Ανήσυχοι οι αγρότες – Οι ακραίες καιρικές συνθήκες πιστεύεται ότι είναι η αιτία
Από τη δεύτερη εβδομάδα του Αυγούστου, τα ελαιόδεντρα στη βόρεια Ιταλία παρουσιάζουν πρόωρη πτώση των καρπών τους.
Το φαινόμενο πλήττει κυρίως τους ελαιώνες της ποικιλίας Frantoio, αν και έχουν αναφερθεί και ορισμένες περιπτώσεις προσβολής των ελιών Grignano.
Οι εν λόγω ελαιώνες έχουν ελάχιστα κοινά στοιχεία εκτός από τη γενετική τους. Βρίσκονται σε διάφορα υψόμετρα και σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Επιπλέον, οι καλλιεργητικές πρακτικές διαφέρουν μεταξύ των προσβεβλημένων ελαιώνων, συμπεριλαμβανομένης της παρουσίας ή της απουσίας άρδευσης.
Δεν έχουν εντοπιστεί σημάδια ζημιών από παράσιτα ή ασθένειες, γεγονός που οδηγεί τους ειδικούς να θεωρούν ότι ευθύνεται ένας ακόμη απροσδιόριστος συνδυασμός περιβαλλοντικών παραγόντων.
Το Frantoio είναι μια ποικιλία της Τοσκάνης που καλλιεργείται αποκλειστικά για το λάδι της, ενώ το ίδιο το όνομα μεταφράζεται από τα ιταλικά ως «ελαιοτριβείο».
Γνωστά για την ανθεκτικότητά τους σε ασθένειες όπως η μάρανση από Verticillium και τη γενική ανθεκτικότητά τους, τα δέντρα Frantoio παράγουν ένα εκτεταμένο δίκτυο ριζών που τους επιτρέπει να επιβιώνουν σε περιόδους ξηρασίας καλύτερα από πολλές άλλες ποικιλίες.
Ωστόσο, η Ιταλία βίωσε ακραία ζέστη αυτό το καλοκαίρι, όπως και πολλές άλλες μεσογειακές χώρες.
Ξεκινώντας από τις 15 Ιουλίου, η Ιταλία βρισκόταν για αρκετές εβδομάδες κάτω από έναν αντικυκλώνα που προερχόταν από την έρημο Σαχάρα. Μέχρι τη δεύτερη εβδομάδα του Αυγούστου, όταν αναφέρθηκε για πρώτη φορά αυτό το φαινόμενο, οι θερμοκρασίες σε όλο το βόρειο τμήμα της χώρας είχαν φτάσει τους 40 ºC, ωθώντας τη γραμμή του χιονιού στα 5.000 μέτρα.
Ο Enzo Gambin, διευθυντής της Διαπεριφερειακής Ένωσης Ελαιοπαραγωγών, δήλωσε στα τοπικά μέσα ενημέρωσης ότι οι ακραίες αυτές καιρικές συνθήκες μπορεί να εξηγήσουν την πρόωρη πτώση των καρπών στην περιοχή.
«Όταν τα ελαιόδεντρα εκτίθενται σε έντονο ηλιακό φως για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, η θερμοκρασία των φύλλων και των καρπών μπορεί να αυξηθεί σημαντικά, προκαλώντας κατάσταση θερμικού στρες», δήλωσε.
«Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει επειδή η υψηλή ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας των φυτών, η οποία με τη σειρά της διεγείρει την αυξημένη διαπνοή, μια διαδικασία με την οποία τα φυτά χάνουν νερό από τα στομάτια των φύλλων», πρόσθεσε ο Gambin.
Η διαπνοή είναι μια φυσική και ζωτική διαδικασία που εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς, ένας από τους οποίους είναι η ψύξη. Αυτό επιτυγχάνεται με τον ίδιο τρόπο που ο ιδρώτας δροσίζει τα ζώα, μειώνοντας την εσωτερική θερμοκρασία μέσω της επιφανειακής εξάτμισης.
Μια ανισορροπία εμφανίζεται όταν η ποσότητα νερού που χάνεται μέσω της διαπνοής είναι μεγαλύτερη από τη διαθέσιμη ποσότητα νερού ή όταν συμβαίνει ταχύτερα από την ικανότητα του φυτού να απορροφήσει το διαθέσιμο νερό.
Επειδή το νερό είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή λειτουργία των πάντων, από τη μεταφορά θρεπτικών συστατικών έως την ακεραιότητα των κυττάρων, μια ανισορροπία μπορεί να επηρεάσει σοβαρά και γρήγορα την υγεία ενός φυτού. Διάφοροι μηχανισμοί μπορούν να ενεργοποιηθούν για τον μετριασμό αυτού του αντίκτυπου.
Ο πρώτος είναι το κλείσιμο των στοματίων των φύλλων για να μειωθεί η περαιτέρω απώλεια νερού μέσω της διαπνοής. Ωστόσο, αυτό έχει ως πρόσθετη συνέπεια τη μείωση της φωτοσύνθεσης, η οποία μειώνει την ποσότητα ενέργειας που είναι διαθέσιμη στο φυτό.
Όταν αυτές οι συνθήκες επιμένουν για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, μπαίνουν σε λειτουργία πιο ακραίοι μηχανισμοί, όπως η θυσία καρπών, φύλλων, ακόμη και κλαδιών, για να αυξηθούν οι πιθανότητες επιβίωσης του φυτού.
Ο Gambin πιστεύει ότι αυτό μπορεί να συμβαίνει, αν και πρόσθεσε ότι τα παθολογικά αίτια δεν μπορούν να αποκλειστούν σε αυτό το στάδιο.
«Θα χρειαστούν περαιτέρω μελέτες και παρακολούθηση για την πλήρη κατανόηση των συγκεκριμένων αιτιών αυτού του φαινομένου και για την ανάπτυξη αποτελεσματικών στρατηγικών διαχείρισης που μπορούν να βοηθήσουν τους ελαιοπαραγωγούς να μετριάσουν τις επιπτώσεις της καρπόπτωσης», δήλωσε.