Πάνω στους πυλώνες αυτούς θα «οικοδομηθούν» οι 16 εμβληματικές επενδύσεις .
Στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής συζητήθηκε σήμερα το masterplan για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών, σε συνέχεια της παρουσίασής του στο Υπουργικό Συμβούλιο τη Δευτέρα, προκειμένου να ληφθούν υπόψη και οι απόψεις των βουλευτών, καθώς –όπως άλλωστε τόνισε και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας –και πρόεδρος της Κυβερνητικής Επιτροπής για την απολιγνιτοποίηση- κ. Κωστής Χατζηδάκης, πρόκειται για ένα «κείμενο αναφοράς, που είναι όμως δυναμικό και εξελισσόμενο».
Κατά την εισαγωγική του τοποθέτηση, ο κ. Χατζηδάκης υπογράμμισε ότι η απολιγνιτοποίηση είχε ήδη ξεκινήσει πολύ πριν ο πρωθυπουργός ανακοινώσει το Σεπτέμβριο του 2019 –από το βήμα της Συνόδου του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή- το κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων έως το 2028. «Κατά την περίοδο 2010-2019 η παραγωγή λιγνίτη περιορίστηκε κατά δυο τρίτα, από τις 30 TWh στις 10 TWh. Αυτό όμως έγινε χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο και αντιστάθμισμα για τις επηρεαζόμενες περιοχές. Τώρα η απολιγνιτοποίηση συνεχίζεται και επιταχύνεται, αλλά με συγκεκριμένο σχέδιο που συνοδεύεται από γενναία χρηματοδότηση».
Ο κ. Χατζηδάκης σημείωσε ότι αμέσως μετά τις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού ξεκίνησε ο διάλογος με τις τοπικές κοινωνίες και ήδη από τον Φεβρουάριο εξαγγέλθηκαν 12 επιμέρους μέτρα για την μετάβαση, τα οποία έχουν ήδη ξεκινήσει να εφαρμόζονται. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «Η συμφωνία ΔΕΗ-RWE για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στη Δυτική Μακεδονία βρίσκεται σε τελικό στάδιο. Έχουν ήδη ξεκινήσει στο πεδίο οι εργασίες για το φωτοβολταϊκό πάρκο των 206 MW που κατασκευάζει στην Κοζάνη η Juwi για λογαριασμό των ΕΛ.ΠΕ. Προχωρά η αυτοχρηματοδούμενη εθελουσία έξοδος εργαζομένων της ΔΕΗ στις λιγνιτικές μονάδες. Αποδόθηκε ο λιγνιτικός πόρος ύψους 136 εκατ. ευρώ. Διατηρείται το ειδικό εκπτωτικό τιμολόγιο (ΠΟΤ) για τους κατοίκους της περιοχής, ενώ υπεγράφησαν και οι πρώτες συμβάσεις με τους Δήμους για τα προγράμματα του Πράσινου Ταμείου».
Αναφερόμενος στους βασικούς άξονες του masterplan, ο κ. Χατζηδάκης ανέφερε ότι προδιαγράφει το όραμα για την επόμενη ημέρα των λιγνιτικών περιοχών. Πιο συγκεκριμένα, τη μετάβαση με στήριξη της απασχόλησης από την «ενεργειακή μονοκαλλιέργεια» σε ένα αναπτυξιακό μοντέλο όπου η καθαρή πλέον ενέργεια θα εξακολουθήσει να είναι βασικός πυλώνας, μαζί όμως τη βιομηχανία και το εμπόριο, την έξυπνη αγροτική παραγωγή, τον βιώσιμο τουρισμό και την τεχνολογία-εκπαίδευση.
Πάνω στους πυλώνες αυτούς θα «οικοδομηθούν» οι 16 εμβληματικές επενδύσεις (11 στη Δυτική Μακεδονία και 5 στη Μεγαλόπολη) που έχει ήδη παρουσιάσει η κυβέρνηση, αλλά και οι υπόλοιπες που θα ακολουθήσουν (με δεδομένο ότι έχουν κατατεθεί δεκάδες ακόμα προτάσεις που βρίσκονται υπό αξιολόγηση). Οι επενδύσεις θα υπερκαλύψουν τις όποιες απώλειες θέσεων εργασίας και η κυβέρνηση ήδη προετοιμάζει το έδαφος για την υλοποίησή τους, μέσω του καθορισμού χρήσεων γης με εκπόνηση Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων με fast track διαδικασίες (σχετική ρύθμιση εντάχθηκε στο χωροταξικό-πολεοδομικό νομοσχέδιο), δρομολογώντας την ταχεία αποκατάσταση των εδαφών στα λιγνιτικά πεδίο και φυσικά με την χορήγηση ειδικών επενδυτικών-φορολογικών κινήτρων για τις λιγνιτικές περιοχές.
Αναφερόμενος στη χρηματοδότηση του masterplan, ο κ. Χατζηδάκης ανέφερε ότι το εγχείρημα θα στηρίζεται σε εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, συνόλου 5 δις. ευρώ μαζί με τη μόχλευση, ενώ το «ζεστό χρήμα» είναι 2 δις. ευρώ. Με δεδομένο ότι το ποσό αυτό είναι δεκαπλάσιο σε σχέση με το υφιστάμενο Περιφερειακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ για τη Δυτική Μακεδονία, είναι σαφές ότι η χρηματοδοτική στήριξη είναι πολύ ευρύτερη από αυτή που μέχρι τώρα υπήρχε. «Έχει εξάλλου ξεκινήσει και η συζήτηση με την Κομισιόν για να καθοριστούν τα φορολογικά κίνητρα που θα συμπληρώσουν το πακέτο και ήδη υπάρχουν θετικές ειδήσεις από τις Βρυξέλλες γιατί στο προσχέδιο του Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων για την επόμενη προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ προβλέπεται ήδη αύξηση της έντασης των ενισχύσεων. Εμείς προφανώς θα παλέψουμε για ακόμα μεγαλύτερες ενισχύσεις ώστε να προσελκύσουμε επενδύσεις από την Ελλάδα και το εξωτερικό».
Καταλήγοντας, ο κ. Χατζηδάκης σημείωσε ότι «έχουμε υιοθετήσει τη ρήτρα δίκαιης μετάβασης που σημαίνει ότι σε πολιτικές των διάφορων υπουργείων επιδιώκουμε μια θετική διάκριση υπέρ των λιγνιτικών περιοχών, όπως συμβαίνει στο πρόγραμμα Εξοικονομώ. Πρόσφατα υιοθετήθηκε ένα κοινωνικό πακέτο 107 εκατ. ευρώ για τους ανέργους της περιοχής που θα προωθηθεί μέσω του ΟΑΕΔ για την περίοδο 2021-2022 και θέλουμε να προχωρήσει χωρίς καθυστέρηση. Τέλος, στα νέα Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021-2027 θα πρέπει να προσθέσει κανείς και το Ειδικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης, με τη δική του Διαχειριστική Αρχή, αυτονομία και προστιθέμενη αξία».
Ο πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης κ Κωστής Μουσουρούλης στη δική του τοποθέτηση χαρακτήρισε άδικο τον χαρακτηρισμό της απολιγνιτοποίησης ως «βίαιης». Τόνισε ότι το masterplan είναι ένα δυναμικό κείμενο που προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι και ο κύριος χρηματοδότης. Σημείωσε επίσης ότι έχουν ληφθεί υπόψη οι περισσότερες από τις προτάσεις της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, πλην εκείνων που ήταν προφανώς ασύμβατες με τις γενικές κατευθύνσεις ενός στρατηγικού σχεδίου όπως το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης.
Στις επικρίσεις περί μη κατάρτισης των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης σημείωσε ότι δεν έχει καν ολοκληρωθεί η νομική βάση για τα Σχέδια αυτά, δηλαδή ο Κανονισμός της ΕΕ για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Υπογράμμισε ότι θα αναληφθεί μέριμνα –με εθνικούς πόρους όπου τίθενται περιορισμοί από την ενωσιακή νομοθεσία- για τους μη λιγνιτικούς δήμους (π.χ. Καστοριά, Γρεβενά).
«Η διαβούλευση διεξήχθη με τον καλύτερο δυνατό τρόπο με ανοιχτές πόρτες για τους φορείς και τους πολίτες της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης και ανοιχτά αυτιά από μέρους μας.. Με τον ίδιο τρόπο θα κινηθούμε και στο πλαίσιο της κατάρτισης των εδαφικών σχεδίων και γενικότερα στην ενεργοποίηση του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, με διαφάνεια, συμμετοχή, αλλά και ευελιξία, ώστε να μην χαθεί κανένας διαθέσιμος πόρος, καμία νέα θέση εργασίας και κανείς πολίτης να μην μείνει πίσω. Αυτό είναι το συμφέρον των υπό μετάβαση περιοχών και το εθνικό συμφέρον», κατέληξε ο κ Μουσουρούλης.