Η αγορά συσκευασμένων βιολογικών τροφίμων στην Ιταλία είναι αναπτυσσόμενη. Πολλοί τομείς σημειώνουν διψήφιο ρυθμό ανάπτυξης και νέα καινοτόμα προϊόντα εισάγονται στην αγορά, παρά την οικονομική ύφεση.
Βασικοί παράγοντες πίσω από την ανάπτυξη του τομέα των βιολογικών προϊόντων είναι η διαφοροποίηση των προϊόντων και η αυξανόμενη ζήτηση για ακριβότερα προϊόντα σε συνδυασμό με την αλλαγή της στάσης των καταναλωτών έναντι της διατροφής. Οι Ιταλοί δίνουν ολοένα και μεγαλύτερη προσοχή στην υγιεινή διατροφή, με αποτέλεσμα την αύξηση της κατανάλωσης των βιολογικών προϊόντων. Νέες μάρκες έχουν εισαχθεί σε συνάρτηση με την αυξανόμενη ζήτηση, και οι παραγωγοί που παρήγαν προηγουμένως κανονικά προϊόντα στρέφονται τώρα στα βιολογικά τρόφιμα.
Ενδεχόμενη βελτίωση στο μέλλον των οικονομικών συνθηκών θα βοηθήσει τόσο την περαιτέρω καλλιέργεια και άλλων βιολογικών προϊόντων στην Ιταλία, όσο και την προθυμία του τελικού καταναλωτή να πληρώσει ένα επιπλέον ποσό (premium) για τα προϊόντα αυτής της κατηγορίας. Αντιθέτως, μια παρατεταμένη οικονομική ύφεση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις προβλέψεις ανάπτυξης.
Συνολικά, τα βιολογικά συσκευασμένα τρόφιμα εξακολουθούν να αποτελούν ένα προϊόν με προοπτικές, καθώς, προς το παρόν, δεν καλύπτουν όλες τις κατηγορίες τροφίμων.
Ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια για την αύξηση της ζήτησης βιολογικών προϊόντων στην Ιταλία είναι η έλλειψη σχετικής πληροφόρησης των καταναλωτών, καθώς επίσης και κρούσματα παρατυπιών στο παρελθόν, σχετιζόμενα με ελλιπείς διαδικασίες πιστοποίησης, που δημιούργησαν αρνητικό αντίκτυπο στους καταναλωτές.
Παραγωγή
Η Ιταλία συγκαταλέγεται 2η – ως προς τις εκτάσεις βιολογικής καλλιέργειας - μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Συγκεκριμένα στην Ιταλία, σύμφωνα με τα στοιχεία, του 2011, του Ιταλικού Συστήματος Πληροφόρησης για τη Βιολογική Γεωργία (SINAB), καλλιεργούνταν 1.096.889 εκτάρια, (1,5% μείωση σε σχέση με το 2010).
Επιπλέον, οι επιχειρηματικοί δρώντες στον κλάδο των βιολογικών προϊόντων αυξήθηκαν κατά 1,3%, ανερχόμενοι συνολικά στους 48.269 (37.905 αποκλειστικά παραγωγοί, 6.165 μεταποιητές, 3.906 παραγωγοί–μεταποιητές, 63 αποκλειστικά εισαγωγείς, 230 παραγωγοί-μεταποιητές που πραγματοποιούν και εισαγωγές). Οι περισσότεροι καλλιεργητές βιολογικών προϊόντων ευρίσκονται στην Σικελία και την Καλαβρία, ενώ οι περισσότεροι μεταποιητές είναι εγκατεστημένοι στην περιοχή της Εμίλιας – Ρωμάνιας, και δευτερευόντως στη Λομβαρδία και το Βένετο. Η βιολογική καλλιέργεια είναι πρωτίστως προσανατολισμένη στα δημητριακά και στη βοσκή παραγωγικών ζώων και δευτερευόντως στην ελαιοκαλλιέργεια.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ιταλικής Στατιστικής Υπηρεσίας, το 2010, οι επιχειρήσεις βιολογικής καλλιέργειας αντιπροσώπευαν το 2,7% του συνόλου, ενώ οι καλλιεργούμενες επιφάνειες το 6% με μέσο μέγεθος τα 18 εκτάρια ανά επιχείρηση, σημαντικά μεγαλύτερες από το μέσο μέγεθος μιας οποιασδήποτε αγροτικής επιχείρησης (7,9 εκτάρια).
Ο κύκλος εργασιών της βιολογικής καλλιέργειας υπολογίζεται σε 1,72 δισ. ευρώ αντιπροσωπεύοντας το 8% του συνόλου.
Στην Ιταλία το μέγεθος της αγοράς βιολογικών προϊόντων αυξήθηκε κατά 11% για το 2011.
Γενικά, σύμφωνα με την ανάλυση του Ινστιτούτου Υπηρεσιών για την Αγορά Γεωργικών Προϊόντων και Τροφίμων (ISMEA), η Ιταλία είναι μεταξύ εκείνων των ευρωπαϊκών χωρών, στις οποίες ο κλάδος των βιολογικών προϊόντων υφίσταται περιορισμένες απώλειες εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, και τούτο χάρις στην αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των καταναλωτών έναντι ζητημάτων όπως η προστασία της υγείας και ο σεβασμός του περιβάλλοντος.
Η Ιταλία είναι ο πρώτη χώρα παραγωγός βιολογικών λαχανικών (με καλλιεργούμενη έκταση ίση με 28.000 εκτάρια), δημητριακών (200.000 εκτάρια), εσπεριδοειδών (23.000 εκτάρια), σταφυλιών (52.000 εκτάρια) και ελιών (περισσότερα από 140.000 εκτάρια).
Ταυτόχρονα είναι και ο κύριος εξαγωγέας βιολογικών προϊόντων παγκοσμίως, καταγράφοντας εξαγωγές αξίας μεγαλύτερης του 1 δισ. ευρώ παγκοσμίως.
Τάσεις στην Αγορά
Σύμφωνα με την έκθεση της εταιρείας ερευνών Euromonitor, το 46,5% των Ιταλών ηλικίας 15 ετών και άνω είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Με το υπερβολικό βάρος να αποτελεί αιτία διαρκώς αυξανόμενης ανησυχίας, οι Ιταλοί καταναλωτές έχουν γίνει όλο και πιο επιλεκτικοί σχετικά με τις επιλογές της διατροφής τους, όχι μόνο όταν αγοράζουν προϊόντα, αλλά και όταν τρώνε έξω. Ως εκ τούτου, κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών, τα βιολογικά τρόφιμα έχουν εδραιώσει τη θέση τους στη συνείδηση του καταναλωτή.
Δεδομένου ότι η δημοφιλία των βιολογικών προϊόντων αναπτύσσεται σε διάφορες κατηγορίες προϊόντων, ένα τμήμα αυτών που έχει αρχίσει να αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της οικονομικής ύφεσης είναι αυτό των ιδιωτικών ετικετών.
Αναφορικά με τις εισαγωγές, αυτές είναι αρκετά σημαντικές όσον αφορά τα μεταποιημένα προϊόντα, (εκτός των ζυμαρικών των οποίων η Ιταλία είναι καθαρός εξαγωγέας), τα φρούτα και τα λαχανικά.
Κατανάλωση
Η αγορά βιολογικών προϊόντων στην Ιταλία είναι αξίας 3,1 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία των Οργανισμών FIBL και IFOAM, με αύξηση σε όλα τα κανάλια διανομής.
Σύμφωνα με την έρευνα αγοράς των Ismea και GFK-Eurisko, η κατανάλωση συσκευασμένων βιολογικών προϊόντων στα δίκτυα ευρείας διανομής αυξήθηκε το 2012 κατά 7,3% σε αξία, έπειτα από μια αύξηση της τάξεως του 9% το 2011.
Το 2012, η κατανάλωση συσκευασμένων βιολογικών προϊόντων συνέχισε να αυξάνεται κατ' αξία, σε όλη την Ιταλία, με εξαίρεση τη Νότιο Ιταλία. Συγκεκριμένα η κατανάλωση στην Κεντρική Ιταλία αυξήθηκε κατά 15%, ενώ η αύξηση ήταν πιο συγκρατημένη στη Βόρειο Ιταλία (Βορειοανατολική +10,2%, Βορειοδυτική +1,9%), στην οποία όμως πραγματοποιείται το 70,8% της εγχώριας κατανάλωσης βιολογικών προϊόντων. Πτώση είχε η κατανάλωση στη Νότιο Ιταλία (-7,1%), στην οποία και το συνολικό μέγεθος της αγοράς παραμένει περιορισμένο (ισούται με 7% της συνολικής εγχώριας κατανάλωσης).
Όσον αφορά στα βιολογικά προϊόντα με τη μεγαλύτερη κατανάλωση, διαπιστώνεται ότι τα πρώτα δέκα εξ αυτών αφορούν στο 56,7%. Τα πρώτα έξι εξ αυτών αποτελούν τα δημοφιλέστερα σε όλη την ιταλική επικράτεια, αντιθέτως τα ροφήματα από σόγια δεν εντάσσονται στα πρώτα δέκα στην Κεντρική και Βορειο – Ανατολική Ιταλία, ενώ τα διαλυόμενα στιγμιαία ροφήματα είναι δημοφιλή μόνο στην Κεντρική Ιταλία. Το βιολογικό εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο είναι υψηλά στη ζήτηση στη Βορειο-Δυτική Ιταλία, τα δημητριακά για το πρωινό, το μαρούλι και οι κύβοι ζωμού στη Βορειο-Ανατολική και Νότιο Ιταλία.
Αυξήθηκε, επίσης, η διείσδυση των βιολογικών προϊόντων με αποτέλεσμα το ποσοστό των οικογενειών που αγόρασε κατά το 2011 τουλάχιστον ένα βιολογικό προϊόν να ανέλθει στο 75,5% από 71,5% το 2010. Στη Νότιο Ιταλία το ποσοστό αυτό κυμαίνεται στο 48% περίπου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Κεντρική και στη Νότιο Ιταλία, ο ρυθμός αύξησης διείσδυσης βιολογικών προϊόντων είναι μεγαλύτερος του μέσου ρυθμού της χώρας.
Αναφορικά με τα κανάλια διανομής βιολογικών προϊόντων σημαντική αύξηση κατέγραψε αυτό των discount (+25,5%), πιθανότατα εξαιτίας της κρίσης που οδηγεί στην επιλογή ενός πιο οικονομικού βιολογικού προϊόντος. Οι υπεραγορές και τα σούπερ μάρκετ σημείωσαν αύξηση της τάξεως του 5,5%.
Προφίλ Καταναλωτών
Υψηλή Κατανάλωση
- Διαμένει στη Βόρειο Ιταλία
- Ανήκει σε μεσαία-υψηλή κοινωνικο-οικονομική τάξη και εκπαίδευση
- Προέρχεται από οικογένεια 4-5 ατόμων, μεταξύ των οποίων υπάρχουν και ανήλικα παιδιά
- Είναι νεαρής ηλικίας
- Ο υπεύθυνος της οικογένειας για την αγορά των προϊόντων εργάζεται
- Το προτιμώμενο κανάλι διανομής είναι τα σούπερ μάρκετ
- Συμμετέχει κατά 42,1% στην κατανάλωση των συσκευασμένων βιολογικών προϊόντων.
Μεσαία Κατανάλωση
- Διαμένει στη Βόρειο Ιταλία, σε μικρά αστικά κέντρα
- Ανήκει σε μεσαία-υψηλή κοινωνικο-οικονομική τάξη
- Προέρχεται από μικρή οικογένεια στην οποία συνήθως δεν υπάρχουν παιδιά
- Είναι νεαρής ηλικίας
- Το προτιμώμενο κανάλι διανομής είναι οι υπεραγορές και τα σούπερ μάρκετ
- Συμμετέχει κατά 27,6% στην κατανάλωση των συσκευασμένων βιολογικών προϊόντων.
Χαμηλή Κατανάλωση
- Διαμένει στη Βόρειο Ιταλία
- Ανήκει σε μεσαία-υψηλή κοινωνικο-οικονομική τάξη
- Προέρχεται από μικρή οικογένεια
- Ο υπεύθυνος αγορών είναι συνήθως άνω των 64 ετών
- Το προτιμώμενο κανάλι διανομής είναι τα εκπτωτικά σούπερ μάρκετ (discount)
- Συμμετέχει κατά 15,7% στην κατανάλωση των συσκευασμένων βιολογικών προϊόντων.
Περιστασιακή Κατανάλωση
- Διαμένει στη Νότιο Ιταλία σε μεγάλα αστικά κέντρα
- Ανήκει σε μεσαία-χαμηλή κοινωνικο-οικονομική τάξη
- Προέρχεται από πολυπληθή οικογένεια
- Ο υπεύθυνος αγορών είναι συνήθως μεσαίας ηλικίας
- Το προτιμώμενο κανάλι διανομής είναι τα παραδοσιακά καταστήματα
- Συμμετέχει κατά 14,6% στην κατανάλωση των συσκευασμένων βιολογικών προϊόντων.
Γενικά ο καταναλωτής βιολογικών προϊόντων είναι ευαισθητοποιημένος στα περιβαλλοντικά και ηθικά ζητήματα και διατεθειμένος να δαπανήσει περισσότερα χρήματα για την αγορά βιολογικών τροφίμων προκειμένου να αποκτήσει αγαθά υψηλής ποιότητας.
Πηγή: Γραφείο Ο.Ε.Υ. Ρώμης