Παρέχεται στους εργοδότες η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων για την προσωρινή απασχόληση πολιτών τρίτων χωρών στον τομέα της εποχικής αγροτικής οικονομίας.
Σε απάντηση ερώτησης, που κατατέθηκε στη Βουλή από το βουλευτή κ. Περικλή Μαντά σχετικά με την αντιμετώπιση των ελλείψεων σε εργάτες γης, το Υπ. Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης απάντησε τ' ακόλουθα:
Οι διατάξεις για την απασχόληση εργατών γης από τρίτες χώρες περιλαμβάνονται στα άρθρα 11, 12 και 13 του ν. 4251/2014, όπως ισχύει. Με τις διαδικασίες που περιγράφονται στα άρθρα αυτά μπορούν να εισέρχονται στη χώρα πολίτες τρίτων χωρών για μόνιμη (άρθρο 12) ή εποχική (άρθρο 13) εργασία στην αγροτική οικονομία.
Σύμφωνα με το άρθρο 11 του ως άνω νόμου, με κοινή υπουργική απόφαση, που εκδίδεται το τελευταίο τρίμηνο κάθε δεύτερου έτους, καθορίζεται ο ανώτατος επιτρεπόμενος αριθμός πολιτών τρίτων χωρών που μπορούν να εισέλθουν και να εργαστούν στη χώρα με τις διαδικασίες των σχετικών διατάξεων. Σημειώνεται ότι οι ανάγκες για την απασχόληση πολιτών τρίτων χωρών, καθορίζονται, μεταξύ άλλων, με διαβούλευση μεταξύ των Περιφερειών και των εργοδοτών λαμβάνοντας υπόψη μια σειρά από παράγοντες, όπως το συμφέρον της εθνικής οικονομίας, τη σκοπιμότητα της απασχόλησης, την προσφορά εργασίας από ημεδαπούς, ευρωπαίους πολίτες ή νομίμως διαμένοντες στη χώρα πολίτες τρίτων χωρών ανά ειδικότητα και τα ποσοστά ανεργίας ανά τομέα απασχόλησης. Στα ανώτατα όρια αδειών διαμονής των Περιφερειών, προβλέπεται, ανά μία περιφερειακή ενότητα, δυνατότητα προσαύξησης έως 10%, ώστε να καλύπτονται απρόβλεπτες και έκτακτες ανάγκες σε θέσεις εργασίας ή/και ειδικότητες που δεν περιλαμβάνονται στη σχετική απόφαση.
Καθίσταται επομένως σαφές ότι καθοριστικός παράγοντας στη διαμόρφωση του ανώτατου αριθμού θέσεων εργασίας που μπορούν να καλυφθούν από πολίτες τρίτες χώρες είναι τα αιτήματα των εργοδοτικών φορέων που κατατίθενται στις αρμόδιες υπηρεσίες των Περιφερειών.
Στο πλαίσιο των παραπάνω ρυθμίσεων εκδόθηκε η αρ. 35400/3.4.2023 ΚΥΑ με θέμα «Καθορισμός του ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία πολιτών τρίτων χωρών για τα έτη 2023 και 2024», με την οποία κατανεμήθηκαν στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, 14.850 θέσεις εργασίας, εκ των οποίων οι 10.500 θέσεις αφορούν σε εποχική εργασία στην ειδικότητα «Ανειδίκευτοι εργάτες γεωργίας, κτηνοτροφίας, δασοκομίας και αλιείας (εργάτες γης, φυτωρίων/θερμοκηπίων, κτηνοτροφίας, χοιροτροφίων κ.λπ.) και 2.000 θέσεις αφορούν σε εξαρτημένη εργασία, στην ίδια ειδικότητα. Στην εν λόγω κοινή υπουργική απόφαση οι θέσεις κατανέμονται ανά Περιφέρεια και όχι κατά περιφερειακή ενότητα, όπως κατανέμονταν στο παρελθόν, με σκοπό την άρση των γεωγραφικών περιορισμών στην απασχόληση των πολιτών τρίτων χωρών.
Εξάλλου, με τις ρυθμίσεις των παρ. 1 και 1α του δέκατου έκτου άρθρου του ν. 4783/2021, όπως διαμορφώθηκε με το άρθρο 62 του ν. 4950/2022, παρέχεται στους εργοδότες η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων για την προσωρινή απασχόληση πολιτών τρίτων χωρών στον τομέα της εποχικής αγροτικής οικονομίας. Η ρύθμιση αυτή αφορά σε πολίτες τρίτων χωρών, οι οποίοι, είτε απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης εισόδου, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 5 του ν. 4251/2014, είτε διαμένουν στην Ελλάδα και το καθεστώς διαμονής τους δεν έχει ακόμα ρυθμιστεί.
Με την ψήφιση όμως του ν. 5038/2023 «Κώδικας Μετανάστευσης» ο οποίος έχει ισχύ από 01.01.2024, καταργείται ο ν. 4251/2014 και αναμορφώνεται το νομοθετικό πλαίσιο για την μετάκληση πολιτών τρίτων χωρών με σκοπό την εργασία, στην Ελλάδα.
Ειδικότερα με τις διατάξεις των παρ. 1-5 του άρθρου 26 του εν λόγω νόμου καθορίζεται ότι:
«1. Με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου που εκδίδεται το τελευταίο τρίμηνο κάθε έτους, κατόπιν εισήγησης του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, καθορίζονται ο ανώτατος αριθμός θέσεων για εξαρτημένη και εποχιακή εργασία βάσει των ετησίων αναγκών της χώρας και κατηγορία απασχόλησης με την εξαίρεση των κατηγοριών των Κεφαλαίων Ζ’ (Άδεια διαμονής τύπου «Ε.3») και ΣΤ’ (Άδεια διαμονής τύπου «Ε.2»). Ο ανώτατος αριθμός θέσεων ορίζεται ανά ειδικότητα απασχόλησης, βάσει της ευρωπαϊκής κατηγοριοποίησης επαγγελμάτων ESCO. Με την ίδια πράξη μπορεί να προβλέπεται προσαύξηση του ανώτατου αριθμού θέσεων έως δέκα τοις εκατό (10%), ώστε να καλύπτονται απρόβλεπτες και έκτακτες ανάγκες, καθώς και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια.
2. Άπαξ κάθε έτος το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων διαβουλεύεται με την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (Ο.Κ.Ε.) και τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (Δ.ΥΠ.Α.) για τις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες συνθήκες της ελληνικής οικονομίας, λαμβανομένων υπόψη:
α) της προσφοράς εργασίας από ημεδαπούς, ευρωπαίους πολίτες ή νομίμως διαμένοντες στη χώρα πολίτες τρίτων χωρών,
β) ποσοστού ανεργίας και
γ) του αριθμού των μετακλήσεων που πραγματοποιήθηκαν κατά τα προηγούμενα έτη.
3. Με την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου της παρ. 1 ορίζεται και ο κατάλογος των τομέων απασχόλησης, στους οποίους εφαρμόζονται οι ρυθμίσεις για την εισδοχή πολιτών τρίτων χωρών με σκοπό την εποχιακή εργασία, λαμβανομένου υπόψη του ορισμού της περ. κστ’ του άρθρου 4. Ο ανωτέρω κατάλογος, καθώς και κάθε τροποποίηση αυτού, κοινοποιούνται με μέριμνα του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
4. Ειδικά για την περίπτωση της μετάκλησης εποχιακών εργαζομένων στην αγροτική οικονομία, για τον καθορισμό του ανώτατου αριθμού μετακαλούμενων για ολόκληρη την επικράτεια λαμβάνεται υπόψη ο συνολικός αριθμός των αιτήσεων που υποβλήθηκαν στις αποκεντρωμένες διοικήσεις κατά το προηγούμενο έτος. Με την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου της παρ. 1, καθορίζεται η αντιστοιχία μεταξύ καλλιεργήσιμης έκτασης ή ζωικού κεφαλαίου του αιτούντος εργοδότη με τον αριθμό των εποχιακά εργαζομένων, των οποίων μπορεί να ζητήσει τη μετάκληση, προσαυξημένο κατά δέκα τοις εκατό (10%).
5. Με την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου της παρ. 1 δύναται να προβλέπεται η αναστολή των μετακλήσεων από τρίτες χώρες για λόγους εθνικού συμφέροντος, εθνικής οικονομίας ή διμερών σχέσεων, ιδίως σε περίπτωση κατά την οποία συγκεκριμένη τρίτη χώρα δεν συνεργάζεται στον τομέα των επιστροφών των πολιτών της.»