Ο όρος Οργανική Καλλιέργεια (Organic Agriculture ή Organic Farming) χρησιμοποιείται παγκοσμίως και μάλιστα εν ονόματι της Ομοσπονδίας όλων των μορφών βιολογικής παραγωγής, γνωστής ως International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM).
Ο όρος Οργανική Καλλιέργεια (Organic Agriculture ή Organic Farming) χρησιμοποιείται παγκοσμίως και μάλιστα εν ονόματι της Ομοσπονδίας όλων των μορφών βιολογικής παραγωγής, γνωστής ως International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM). Ο όρος οργανική καλλιέργεια παραπέμπει στο οργανωτικό σύστημα, στην οργάνωση των στόχων της γεωργίας με όσο το δυνατό πιο κλειστές διαδικασίες που λειτουργούν όμως ως ένας οργανισμός (Keller, 1997, Köpke, 1994a). Η Οργανική Καλλιέργεια ταυτίζεται ως εκ τούτου περισσότερο με τη μεικτού τύπου βιολογική εκμετάλλευση, όπου η καλλιέργεια των φυτών βρίσκεται σε μια σχέση ισορροπίας με τον αριθμό των διατηρούμενων ζώων (Köpke, 1995).
Οι στόχοι της Βιολογικής Γεωργίας συνοπτικά είναι οι εξείς:
- Οργάνωση χώρου στα πρότυπα ενός ζωντανού οργανισμού.
- Κλειστό, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, του επιχειρησιακού κύκλου με την, όσο το δυνατό λιγότερη, κατανάλωση μη ανανεώσιμης ενέργειας και αποθεμάτων σε ακατέργαστες πρώτες ύλες.
- Υπεύθυνη αξιοποίηση και συντονισμένη προώθηση των θεμελιωδών φυσικών τρόπων ζωής και συνειδητή αποφυγή επιβάρυνσης του Περιβάλλοντος.
- Υλοποίηση μιας πολυδιάστατης παραγωγής με πολύπλευρη επιχειρησιακή δομή που θα περιλαμβάνει διαφορετικά φυτά και είδη ζώων, χωρίς υπερβολική εξειδίκευση στη φάση της εκμεταλλεύσεως,
- Συν τω χρόνω αύξηση των φυσικών ικανοτήτων της εδαφογονιμότητας.
- Σύνδεση της ζωικής παραγωγής στην πραγματική έκταση της επιχείρησης και σεβασμό στις ειδικές ανάγκες των ζώων και στις ηθικές αρχές σχετικά με τη διατήρηση και την εκμετάλλευση των ζώων.
- Προώθηση ήδη καταξιωμένων ποικιλιών όπως και ράτσες ζώων, έχοντας ως στόχο την ανθεκτικότητα σε παθογόνα ασθενειών.
- Παραγωγή τροφίμων για μια πλήρη διατροφή σε ικανοποιητική ποσότητα και λογικές τιμές.
- Δημιουργία προϋποθέσεων σταθερότητας επί τη βάσει ικανοποιητικών συνθηκών ζωής και εισοδήματος για τον παραγωγό.
- Συμβολή στην επίλυση του προβλήματος της παγκόσμιας πείνας επιβάλλοντας περιορισμό των εισαγωγών σε ζωοτροφές, σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό, από τον τρίτο κόσμο έτσι ώστε να αυξηθεί η προσφορά σε βασικής ανάγκης τρόφιμα.
- Δεν επιτρέπονται τα χημικά - συνθετικά λιπάσματα, φυτοφάρμακα, προστατευτικά και μετασυλλεκτικά σκευάσματα, ορμόνες και αυξητικές ουσίες.
- Οργάνωση τοπικών αγορών για καταναλωτές προϊόντων βιολογικής Παραγωγής.
Τα σπουδαιότερα κριτήρια διαφοροποιήσεως μεταξύ βιολογικής και ολοκληρωμένης καλλιέργειας:
|
Κριτήρια |
Ολοκληρωμένη καλλιέργεια |
Βιολογική καλλιέργεια |
|
Χημικά εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα και ζιζανιοκτόνα |
επιτρέπονται, επιτρέπονται με περιορισμούς |
δεν επιτρέπονται “ “ “ “ |
|
Χημικά λιπάσματα |
επιτρέπονται μέχρι ενός ορίου |
δεν επιτρέπονται |
|
Χρήση μεταλλαγμένων οργανισμών |
επιτρέπονται |
δεν επιτρέπονται |
|
Απολύμανση σπόρων |
επιτρέπεται |
όχι χημική μεταχείριση |
|
Φιλικό περιβάλλον ζώων |
μερικές ρυθμίσεις |
αυστηρές ρυθμίσεις |
|
Κριτήρια |
Ολοκληρωμένη καλλιέργεια |
Βιολογική καλλιέργεια |
|
Αγορά ζωοτροφών |
χωρίς όρια |
υπάρχουν όρια |
|
Χρήση αυξητικών ουσιών |
επιτρέπονται |
δεν επιτρέπονται |
|
Γενετική βελτίωση ζώων |
υψηλών αποδόσεων, επιτρέπεται η μεταφορά εμβρύων |
αποδόσεις σε φυσικά όρια, δεν επιτρέπεται η μεταφορά εμβρύων |
|
Υγεία ζώων |
επιτρέπεται η προφυλαχτική χρήση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων |
δεν επιτρέπεται η χρήση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων |
Υπάρχει μια παγκόσμια «στροφή» σε βιολογικά προϊόντα με έσοδα 52 δισ.ευρώ το 2007 (Organic Monitor). Η υψηλότερη αύξηση το 2004 με 2005 παρατηρήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες (+400.000 εκτάρια). Περίπου 310 εκατομ. στρεμ.είναι κάτω από το καθεστώς της Βιολογικής Γεωργίας απο τα οποία τα 118 εκατομ. στρεμ. στην Αυστραλία. Περίπου το 30% της καλλιεργήσιμης γης στο Λιχνεστάιν είναι βιολογική ενώ περισσότερες από 80000 γεωργικές εκμεταλλεύσεις στο Μεξικό. Στην Ελλάδα το ποσοστό της Βιολογικής γεωργίας είναι 4,6% (~2,4-2,6 εκ στρέμματα). Περισσότερες από 60 χώρες έχουν ειδική νομοθεσία για τη βιολογική γεωργία Περισσότερα από 600 εκατ. στρέμματα γης πιστοποιούνται ως οργανικά άγρια είδη (Organic Services ITC).
Εθνικά Προβλήματα
- Ελλειψη Εθνικού Σχεδίου για τη Βιολογική Γεωργία
- Σύνδεση επιδότησης με ελάχιστη εγγυημένη εμπορία (Θέλουμε παραγωγούς και όχι απλούς καλλιεργητές).
- Στόχευση σε non-food καλλιέργειες (βαμβάκι, λινάρι, καπνός, φυσικές χρωστικές, bio-cosmetics, eco-καθαριστικά) καθώς και σε υπηρεσίες.
- Σύνδεση της βιολογικής γεωργίας με τις οικολογικά ευαίσθητες περιοχές (Natura, RAMSAR κτλ.).
- Ελλειψη εκπαίδευσης αγροτών και γεωτεχνικών.
- Αδυναμία ανάπτυξης τοπικού εμπορίου (ανάγκη για farm market).
Τεχνικές παραγωγής
Αμειψισπορά
- Βελτίωση της δομής του εδάφους
- Αύξηση της γονιμότητας κυρίως μέσω της αζωτοδέσμευσης
- Αύξηση της βιοποικιλότητας
- Αντιμετώπιση παθογόνων Βελτίωση της βιολογικής δραστηριότητας του εδάφους
Κατεργασία του Εδάφους
- Συνίσταται μειωμένη κατεργασία
- Διατήρηση της εδαφικής δομής
- Αξιοποίηση των φυτικών υπολειμμάτων
- Προστασία της πανίδας του εδάφους
- Εξοικονόμηση ενέργειας
- Καλύτερη διαχείριση του εδαφικού νερού
Οργανικές λιπάνσεις
- Compost
- Κοπριές
- Χλωρές λιπάνσεις με ψυχανθή
Πλεονεκτήματα: Βελτίωση της γονιμότητας, της δομής, της βιολογικής δραστηριότητας του εδάφους ενώ συμβάλουν στην συγκράτηση του εδαφικού ύδατος.
Διαχείριση ζιζανίων
- Διαχείριση νερού άρδευσης
- Μείωση των σπόρων ζιζανίων στο έδαφος
- Φλόγιστρα
- Απολύμανση του εδάφους
- Επιστρώματα
- Εξειδικευμένοι οργανισμοί
- Ειδικά οργανικά ζιζανιοκτόνα όπως kainite (59 % NaCl, 17 % KCl and 16 % MgSO4, Kali & Salz GmbH 2002)
- Υγιεινή του αγρού
- Αμειψισπορά
- Ανταγωνισμός φυτών καλλιέργειας-ζιζανίων
- Μηχανική αντιμετώπιση
- Αλληλοπάθεια Συγκαλλιέργεια
Χειρισμός φυτικών υπολειμμάτων
- Στη γονιμότητα
- Στην προστασία από διάβρωση και κρούστιασμα
- Στη διατήρηση της εδαφικής υγρασίας
- Στις καλύτερες θερμοκρασιακές συνθήκες
- Στην προστασία πανίδας (πχ γαιοσκώληκες από πουλιά)
- Στην αντιμετώπιση ζιζανίων
Γενετικό υλικό
- Βιολογικής καταγωγής (σύμφωνα και με ΕΝ 2092/91).
- Προτίμηση στις τοπικές ποικιλίες οι οποίες είναι προσαρμοσμένες στην περιοχή και στα παθογόνα.
- Να αποφεύγονται ποικιλίες οι οποίες έχουν παραχθεί με αποκλειστικό στόχο τις τελικές αποδόσεις.
- Αύξηση της πυκνότητας σποράς χρησιμοποιώντας 20-30% περισσότερο σπόρο ανά στρέμμα και μειώνοντας τις αποστάσεις σποράς όπου αυτό είναι δυνατό.
- Οι ποικιλίες που επιλέγονται να έχουν όσο δυνατόν οριζόντιο φύλλωμα για να εμποδίζουν την διέλευση του φωτός προς τα αγριόχορτα.
- Όσο αφορά τα ψυχανθή για χλωρά λίπανση να επιλέγονται είδη με αυξημένη αζωτοδεσμευτική ικανότητα.
Πηγές:
Δ. Μπιλάλης, Επικουρος Καθηγητής Βιολογικής Γεωργίας, ΓΠΑ