Τι προβλέπει ο νέος νόμος
Τον Ιούλιο του 2023 δημοσιεύθηκε η πολυαναμενόμενη πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την παρακολούθηση και την ανθεκτικότητα του εδάφους ("νόμος για την παρακολούθηση του εδάφους"). Η προτεινόμενη νομοθεσία δημιουργεί ευκαιρίες για τα φυτικά βιοδιεγερτικά, τα οποία είναι γνωστό ότι συμβάλλουν στην υγεία του εδάφους ενισχύοντας τη βιοποικιλότητα, μειώνοντας τις απώλειες θρεπτικών στοιχείων και βελτιώνοντας τη δομή του εδάφους.
Τι περιλαμβάνει ο νέος νόμος για την υγεία του εδάφους;
Ο απώτερος στόχος της προτεινόμενης οδηγίας είναι να βρίσκονται όλα τα εδάφη της ΕΕ σε υγιή κατάσταση έως το 2050, σύμφωνα με τη φιλοδοξία της ΕΕ για μηδενική ρύπανση.
Για να επιτευχθεί αυτό, η οδηγία παρέχει έναν εναρμονισμένο ορισμό της υγείας του εδάφους, θέτει σε εφαρμογή ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό πλαίσιο παρακολούθησης και θεσπίζει κανόνες για τη βιώσιμη διαχείριση του εδάφους και την αποκατάσταση των μολυσμένων χώρων.
Τα κράτη μέλη θα κληθούν πρώτα να παρακολουθούν και στη συνέχεια να αξιολογούν την υγεία όλων των εδαφών στην επικράτειά τους, συλλέγοντας δεδομένα για ανάλυση σε επίπεδο ΕΕ.
Στη συνέχεια, η οδηγία θα επικαιροποιηθεί εντός των επόμενων έξι ετών, ώστε να καθοριστούν πιο συγκεκριμένες, υποχρεωτικές απαιτήσεις για τη διασφάλιση της αναγέννησης των ανθυγιεινών εδαφών. Στόχος είναι όλα τα εδάφη στην ΕΕ να θεωρούνται υγιή έως το 2050.
Τα πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν μια σειρά τεχνολογικών και οργανωτικών λύσεων για τη διαχείριση των εδαφών, συμπεριλαμβανομένης της διαφοροποίησης των καλλιεργειών, της γεωργίας ακριβείας, , των ψηφιοποιημένων εργαλείων διαχείρισης του εδάφους και άλλων.
Καθώς τα βιοδιεγερτικά συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση της υγείας των εδαφών, ελπίζεται ότι οι ιδιοκτήτες και οι διαχειριστές γης θα ενθαρρυνθούν να τα συμπεριλάβουν στα σχέδια αναγέννησης των εδαφών τους.
Η νέα νομοθεσία έχει σχεδιαστεί για να επιτρέψει στους γεωργούς και άλλους ιδιοκτήτες γης να εφαρμόσουν τις πλέον κατάλληλες μεθόδους επεξεργασίας και θα τους βοηθήσει στη διατήρηση και αύξηση της γονιμότητας του εδάφους και των αποδόσεων, ελαχιστοποιώντας παράλληλα την κατανάλωση νερού και θρεπτικών στοιχείων.
Επιπλέον, τα εδαφικά δεδομένα που συλλέγονται θα επιτρέψουν την ενισχυμένη ανάλυση των τάσεων σχετικά με την ξηρασία.
* Πώς συμβάλλουν τα βιοδιεγερτικά των φυτών στην υγεία του εδάφους;
Υπάρχει μια σειρά από διαφορετικές τεχνολογίες βιοδιεγερτικών, πολλές από τις οποίες έχουν θετική επίδραση στην υγεία του εδάφους. Ορισμένα βιοδιεγερτικά προϊόντα ενισχύουν άμεσα τη βιοποικιλότητα του εδάφους με την προσθήκη ωφέλιμων μικροοργανισμών στο εδαφικό περιβάλλον.
Πολλά βιοδιεγερτικά φυτών αυξάνουν τη βιομάζα των ριζών στις καλλιέργειες, ενισχύοντας με τη σειρά τους την περιεκτικότητα των εδαφών σε άνθρακα. Η καλύτερη ριζοβολία βελτιώνει τον αερισμό και την αποστράγγιση των εδαφών, καθώς και επιτρέπει την αυξημένη κατακράτηση νερού, οδηγώντας σε βελτιώσεις της δομής του εδάφους. Αυτό είναι σημαντικό για τη βιολογία του εδάφους καθώς και για τη μείωση της διάβρωσης και της απορροής θρεπτικών ουσιών.
Ένα από τα σημαντικότερα οφέλη των βιοδιεγερτικών φυτών είναι η επίδρασή τους στην αποτελεσματικότητα της χρήσης θρεπτικών στοιχείων από τις καλλιέργειες.
Αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα της χρήσης θρεπτικών στοιχείων, τα βιοδιεγερτικά φυτών μειώνουν την εξάρτηση από τις εισροές των καλλιεργειών και τα εφαρμοζόμενα λιπάσματα, ενώ παράλληλα μειώνουν τις απώλειες θρεπτικών στοιχείων.
Τέλος, τα βιοδιεγερτικά αυξάνουν την ανοχή των καλλιεργειών στις αβιοτικές καταπονήσεις, όπως η ξηρασία, η ζέστη και το κρύο. Η βελτίωση της κλιματικής ανθεκτικότητας των καλλιεργειών θα μειώσει μακροπρόθεσμα την πίεση στα γεωργικά εδάφη, καθώς και τη διάβρωση του εδάφους, την ερημοποίηση και την υποβάθμιση της γης.
* Πότε θα γίνει νόμος η νέα οδηγία για την υγεία του εδάφους;
Η πρόταση για τη νέα οδηγία ήταν ανοικτή για δημόσια σχόλια έως τις 24 Σεπτεμβρίου 2023. Είναι πιθανό η οδηγία να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο το πρώτο τρίμηνο του 2024.
Στη συνέχεια, η οδηγία θα πρέπει να μεταφερθεί σε εθνική νομοθεσία από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ εντός των επόμενων δύο ετών.
Το EBIC παρακολουθεί στενά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τον εν λόγω φάκελο και συνεργάζεται με τους αρμόδιους φορείς και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής για να διασφαλίσει την αναγνώριση του ρόλου που διαδραματίζουν τα βιοδιεγερτικά φυτών.
Η ομάδα έργου Farm to Fork αναπτύσσει μια θέση η οποία θα δημοσιευθεί σύντομα.