Οι νέοι γεωργοί στην Ελλάδα, έως 39 ετών, παράγουν το 11,9% της ακαθάριστης αξίας παραγωγής, καλλιεργούν το 10,8% της καλλιεργήσιμης γης, έχουν παραγωγικότητα γης 283,3 €/στρέμμα και παραγωγικότητα εργασίας 10,4 €/ώρα.
Το μέλλον και η ζωντάνια των αγροτικών περιοχών στηρίζεται στους νέους γεωργούς, ιδιοκτήτες ή διαχειριστές γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων, οι οποίοι με την οικονομική δραστηριότητά τους συμβάλλουν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, στη βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή.
Οι νεότεροι γεωργοί είναι καλύτερα ενημερωμένοι από τους μεγαλύτερης ηλικίας γεωργούς στις βασικές αρχές και λειτουργίες τουmanagementτων επιχειρήσεων, στις νέες τεχνολογίες, στη ψηφιακή μετάβαση και στην εφαρμογή νέων μεθόδων παραγωγής. Οι νέοι γεωργοί μπορούν να αξιοποιήσουν καλύτερα τα μέσα της ΚΑΠ για τη βελτίωση της παραγωγικής τους δραστηριότητας. Τέτοια μέσα είναι οι επιδοτήσεις για πρώτη εγκατάσταση, τα δάνεια με ευνοϊκούς όρους ή εγγυήσεις, οι γεωργικές συμβουλές, το 2% των άμεσων ενισχύσεων, η προτεραιότητα στη χορήγηση νέων δικαιωμάτων και τα υψηλότερα ποσοστά ενίσχυσης για επενδύσεις σε πάγια περιουσιακά στοιχεία.
Όμως, ποια είναι η συμβολή των νέων γεωργών στην Ελληνική και Ευρωπαϊκή γεωργία ;
Για την απάντηση του ερωτήματος θα διερευνηθούν τα εξής :
- Ποια είναι η ακαθάριστη αξία παραγωγής,
- Ποια είναι η έκταση καλλιεργήσιμης γης,
- Ποια είναι η παραγωγικότητα του εδάφους,
- Ποια είναι η παραγωγικότητα της εργασίας.
Για τους σκοπούς του άρθρου διακρίνουμε τρεις ηλικιακές κλάσεις :
- γεωργοί έως 39 έτη οι οποίοι αποτελούν τους νεότερης ηλικίας γεωργούς,
- γεωργοί από 40 έτη έως 54 έτη οι οποίοι αποτελούν τους μέσης ηλικίας γεωργούς και
- γεωργοί από 55 έτη και άνω οι οποίοι αποτελούν τους μεγαλύτερης ηλικίας γεωργούς.
Ακαθάριστη Αξία Παραγωγής
Στον πίνακα 1παρουσιάζεται η ακαθάριστη αξία παραγωγής στη γεωργία κατά το έτος 2020η οποία μετριέται με την τυπική απόδοση (standardoutput) αποτιμώμενη σε ευρώ.
Η συνολική αξία παραγωγής στην ΕΕ-27 ανέρχεται σε 306,7 δισ. €. Οι νεότεροι γεωργοί ηλικίας έως 39 ετών παράγουν προϊόν αξίας 53,0 δισ. € (ποσοστό 17,3%), οι γεωργοί ηλικίας από 40 έως 54 ετών παράγουν προϊόν αξίας 122,7 δισ. € (ποσοστό 40,0%) ενώ οι μεγαλύτερης ηλικίας γεωργοί, άνω των 55 ετών παράγουν προϊόν αξίας 130,9 δισ. € (ποσοστό 42,7%).
Στον ίδιο πίνακα η συνολική αξία γεωργικού προϊόντος που παράγεται στην Ελλάδα ανέρχεται σε 7,2 δισ. €. Οι νεότεροι γεωργοί έως 39 ετών παράγουν προϊόν αξίας 862,2 εκατ. € (ποσοστό 11,9 %), οι γεωργοί μέσης ηλικίας από 40 έως 54 ετών, παράγουν προϊόν αξίας 2,9 δισ. € (ποσοστό 40,5%) και οι μεγαλύτερης ηλικίας γεωργοί, ηλικίας άνω των 55 ετών παράγουν προϊόν αξίας 3,4 δισ. € (ποσοστό 47,6%).
Καλλιεργούμενη έκταση
Στον πίνακα 2 βλέπουμε την έκταση της καλλιεργήσιμης γης κατά το έτος 2020 η οποία μετριέται σε εκτάρια (1Ha = 10 στρέμματα). Η καλλιεργήσιμη έκταση γης περιλαμβάνει την αρόσιμη γη, τους μόνιμους βοσκότοπους, τις μόνιμες καλλιέργειες και άλλες γεωργικές εκτάσεις (π.χ. κήποι).
Η συνολική έκταση που καλλιεργείται ανέρχεται στην (ΕΕ-27) σε 138,5 εκατ. εκτάρια. Από την έκταση αυτή οι γεωργοί με ηλικία μικρότερη των 39 ετών καλλιεργούν 24,6 εκατ. εκτάρια (ποσοστό 17,8%), οι γεωργοί με ηλικία από 40 μέχρι 54 ετών καλλιεργούν 52,4 εκατ. εκτάρια (ποσοστό 37,8%) και οι παραγωγοί με ηλικία μεγαλύτερη από 55 έτη καλλιεργούν 61,5 εκατ. εκτάρια (ποσοστό 44,4%).
Στον ίδιο πίνακα βλέπουμε ότι η συνολική έκταση που καλλιεργείται στην Ελλάδα ανέρχεται σε 2,8 εκατ. εκτάρια. Οι γεωργοί με ηλικία έως 39 έτη καλλιεργούν 304 χιλιάδες εκτάρια (ποσοστό 10,8%), οι γεωργοί με ηλικία από 40 έως 54 ετών καλλιεργούν 1.075 χιλιάδες εκτάρια (ποσοστό 38,2%) και οι γεωργοί με ηλικία άνω των 55 ετών καλλιεργούν 1.443 χιλιάδες εκτάρια (ποσοστό 51,1%).
Παραγωγικότητα γης
Στον πίνακα 3 φαίνεται η παραγωγικότητα γης κατά το έτος 2020 η οποία προκύπτει από τη διαίρεση της τυπικής απόδοσης με τον αριθμό των εκταρίων γης που καλλιεργούνται και μετριέται σε ευρώ ανά εκτάριο.
Η συνολική παραγωγικότητα γης στην ΕΕ-27ανέρχεται σε 2.214 €/ha (221,4 €/στρέμμα). Οι νεότεροι γεωργοί εμφανίζουν παραγωγικότητα γης 2.155 €/ha (215,5 €/στρέμμα), οι μέσης ηλικίας γεωργοί 2.344 €/ha(234,4 €/στρέμμα) και οι μεγαλύτερης ηλικίας γεωργοί 2.127 €/ha (217,7 €/στρέμμα).
Στον ίδιο πίνακα οι γεωργοί στην Ελλάδα έχουν συνολική παραγωγικότητα γης 2.563 €/ha (256,3€/ ha). Οι νεότεροι γεωργοί παρουσιάζουν παραγωγικότητα γης 2.833 €/ha (283,3 €/στρέμμα, οι μέσης ηλικίας γεωργοί 2.718 €/ha (271,8 €/στρέμμα) και οι μεγαλύτερης ηλικίας γεωργοί 2.390 €/ha (239,0 €/στρέμμα).
Παραγωγικότητα εργασίας
Στον πίνακα 4 παρουσιάζεται η παραγωγικότητα της εργασίας κατά το έτος 2016 (παρατήρηση: δεν υπάρχουν στοιχεία εργασίας για το 2020) η οποία προκύπτει από τη διαίρεση της τυπικής απόδοσης με τον αριθμό των ωρών εργασίας ετησίως και αποδίδεται σε ευρώ ανά ώρα εργασίας. Οι ώρες εργασίας υπολογίζονται από τις ετήσιες μονάδες απασχόλησης έχοντας υπόψιν ότι μία ετήσια μονάδα απασχόλησης αντιστοιχεί σε 1.800 ώρες εργασίας.
Η συνολική παραγωγικότητα εργασίας στην ΕΕ-27 ανέρχεται σε 20,8 €/ώρα εργασίας. Οι νεότερης ηλικίας γεωργοί εμφανίζουν παραγωγικότητα 25,5 €/ώρα, οι μέσης ηλικίας γεωργοί 25,5 €/ώρα και οι μεγαλύτερης ηλικίας γεωργοί 15,8 €/ώρα.
Στην Ελλάδα η συνολική παραγωγικότητα εργασίας ανέρχεται σε 9,1 €/ώρα εργασίας. Οι νεότερης ηλικίας γεωργοί εμφανίζουν παραγωγικότητα 10,4 €/ώρα, οι μέσης ηλικίας γεωργοί 9,9 €/ώρα και οι μεγαλύτερης ηλικίας γεωργοί 7,9 €/ώρα.
Συμπεράσματα
Από την ανάλυση των ανωτέρω στοιχείων προκύπτουν τα εξής:
- στην Ελλάδα οι νέοι ηλικιακά γεωργοί παράγουν προϊόν μικρότερης αξίας (11,9%) από εκείνο των μέσης (40,5%) και μεγαλύτερης ηλικίας γεωργών (47,6%).Στην ΕΕ-27 ομοίως οι νεότεροι γεωργοί παράγουν το 17,3% της ακαθάριστης αξίας παραγωγής, οι μέσης ηλικίας το 40% και οι μεγαλύτερης ηλικίας το 42,7%.
- Στην Ελλάδα οι νεότεροι γεωργοί καλλιεργούν το 10,8% της καλλιεργούμενης έκτασης, οι μέσης ηλικίας το 38,2% και οι μεγαλύτερης ηλικίας το 51,1%.Στην ΕΕ-27 οι νεότερης ηλικίας γεωργοί καλλιεργούν το 17,8% της καλλιεργούμενης έκτασης, οι μέσης ηλικίας το 37,8% και οι μεγαλύτερης ηλικίας το 44,4%.
- Στην Ελλάδα οι νεότεροι γεωργοί εμφανίζουν παραγωγικότητα γης 283,3 €/στρέμμα, οι μέσης ηλικίας 271,8€/στρέμμα και οι μεγαλύτερης ηλικίας 239 €/στρέμμα.Στην ΕΕ-27 οι νεότεροι γεωργοί παρουσιάζουν παραγωγικότητα γης 215,5 €/στρέμμα, οι μέσης ηλικίας 234,4 €/στρέμμα και οι μεγαλύτερης ηλικίας 212,7 €/στρέμμα.
- Στην Ελλάδα οι νέοι ηλικιακά γεωργοί εμφανίζουν παραγωγικότητα εργασίας 10,4 €/ώρα εργασίας, οι μέσης ηλικίας 9,9 €/ώρα και οι μεγαλύτερης ηλικίας 7,9 €/ώρα. Στην ΕΕ-27 οι νεότεροι γεωργοί παρουσιάζουν παραγωγικότητα εργασίας 25,3 €/ώρα, οι μέσης ηλικίας 25,5 €/ώρα και οι μεγαλύτερης ηλικίας 15,8 €/ώρα.
Η ηλικιακή ανανέωση των γενεών στη γεωργία με την προσέλκυση νέων αποτελεί τη μεγάλη προτεραιότητα αλλά και την πρόκληση της Ελληνικής αλλά και της Ευρωπαϊκής γεωργίας. Η στήριξη των νέων γεωργών θα συμβάλλει σημαντικά στην ποιοτική και ποσοτική βελτίωση της γεωργικής παραγωγής στην ορθολογικότερη αξιοποίηση των φυσικών πόρων, την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και την επισιτιστική ασφάλεια.
Του Νικόλαου Μπούσιου
Γεωπόνος με ειδικότητα Γεωργικής Οικονομίας, ΓΠΑ
Msc στα Οικονομικά της Ολοκληρωμένης Αγροτικής Ανάπτυξης, M.A.I.Ch.
Msc στις Οικονομικές & Ευρωπαϊκές Σπουδές, ΟΠΑ