συρρίκνωση της κατανάλωσης.
Το κόστος της ενεργειακής κρίσης και της κρίσης ακρίβειας που επί της ουσίας μας αναγκάζει να αναστείλουμε κάθε καλλιεργητική φροντίδα πράγμα που επ’ ουδενί δεν επιθυμούμε.
ΤΩΡΑ ΛΟΙΠΟΝ ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ:
ΑΜΕΣΑ την οικονομική στήριξη, που έλαβαν εκατομμύρια εργαζόμενοι, επιχειρηματίες, σχεδόν όλα τα αγροτικά προϊόντα της χώρας και δεκάδες κλάδοι διαφόρων δραστηριοτήτων.
ΜΕΣΟΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΑ:
Þ Την διαμόρφωση και εφαρμογή ενός σταθερού πλαισίου οικονομικής στήριξης της αμπελουργίας στην Αττική μέσα από την νέα ΚΑΠ και για δράσεις περιβαλλοντικής – οικολογικής εστίασης (eco-schemes).
Þ Την ουσιαστική πάταξη της παράτυπης οινοποίησης σταφυλιών που απαγορεύεται να οινοποιηθούν και φαλκιδεύουν τον ανταγωνισμό με επιπτώσεις αρνητικές στο αμπελουργικό εισόδημα. Επιτέλους οι ελεγκτικοί μηχανισμοί πρέπει να λειτουργήσουν και οι προβλεπόμενες απ’ τη νομοθεσία ποινές να εφαρμόζονται άμεσα και παραδειγματικά.
Þ Την ένταξη της αμπελουργικής ενασχόλησης της Αττικής στον σχετικό κανονισμό της ΕΕ για τις φθίνουσες αγροτικές περιοχές.
Þ Την ένταξη όλων των επενδυτικών παρεμβάσεων του πρωτογενή τομέα και της μεταποίησης του αμπελοοινικού προϊόντος σε ειδική ζώνη κινήτρων του υφιστάμενου αναπτυξιακού νόμου.
Þ Την εξάλειψη απ’ όλα τα νομοθετήματα και τις εκτελεστικές υπουργικές αποφάσεις της πάγιας χρήσης του όρου «εκτός Νομού Αττικής»
Þ Την θεσμοθέτηση του αφορολόγητου των μεταβιβάσεων των αγροτικών ακινήτων χωρίς όρους και προϋποθέσεις με τη ρήτρα της διατήρησης της χρήσης αυτών
Þ Την ενεργοποίηση των παραγωγικών φορέων στην κατεύθυνση της αύξησης της παραγωγικότητας των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων με την ταυτόχρονη διατήρηση της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος σε υψηλά επίπεδα, διαδικασία που θα διευρύνει αποτελεσματικά την παρουσία των φορέων στις δομές εμπορίας
Þ Την αξιοποίηση τόσο της «ιστορικότητας» της τοπικής οινοπαραγωγής με δράσεις προβολής και προώθησης και με μόνιμη διεπαγγελματική συνεργασία με τους φορείς του τουρισμού και της εστίασης.
Εάν οι προαναφερόμενες προϋποθέσεις-μέτρα στήριξης και ενίσχυσης της αμπελουργίας στην Αττική, δεν μετουσιωθούν σε πράξεις ουσιαστικές και μείνουν για μια ακόμη φορά στα λόγια, ίσως την επόμενη φορά που θα ξανασυναντηθούμε σε μια άλλη ημερίδα παρεμφερή με τη σημερινή θα μετατρέψουμε πιθανόν το τίτλο της σε ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΝΗΜΗΣ ΜΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ που χάθηκε οριστικά
και την ευθύνη θα την έχουμε ΟΛΟΙ ανάλογα με το βάρος της θέσης που κατέχουμε στην πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου και όταν εννοώ όλοι εννοώ πρωτίστως και εμάς τους παραγωγικούς φορείς.