Η Ευρώπη σε μια δίνη που προσπαθεί να ξεχάσει

Κατακρημνίστηκε η συγκομιδή στη Γηραιά Ήπειρο

Με τη φετινή συγκομιδή των χειμερινών και εαρινών καλλιεργειών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει σε μεγάλο βαθμό ολοκληρωθεί και τη συγκομιδή των θερινών καλλιεργειών να βρίσκεται σε εξέλιξη στις νότιες καλλιεργητικές περιοχές του μπλοκ, οι προσδοκίες για τη συνολική παραγωγή σιτηρών για την περίοδο 2024/25 συνέχισαν να μειώνονται, καθώς αποκαλύπτονται σταδιακά οι τελικές αποδόσεις της συγκομιδής.

Η μείωση αυτή μπορεί να αποδοθεί κυρίως στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, ιδίως στις βροχοπτώσεις ρεκόρ στα τέλη του 2023 και στη συνέχεια στην υγρή συγκομιδή, οι οποίες επηρέασαν αρνητικά τη σπορά των χειμερινών καλλιεργειών και την ανάπτυξη των φυτών σε βασικές χώρες παραγωγής, όπως η Γαλλία, η Γερμανία, οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία. 

Οι ξηρές καιρικές συνθήκες στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας έκοψαν επίσης τη λάμψη της αισιοδοξίας για την παραγωγή χειμερινών καλλιεργειών στα μέσα της περιόδου στα γειτονικά κράτη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας.

Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την παραγωγή που δημοσιεύθηκαν την περασμένη Παρασκευή, η συνολική παραγωγή δημητριακών στα φετινά προγράμματα χειμερινής, εαρινής και θερινής καλλιέργειας προβλέπεται να ανέλθει σε 260,9 εκατομμύρια τόνους (Mt), μειωμένη κατά 3,3% από 269,9 εκατ. τόνους την περασμένη περίοδο και 7,2% χαμηλότερα από τον μέσο όρο πενταετίας των 281,1 εκατ. τόνων. 

Η συνολική φυτεμένη έκταση των 49,6 εκατομμυρίων εκταρίων (Mha) ήταν μειωμένη από 50,3 εκατ. εκτάρια την περασμένη περίοδο και ήταν μία από τις μικρότερες του αιώνα.

Το σιτάρι καταλαμβάνει την πιο εκτεταμένη έκταση στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάθε εποχή, με τις τελικές φυτεύσεις να προσδιορίζονται σε 22,6 εκατ. εκτάρια σε σύγκριση με 23,9 εκατ. εκτάρια μια εποχή νωρίτερα και τον πενταετή μέσο όρο των 23,8 εκατ. εκταρίων. 

Η έκταση μαλακού σιταριού των 20,4Mha ήταν κατά 6,1pc χαμηλότερη από την έκταση του 2023, αλλά η έκταση σκληρού σιταριού μειώθηκε μόνο κατά 1,1pc σε σχέση με την εποχή, στα 2,1Mha.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσδιόρισε την παραγωγή σιταριού στους 121,8 εκατ. τόνους, μειωμένη από τους 132,5 εκατ. τόνους το 2023/24 και τον μέσο όρο πενταετίας των 134,2 εκατ. τόνων, καθιστώντας την μια από τις χειρότερες συγκομιδές της ΕΕ τα τελευταία 40 χρόνια. 

Η συνιστώσα του μαλακού σιταριού σε αυτό το σύνολο είναι 114,6 εκατ. τόνοι, μειωμένη από 125,5 εκατ. τόνους την περασμένη περίοδο και τον πενταετή μέσο όρο των 126,8 εκατ. τόνων, ενώ η συγκομιδή σκληρού σιταριού είναι μικρή συγκριτικά και ανέρχεται σε 7,2 εκατ. τόνους, αυξημένη από 7 εκατ. τόνους το 2023, αλλά χαμηλότερη από τον πενταετή μέσο όρο των 7,4 εκατ. τόνων.

Η ευρωπαϊκή συγκομιδή σιταριού αντιμετώπισε σημαντικές ποιοτικές προκλήσεις λόγω των ποικίλων και εχθρικών καιρικών συνθηκών που επικράτησαν σε ορισμένες από τις βασικές περιοχές καλλιέργειας της ηπείρου κατά την περίοδο συγκομιδής. 

Οι ασυνήθιστα υγρές για την εποχή συνθήκες, προκάλεσαν καθυστερήσεις στη συγκομιδή και επηρέασαν αρνητικά την ανάπτυξη της καλλιέργειας στη δυτική Ευρώπη, ενώ η πλήρωση των σπόρων σε τμήματα της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης υπέφερε από την έλλειψη υγρασίας στο τελευταίο μέρος της περιόδου.

Αυτές οι υγρές καιρικές συνθήκες οδήγησαν σε σημαντικά προβλήματα ποιότητας του σίτου, με αναφορές για χαμηλότερα από το κανονικό επίπεδα πρωτεΐνης και βάρους δοκιμής. 

Η γαλλική σοδειά επλήγη περισσότερο, με το κυβερνητικό ινστιτούτο γεωργίας FranceAgriMer να δηλώνει ότι μόνο το 28% της φετινής σοδειάς υπερέβη το ελάχιστο όριο δοκιμαστικού βάρους ποιότητας άλεσης των 76 χιλιογράμμων ανά εκατόλιτρο. 

Το βάρος του πυρήνα καθορίζει την ποσότητα του αλεύρου που μπορεί να εξαχθεί κατά τη διαδικασία παραγωγής, με τους μυλωνάδες να αναμένουν να αλέσουν 5-6pc περισσότερο σιτάρι από το συνηθισμένο για να παράγουν την αντίστοιχη ποσότητα αλεύρου.

Ωστόσο, με το γαλλικό αλεσμένο σιτάρι να είναι ένα εξαιρετικά περιζήτητο αγαθό από τον παγκόσμιο καταναλωτή, οι εξαγωγές είναι αυτές που αναμένεται να υποφέρουν περισσότερο κατά την περίοδο εμπορίας 2024/25. 

Σύμφωνα με την FranceAgriMer, οι αποστολές γαλλικού σιταριού εκτός της ΕΕ θα μπορούσαν να μειωθούν κατά περισσότερο από 60pc σε σύγκριση με το 2023/24 λόγω του κακού ποιοτικού προφίλ, με άλλα κράτη μέλη όπως η Γερμανία, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής να ελπίζουν να καλύψουν μέρος του κενού.

Το κριθάρι είναι παραδοσιακά η δεύτερη μεγαλύτερη καλλιέργεια σιτηρών σε έκταση στην ΕΕ-27 κάθε χρόνο. Αυτό συνέβη και πάλι το 2024, με συγκομισθείσα έκταση 10,4 εκατ. εκτάρια σε σύγκριση με 10,3 εκατ. εκτάρια το 2023 και μέσο όρο 10,6 εκατ. εκτάρια κατά τις πέντε προηγούμενες περιόδους. Σ

ε αντίθεση με το σιτάρι, η πρόβλεψη για την παραγωγή κριθαριού αυξήθηκε σε ετήσια βάση από 47,5 εκατ. τόνους σε 50,4 εκατ. τόνους, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται ελαφρώς κάτω από τον πενταετή μέσο όρο των 51,9 εκατ. τόνων.

Ο κύριος ελαιούχος σπόρος που καλλιεργείται σε όλο το εμπορικό μπλοκ της ΕΕ-27 κάθε εποχή είναι η ελαιοκράμβη - αρνούνται να την ονομάσουν canola στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποκαλεί τη συγκομιζόμενη έκταση 5,8Mha, μειωμένη κατά 7,3pc από 6,2Mha το 2023, αλλά πάνω από τον μέσο όρο των 5,6Mha από το 2019. 

Ωστόσο, η πτώση της παραγωγής ήταν πολύ πιο δραματική, μειωμένη κατά 12,7pc σε ετήσια βάση σε 17,2Mt. Μετά από μεγάλες σοδειές σε κάθε ένα από τα δύο προηγούμενα έτη, η παραγωγή του 2024 μειώθηκε κατά 2,7pc κάτω από το μέσο όρο της πενταετίας των 17,7Mt.

Στο μέτωπο των θερινών καλλιεργειών, ευνοϊκές καιρικές συνθήκες επικράτησαν στα δυτικά τμήματα της Ευρώπης, αλλά το έλλειμμα βροχοπτώσεων και οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες στο μεγαλύτερο μέρος της νότιας, κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης επηρέασαν αρνητικά τη συσσώρευση βιομάζας και συντόμευσαν την περίοδο πλήρωσης των κόκκων καλαμποκιού. 

Οι σοβαρές πλημμύρες τον Σεπτέμβριο λόγω ενός καιρικού συστήματος γνωστού ως καταιγίδα Boris επηρέασαν αρνητικά την ανάπτυξη των καλλιεργειών στα κράτη της κεντρικής Ευρώπης, ιδίως στη Γερμανία. 

Οι προοπτικές απόδοσης είναι ιδιαίτερα κακές στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, όπου επικρατούν εξαιρετικά ξηρές συνθήκες από τα τέλη της άνοιξης, ενώ οι προβλέψεις για την παραγωγή στη Γαλλία και την Πολωνία είναι υψηλότερες από ό,τι το 2023.

Η δεύτερη μεγαλύτερη καλλιέργεια δημητριακών στην ΕΕ-27 με βάση την παραγωγή κάθε περιόδου είναι το καλαμπόκι. Παρόλο που η φυτεμένη έκταση