Από την πρώτη ημέρα λειτουργίας της φετινής AGROTICA, κυκλοφόρησε ένα μαύρο φειγ-βολάν που έγραφε: "Αγρότης μόνος ψάχνει”. Σήμερα βλέπετε, ακόμη και ο αγοραίος έρωτας είναι αναγκασμένος να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία του σύγχρονου marketing για να επεκτείνει τις δουλειές του!
Στην ίδια την έκθεση τώρα, το παραπάνω σλόγκαν επιβεβαιώθηκε πολλές φορές. Αγρότης μόνος και αβοήθητος ψάχνει ανάμεσα σε πανάκριβα μηχανήματα, σε εξειδικευμένες εφαρμογές, σε πρωτοποριακά προϊόντα θρέψης φυτών, σε προτάσεις φυτωρίων για εισαγόμενες ποικιλίες δένδρων που κανείς δεν τις έχει δοκιμάσει στη χώρα μας, σε τρακτέρ που κάνουν τη δουλειά μόνα τους βοηθούμενα από δορυφόρο και άλλα πολλά.
Τα περισσότερα σχόλια των επισκεπτών κατέληγαν "τι να τα κάνεις όλα αυτά όταν το ροδάκινο πληρώθηκε 13 λεπτά ή το σιτάρι 18;” Το μέλλον μόνο ρόδινο δεν μοιάζει στα μάτια των υποψήφιων αγοραστών!
Ήταν εντυπωσιακή η απουσία μηχανημάτων, εργαλείων αλλά και γενικότερα εφαρμογών που αφορούν τα προϊόντα που πλήττονται περισσότερο τα τελευταία χρόνια, όπως το ροδάκινο και το βαμβάκι. Ούτε ψεκαστικά για το πρώτο ούτε σπαρτικές για το δεύτερο. Άλλες χρονιές κουραζόσουν να βλέπεις τόσα πολλά!
Αγρότης μόνος ψάχνει λοιπόν μέσα σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, πολυπλοκότητας, διεθνοποίησης και ανταγωνιστικότητας. Το μόνος, συνίσταται στο γεγονός ότι κανένας φορέας, κράτος, περιφέρειες, συνεταιρισμοί, εκπαίδευση, κατάρτιση ή οτιδήποτε άλλο δεν φροντίζουν να τον προετοιμάσουν και να τον κατευθύνουν για το αύριο. Το μικρό μέγεθος των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και κυρίως η πολυπλοκότητα των αναγκών, καθιστούν αδύνατο για έναν άνθρωπο να μπορεί παρακολουθεί τις σύγχρονες εξελίξεις σε τόσους πολλούς τομείς – επιλογή ποικιλιών, θρέψη φυτών, φυτοπροστασία, εκμηχάνιση, άρδευση, προστασία περιβάλλοντος, διαχείριση εκμεταλλεύσεων.
Άρα λοιπόν υπάρχει η ανάγκη παροχής συμβουλών εκπορευόμενες από ιδιώτες ή και δημόσιο. Στην περίπτωση αυτή δεν μπαίνουμε στην κλασική αντιπαράθεση ιδιώτες ή δημόσιο. Τα πράγματα μοιάζει να είναι πιο ξεκάθαρα. Υπάρχει ανάγκη οι αγρότες να ενημερωθούν σε γενικά θέματα που τους αφορούν πχ υδραυλική για τις αρδεύσεις αλλά και σε άλλα θέματα που άπτονται επιλογών γενικότερης πολιτικής όπως για παράδειγμα η επιλογή προωθούμενων ποικιλιών βάση μιας επεξεργασμένης εθνικής ή τοπικής πολιτικής προώθησης (λέμε τώρα...).
Κανείς έμπορος δεν θα δεχθεί να αφιερώσει άφθονο χρόνο να μάθουν οι πελάτες του να υπολογίζουν τις διατομές των σωλήνων άρδευσης που χρειάζονται. Ούτε να τους ενημερώσει για τις νέες αρχές και απόψεις που αναπτύσσονται στο χώρο της θρέψης φυτών-λιπάσματα. Οι επιχειρήσεις θέλουν να πουλήσουν τα προϊόντα τους και κάποιες φορές αφιερώνουν λίγο χρόνο να κάνουν κάποιους βασικούς υπολογισμούς. Είναι όμως ο ενδιαφερόμενος αγρότης αυτός που θα πρέπει στο τέλος να τσεκάρει αν αυτά που του προτείνονται είναι όντως αυτά που του χρειάζονται και δεν θα πετάξει τα χρήματά του διότι ο έμπορος υπερέβαλε, ας δεχθούμε καλοπροαίρετα διότι...”μπορεί να σου χρειαστεί στο μέλλον”. Άρα χρειάζεται βασική γνώση που αποκτιέται μόνο στο θρανίο. Όπως όλες οι μορφές γνώσεις, σε όλο τον κόσμο. Μέρος αυτής τη γνώσης πρέπει να είναι κρατικής προέλευσης, όπως συμβαίνει σε όλες τις αγροτικά ανεπτυγμένες χώρες.
Η λιλιπούτεια σε μέγεθος αλλά αγροτική υπερδύναμη σε ισχύ Ολλανδία, έχει αγροτικά σχολεία σε κάθε δεύτερο χωριό! Κι εμείς έχουμε μια και μισή σχολή! Το πως γίνεται να δουλεύει μισή σχολή αυτό είναι μια ακόμη Ελληνική πατέντα...
Το δεύτερο σκέλος της κρατικής παρέμβασης στο χώρο αυτό άπτεται της ενημέρωσης των αγροτών για τις προωθούμενες πολιτικές. Σε ένα κανονικό κράτος, όπως μας υπέδειξε να γίνουμε ο Επίτροπος Mocovici τις τελευταίες ημέρες, και που θέλει να λέγεται αγροτικό, θα πρέπει να υπάρχουν προτεραιότητες ανά κλάδο και περιοχή. Καλές οι εξαγωγές αλλά οι διεθνείς αγορές χρειάζονται κάποιες ποικιλίες που έχουν συνηθίσει, τις οποίες φυσικά δεν μπορεί να ξέρει ο κάθε αγρότης στο χωριό, αλλά ούτε και συνεταιρισμός στο κεφαλοχώρι. Από την άλλη η υποκατάσταση των εισαγωγών θα έχει επιτυχία, μόνο όταν τα προϊόντα που θα παραχθούν εγχωρίως γίνουν ανταγωνιστικά σε ποιότητα και τιμή των αντίστοιχων εισαγόμενων. Η προώθηση των προϊόντων μας στους τουρίστες είναι ένα ακόμη σύνθετο θέμα. Επιπλέον είναι και το θέμα της γαστρονομικής μας παράδοσης και προίκας. Τόσα και τόσα προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ έχουμε κατοχυρώσει δεν πρέπει να τα προστατεύσουμε και ουσιαστικά ενημερώνοντας τους σύγχρονους παραγωγούς για τον τρόπο παραγωγής τους αλλά και τις υποχρεώσεις που πηγάζουν από την ένταξή τους στον κατάλογο αυτό. Πολλές προσπάθειες προϊόντων ΠΟΠ έχουν αποτύχει πλήρως, διότι οι παραγωγοί δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις παραγωγής τους. Τώρα σκέπτονται την απένταξή τους. Δεν είναι όμως αυτά σοβαρά πράγματα.
Όταν αποκτηθούν οι γνώσεις στους παραπάνω τομείς, τότε ξεκινάει η δουλειά των ιδιωτών αγροτικών συμβούλων. Αυτοί έχοντας την επαφή με την αγορά και σε συνεργασία με τους αγρότες ή τις ομάδες τους θα χαράξουν την πορεία που θα ακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια σε όλους τους επιμέρους τομείς που παραπάνω αναφέραμε. Προς το παρόν όμως ο ρόλος των υφιστάμενων αγροτικών συμβούλων περιορίζεται στη σωστή συμπλήρωση των πάσης φύσεως φακέλλων για τα σχέδια βελτίωσης, για τα βιολογικά, τη νοτρορύπανση κλπ κλπ. Γραφειοκρατική δηλαδή στήριξη των παραγωγών.
Βλέποντας κάποιες λίγες τέτοιες εταιρείες συμβούλων στην φετινή AGROTIKA να προσπαθούν να σταδιοδρομήσουν και να αναπτυχθούν, θέλω να ελπίζω ότι ο σημερινός γραφειοκρατικός ρόλος που τους αποδίδεται είναι το πρώτο στάδιο ανάπτυξης του κλάδου αυτού. Σήμερα χωρίς την επιστημονική και τεχνική βοήθεια είναι αδύνατο να προχωρήσει και να αναπτυχθεί ο αγροτικός τομέας.
Στον τομέα των μηχανημάτων τώρα, ήταν εμφανής η προσπάθεια των Ελλήνων κατασκευαστών να παρουσιάσουν μεγάλα εργαλεία, ώστε να συνοδεύσουν τις επενδύσεις που έχουν γίνει σε τρακτέρ μεγάλης υποδύναμης με τα προηγούμενα σχέδια βελτίωσης. Λογική και καλοδεχούμενη εξέλιξη. Ο ρόλος των κατασκευαστών αγροτικών μηχανημάτων είναι ιδιαίτερα σημαντικός και απόλυτα καθοριστικός για την ανάπτυξη της πρωτογενούς παραγωγής. Σε λίγο, δεν θα πιάνουμε τίποτε με τα χέρια μας και θα έχουμε ένα μηχάνημα για κάθε δουλειά. Τα εξειδικευμένα και έξυπνα αυτά εργαλεία που με επιτυχία αντικαθιστούν τον άνθρωπο μπορεί να τα προσφέρει ένας ακμάζον και δραστήριος κλάδος αγροτικών μηχανημάτων που παρακολουθεί και ακολουθεί τις διεθνείς εξελίξεις και ταυτόχρονα τις ανάγκες και τις δυνατότητες των παραγωγών.
Δεν φαίνεται όμως να έχουμε φτάσει ακόμη στο σημείο αυτό. Η ζήτηση από μεριάς παραγωγών φαίνεται ότι περιορίζεται στα παραδοσιακά εργαλεία, απλώς μεγαλύτερου μεγέθους. Φοβούνται την καινοτομία και δυστυχώς όχι μόνο στα μηχανήματα. Τα νεώτερης τεχνολογίας μηχανήματα, λιπάσματα και εργαλεία μοιάζει να προχωρούν αργά στην αγορά. Η χαμηλή ταχύτητα όμως δεν είναι κάτι καινούργιο για την ελληνική αγροτική, και όχι μόνο, πραγματικότητα.
Άλλωστε εκφράζεται με μια χαρακτηριστική Μακεδονίτικη λέξη, μιας και βρισκόμαστε σε διάθεση επίλυσης του γνωστού προβλήματος: Χαλαρά!
* Ο κ. Δημήτρης Αντωνόπουλος είναι Αγροτοοικονομολόγος Msc -Παραγωγός Κελυφωτού Φιστικιού