Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πέντε χρόνια έχετε αλλάξει τέσσερις υπουργούς Αγροτικής Ανάπτυξης και πέντε πρόεδρους στον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Ομιλία Νίκου Ανδρουλάκη, Προέδρου ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής επί του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,
H κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας πέντε χρόνια τώρα πορεύεται χωρίς μακροπρόθεσμο σχέδιο και αναπτυξιακή πολιτική για τον πρωτογενή τομέα. Το αποτέλεσμα της περιφρόνησης της προς τον αγροτικό κόσμο πληρώνει η ελληνική περιφέρεια.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πέντε χρόνια έχετε αλλάξει τέσσερις υπουργούς Αγροτικής Ανάπτυξης και πέντε πρόεδρους στον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Ο Πρωθυπουργός, κατά την προσφιλή του πρακτική, προσπαθεί να ρίξει αλλού τις ευθύνες, υποστηρίζοντας κι έχοντας ως κεντρικό αφήγημα ότι όλα τα προβλήματα του αγροτικού τομέα στη χώρα προκύπτουν από τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική.
Αν φταίνε οι Βρυξέλλες, κ. Μητσοτάκη, τότε γιατί διώξατε τον πρόεδρο του ΟΠΕΚΕΠΕ; Αν το πρόβλημα είναι ευρωπαϊκό γιατί χρειάστηκαν τρεις μήνες και πάνω από 20 μπλόκα για να προωθήσει η κυβέρνηση μια απλή τροπολογία για να μην κόβεται το ηλεκτρικό ρεύμα στους πληγέντες αγρότες στη Θεσσαλία, όπως είχατε υποσχεθεί από το Νοέμβριο;
Η αλήθεια είναι ότι φέτος βλέπουμε κινητοποιήσεις αγροτών, που συμπίπτουν με ανάλογες διαμαρτυρίες σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Όμως, όσο και να θέλει η κυβέρνηση να τις ταυτίσει, τα προβλήματα των αγροτών δεν είναι τα ίδια. Άλλωστε, στη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, που άρχισε τώρα να εφαρμόζεται, δίνεται πολύ μεγάλη ευελιξία στα κράτη μέλη για την εφαρμογή της.
Στα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ, που έχουν καταθέσει τα κράτη, αποφασίζεται ποιοι κλάδοι της αγροτικής οικονομίας είναι αυτοί που θα ενισχυθούν. Όμως, το στρατηγικό σχέδιο, που κατέθεσε η χώρα μας στην ΕΕ, δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένα ευχολόγιο με αυτονόητες διαπιστώσεις χωρίς προτάσεις για ουσιαστικές αλλαγές του παραγωγικού μοντέλου της αγροτικής οικονομίας.
Δεν υπάρχουν καν μετρήσιμοι στόχοι και δεν αντιμετωπίζεται καμία από τις χρόνιες στρεβλώσεις και παθογένειες. Αντιθέτως, επιβαρύνει τους παραγωγούς με επιπλέον κόστος για την είσπραξη μειωμένων επιδοτήσεων και κατανέμει τη βασική ενίσχυση με ρουσφετολογικά και όχι αναπτυξιακά κριτήρια.
Η πρώτη εμπειρία από την εφαρμογή του έδειξε, επίσης, ότι καμία από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες του Υπουργείου δεν ήταν έτοιμη να εφαρμόσει το σχέδιο. Το αποτέλεσμα; Το 2023 να έχουμε ιστορικά τη χειρότερη χρονιά πληρωμών από την πρώτη εφαρμογή της ΚΑΠ.
Ειδικότερα, για την περίοδο 2023-2027 οι άμεσες ενισχύσεις που αντιστοιχούν για κάθε έτος, ανέρχονται σε 1,7 δισεκ. ευρώ. Το έτος 2023, αντί για 1,7 δισεκ. ευρώ, πληρώθηκαν στους δικαιούχους μόνο 939εκ. ευρώ και σε σχέση με το 2022 563εκ.€ λιγότερα. Καθώς 245 εκ. ευρώ από τις συνδεδεμένες ενισχύσεις και 425 εκ. ευρώ από τα οικολογικά σχήματα παραμένουν δεσμευμένα. Αυτό αποδεικνύει την αναποτελεσματικότητα σας, που πνίγει τον αγροτικό τομέα, γιατί πολύ απλά δεν μειώθηκαν παρά ελάχιστο τα κονδύλια που δικαιούται η χώρα μας από την ΚΑΠ.
Επίσης, καθυστερήσατε την έναρξη υποβολής δηλώσεων ενιαίας ενίσχυσης για το 2023, με αποτέλεσμα οι υποβολές να αρχίσουν στα τέλη Ιουνίου, ενώ κάθε χρόνο ολοκληρώνονταν στις 15 Ιουνίου.
Οι εφαρμοστικές εγκύκλιοι για τα οικολογικά σχήματα καθυστέρησαν να δημοσιευθούν κατά 8 μήνες και οι αγρότες ενώ πληρώνονταν μέχρι τα Χριστούγεννα, τώρα η εξόφληση θα γίνει μέχρι το Πάσχα …και αν.
Οι αστοχίες συνεχίστηκαν και κατά την πληρωμή της βασικής και της αναδιανεμητικής ενίσχυσης και του εθνικού αποθέματος. Όλα αυτά επιβεβαιώνουν την αποτυχία του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου, που εσείς ετοιμάσατε και εσείς καταθέσατε. Όλα αυτά είναι μια ακόμα αποτυχία του “επιτελικού” κράτους της Νέας Δημοκρατίας.
Καθώς πλησιάζουμε προς τις ευρωπαϊκές εκλογές είναι καλό οι πολίτες να ξέρουν ποιοι πραγματικά ευθύνονται για τα προβλήματά τους: Η αλήθεια λοιπόν είναι μία και την επαναλαμβάνω, ώστε να μην μπορούν κάποιοι να ρίχνουν τις ευθύνες εκεί που δεν πρέπει, όπως έκαναν σε πολλά άλλα θέματα. Και το καλοκαίρι στις πυρκαγιές, και στα θέματα της ακρίβειας. Πάντα κάποιος άλλος φταίει. Αυτή τη φορά σας φταίνε οι Βρυξέλλες και η Κοινή Αγροτική Πολιτική.
Δεν είναι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία το πρόβλημα, όπως υπαινίσσεστε και την οποία άλλωστε εσείς διαπραγματευθήκατε, αλλά η δική σας ανικανότητα.
Η Ε.Ε. θέτει μόνο τους βασικούς στόχους πολιτικής. Μεταξύ αυτών και τις ελάχιστες υποχρεωτικές προϋποθέσεις υλοποίησης της. Τα κράτη μέλη αναλαμβάνουν την ευθύνη στον σχεδιασμό του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ για κάθε χώρα. Η διαβούλευση, που κάνατε, δεν συμπεριέλαβε τους άμεσα ενδιαφερόμενους αγρότες. Το σχέδιο διαμορφώθηκε για τους αγρότες, αλλά χωρίς τους αγρότες. Με αποτέλεσμα, την έλλειψη ενημέρωσης αλλά και την αδυναμία κατανόησης της ΚΑΠ από την πλειονότητα του αγροτικού κόσμου.
Γι’ αυτόν τον λόγο, απαιτείται διαφάνεια όσο και εάν η έννοια αυτή είναι ξένη προς τις πρακτικές σας.
Σας ζητώ λοιπόν να καταθέσετε στη Βουλή τα στοιχεία, που αφορούν τα οικολογικά σχήματα, τις εκτάσεις που καλύπτουν και τον αριθμό των δικαιούχων που έχουν ενταχθεί σε αυτά.
Να δώσετε μια ξεκάθαρη απάντηση για τη διαμόρφωση της αξίας των δικαιωμάτων ανά περιφέρεια και για τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του στρατηγικού σχεδίου της ΚΑΠ.
Επιβάλλεται, επίσης, να δώσετε ξεκάθαρες απαντήσεις για την κατανομή των αδιάθετων δικαιωμάτων και πόρων, και για το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των υπόλοιπων πληρωμών των άμεσων ενισχύσεων του 2023.
Όπως επίσης, απαιτούμε να δοθεί στη δημοσιότητα η πρόταση της χώρας για την αναθεώρηση του στρατηγικού σχεδίου της ΚΑΠ.
Η αβελτηρία σας όμως δεν σταματά εδώ. Η κυβέρνηση εξακολουθεί να είναι απλός θεατής στην αύξηση του κόστους παραγωγής, το οποίο για τη χρονική περίοδο 2021 – 2023 είναι 25%.
Ενδεικτικά, για λιπάσματα έχει καταγραφεί αύξηση κατά 62%, για αναλώσιμα 28%, για ενέργεια και λιπαντικά 38%, για ζωοτροφές 26%.
Εσείς όμως, αντί για ουσία επιμένετε στην επικοινωνιακή διαχείριση του προβλήματος: Η εξαγγελία του Πρωθυπουργού για την επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης ύψους 82 εκατ. ευρώ για το έτος 2024 -τα μισά χρήματα κατατίθενται τον Μάρτιο -, δεν είναι τίποτε άλλο από τη μερική επιστροφή ενός φόρου που οι αγρότες έχουν ήδη πληρώσει.
Αλλά και τα 76 εκ. ευρώ, που η κυβέρνηση μοίρασε στους αγρότες τον Δεκέμβριο του 2023 ως επιστροφή του ΕΦΚ στο πετρέλαιο είναι σταγόνα στον ωκεανό, σε σχέση με την άνοδο της τιμής των καυσίμων.
Επίσης, τα 30εκ. ευρώ που εξαγγείλατε για το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» - αυτό κι αν είναι περιφρόνηση νοημοσύνης - αφορούν πραγματικά έναν ελάχιστο, έναν πολύ μικρό αριθμό αποδεκτών, χωρίς μάλιστα να έχετε διασφαλίσει ελεύθερο ηλεκτρικό χώρο.
Συγκεκριμένα, αν λάβουμε υπόψη μας τις τρέχουσες τιμές για την κατασκευή ενός φωτοβολταϊκού 50KW και με βάση την επιδότηση που δόθηκε σε σχέση με αντίστοιχο πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη» καταλαβαίνουμε και οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι οι τελικοί δικαιούχοι αγρότες δεν θα ξεπεράσουν σε εθνικό επίπεδο τους 2.000. Άρα ένας πάρα πολύ μικρός αριθμός!
Επιπλέον, είδαμε ότι την προηγούμενη εβδομάδα είχατε εξαγγείλει μία έκπτωση 10% στο αγροτικό ρεύμα για συγκεκριμένες περιόδους, υπό την πίεση των αγροτών αναθεωρήσατε αφού η ουσιαστική έκπτωση ήταν μικρότερη του 1,5 λεπτού/κιλοβατώρα με μέση τιμή τα 17 λεπτά/κιλοβατώρα, και εξαιρούσε για τους χειμερινούς μήνες αγροτικές μονάδες, όπως θερμοκήπια και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις που έχουν πολύ αυξημένες ανάγκες.
Όμως, όσο και αν αυτό το νέο μέτρο που προτείνατε υπό πίεση, μπορεί να είναι ένα θετικό βήμα, σε καμία περίπτωση δεν διασφαλίζει ότι οι αγρότες μας θα είναι μόνιμα προστατευμένοι από τις αυξομειώσεις του κόστους ενέργειας λόγω της πράσινης μετάβασης.
Γι’ αυτόν τον λόγο, το ΠΑΣΟΚ έχει προτείνει πολλές φορές για τη μείωση του κόστους παραγωγής:
- Μηδενισμό του Ειδικό Φόρου Κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο με εύκολο και εφαρμόσιμο τρόπο.
- Υποστήριξη της εγκατάστασης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της δημιουργίας ενεργειακών κοινοτήτων μεταξύ των αγροτών , με προτεραιότητα τους οργανισμούς άρδευσης, τις ομάδες παραγωγών, τα νησιά μας και τις απομακρυσμένες και ορεινές περιοχές.
- Έλεγχο του κόστους παραγωγής και κυρίως των αγροτικών εφοδίων (λιπασμάτων, ζωοτροφών, φυτοφαρμάκων και κτηνιατρικών εφοδίων).
Επίσης, θα πρέπει ειδικά για τα λαχανικά να εκσυγχρονίσουμε τον τρόπο εμπορίας των προϊόντων με σύγχρονες μορφές, με ηλεκτρονικά δημοπρατήρια, τα οποία θα πρέπει να δημιουργηθούν σε όλες τις περιφέρειες, ώστε οι αγρότες να μπορούν να πωλούν τα προϊόντα τους με διαφάνεια.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι αγρότες βρίσκονται αντιμέτωποι με επιθετικές πρακτικές είσπραξης κόκκινων δανείων, με ορατό κίνδυνο τον αφελληνισμό της αγροτικής γης.
Προϋπόθεση, όμως, για την οικονομική και κοινωνική επανένταξη του υπερχρεωμένου οφειλέτη είναι αυτός να μείνει παραγωγικός και να μπορεί να καλύπτει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης της οικογένειάς του. Για μας, η γεωργική γη είναι εθνικό κεφάλαιο.
Για αυτό έχουμε προτείνουμε:
- Την καθολική προστασία της γεωργικής γης
- Δεύτερη ευκαιρία αξιοπρέπειας στον Έλληνα Αγρότη που είναι συνεπής στις δανειακές του υποχρεώσεις.
- Και επίσης, το ακατάσχετο και αφορολόγητο των επιδοτήσεων, των ενισχύσεων και των αποζημιώσεων.
Κυρίες και κύριοι,
Το «για όλα φταίνε οι άλλοι» είναι η μόνιμη επωδός. Για κάθε διαχείριση κρίσης που δείχνει την κυβερνητική αποτυχία, πάλι φταίνε οι άλλοι.
Το είδαμε στο μέτωπο της ακρίβειας. Ακριβώς τα ίδια συμβαίνουν και σήμερα στην αγροτική πολιτική. Δεν υπάρχει κανένα μακρόπνοο σχέδιο εξωστρέφειας και ανταγωνιστικότητας που να θωρακίζει τον Έλληνα αγρότη, την οικονομία και τον καταναλωτή.
Σε μια περίοδο παγκόσμιας ανάπτυξης της αγροτικής παραγωγής και αύξησης της ζήτησης τροφίμων, οι Έλληνες αγρότες αντί να μπαίνουν στο επάγγελμα αυτό, φεύγουν με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση των εισαγωγών τροφίμων και την επιδείνωση του εμπορικού ισοζυγίου.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ τη δεκαετία 2009-2020 οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις μειώθηκαν κατά 26,6%, ενώ οι καλλιεργούμενες εκτάσεις κατά 18%. Παράλληλα, η αξία των εισαγωγών των αγροτικών προϊόντων παρουσίασε αύξηση της τάξεως του 62% σε βάθος 8ετίας. Η Ελλάδα δαπανά περισσότερα από 10 δισεκ. ευρώ τον χρόνο σε εισαγωγές τροφίμων, ενώ εισάγει ακόμη και προϊόντα στα οποία έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, όπως τα κηπευτικά.
Την ώρα που η συνολική αξία της αγοράς ευρωπαϊκών προϊόντων με συστήματα ποιότητας και γεωγραφική ένδειξη ανέρχεται στα 77 δισεκ. , με την Ελλάδα να κατέχει μόλις το 1,3% της αγοράς παρότι έχει καταχωρισμένα πολλά περισσότερα προϊόντα σε σχέση με άλλες χώρες.
Έστω και τώρα, την ύστατη στιγμή, έχουμε χρέος να συζητήσουμε, να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ένα πραγματικό στρατηγικό σχέδιο, που θα καταγράφει τα δυνατά και αδύνατα σημεία της ελληνικής αγροτικής οικονομίας με στόχο να εκμεταλλευθεί τα πρώτα και να αντιμετωπίσει τα δεύτερα.
Επιπλέον, θα πρέπει να δοθεί βάση στην αξιοποίηση της έρευνας και της καινοτομίας.
Ενώ στη χώρα μας διεξάγεται σημαντική εύρυνα στον αγροδιατροφικό τομέα, αυτή δεν βρίσκει εφαρμογή, χάνοντας την υπεραξία που θα μπορούσε να δώσει στα προϊόντα μας.
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,
Για το ΠΑΣΟΚ, η στήριξη στους αγρότες και στον πρωτογενή τομέα συνολικά δεν είναι σημαία ευκαιρίας. Δεν τα λέμε αυτά σήμερα γιατί οι αγρότες είναι στους δρόμους και στα μπλόκα. Τα λέμε γιατί πιστεύουμε ότι αυτή η χώρα έχει χρέος να επενδύσει στην αγροδιατροφή, στη μεταποίηση, να διασυνδέσει αυτούς τους κρίσιμους τομείς με τον τουρισμό ώστε να έχουμε μετρήσιμους στόχους δεκαετίας. Ό,τι συνέβη στην Ισπανία και συμβαίνει σήμερα και στην Πορτογαλία.
Δεν μπορεί ο τουρισμός να είναι ένας τομέας αποκομμένος από τη μεταποίηση και την αγροδιατροφή. Ακόμη και σε περιοχές όπως η Κρήτη, η Πελοπόννησος. Πρέπει, λοιπόν, αυτό το στρατηγικό σχέδιο να το υλοποιήσουμε. Για εμάς, ο πρωτογενής τομέας αποτελεί τον θεμέλιο λίθο, στον οποίο θέλουμε να οικοδομήσουμε το όραμά μας για ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας. Αυτό αφορά στο δημογραφικό και την ισόρροπη ανάπτυξη της χώρας. Δεν νοείται αγροτικός τομέας χωρίς περιφέρεια και περιφέρεια χωρίς αγροτικό τομέα. Γι’ αυτό βλέπετε τους Ευρωπαίους αγρότες στο δρόμο.
Διότι εκεί, για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, έχουν πολύ μεγάλους κλήρους, με αποτέλεσμα η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης να τους πλήττει πραγματικά. Αυτό το πρόβλημα τους οδήγησε να πάνε στις Βρυξέλλες. Τι σχέση έχει αυτό το πρόβλημα με την ελληνική αγροτική οικονομία;
Αυτό που κάποτε ήταν το μειονέκτημά μας, στην πράσινη αυτή μετάβαση μπορεί να γίνει το πλεονέκτημά μας σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ούτε αυτό μπορούμε να εντοπίσουμε και να σχεδιάσουμε;
Όλα αυτά είναι πολύ κρίσιμα και σημαντικά και δεν μπορούν να γίνονται πεδίο συζήτησης μόνο κάτω από συνθήκες πίεσης. Γιατί κάτω από συνθήκες πίεσης δίνετε κάποια πράγματα με στόχο, όχι τον στρατηγικό σχεδιασμό, αλλά να σταματήσουν οι αγρότες να είναι στον δρόμο. Δεν ακολουθούμε εμείς αυτήν την επικοινωνιακή διαχείριση, η οποία δεν βοηθάει τον αγροτικό κόσμο να σταθεί με αξιοπρέπεια και προοπτική.
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας μου σας παρουσίασα μια δέσμη επτά συγκεκριμένων και ρεαλιστικών μέτρων για τους αγρότες που περιλαμβάνουν:
1. Επαναδιαπραγμάτευση του Στρατηγικού Σχεδίου της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής με απλοποίηση των οικολογικών σχημάτων και προσαρμογή του στις ανάγκες της ελληνικής υπαίθρου, ώστε ωφελούμενοι να είναι οι πραγματικοί αγρότες.
2. Δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων σε αγροτικές περιοχές για μηδενισμό του κόστους ενέργειας και μείωση του κόστους του αγροτικού ρεύματος. Το λέμε χρόνια: δεν μπορεί η πράσινη μετάβαση να είναι κόστος για τον φτωχό και τον αγρότη και κέρδος για την ολιγαρχία. Πρέπει κατά προτεραιότητα μεταποιητές, κτηνοτρόφοι, αγρότες συνεταιρισμοί να συμμετέχουν σε αυτές τις ενεργειακές κοινότητες.
3. Κατάργηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο.
4. Αναθεώρηση του κανονισμού του ΕΛΓΑ για δικαιότερες αποζημιώσεις βάσει των σύγχρονων προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής.
5. Προστασία της αγροτικής γης από κερδοσκοπικές πρακτικές και ξένα funds. Ξέρουμε πολύ καλά τι συμβαίνει με πολλούς συνεταιρισμούς σε όλη την Ελλάδα.
6. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εισαγωγή τροφίμων και αγροτικών προϊόντων από τρίτες χώρες είναι η πιστοποίησή τους σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και εθνικά πρότυπα.
7. Μηδενική ανοχή σε πρακτικές παράνομων ελληνοποιήσεων, που υπονομεύουν τον Έλληνα αγρότη.
Σας καλούμε έστω και καθυστερημένα να τις υιοθετήσετε. Όχι γιατί τα λέμε εμείς. Αλλά γιατί πιστεύουμε ότι είναι κοινή λογική οποιουδήποτε Έλληνα βουλευτή προσεγγίζει στρατηγικά το θέμα του αγροτικού τομέα και της μεταποίησης.
Γι’ αυτό, λοιπόν, πρέπει να υπηρετήσουμε όλοι ένα σχέδιο που δίνει ευημερία και προοπτική στην ελληνική περιφέρεια. Και αυτή η ευημερία και προοπτική δεν μπορεί να μην είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αξιοπρέπεια και την προοπτική του Έλληνα αγρότη, του Έλληνα κτηνοτρόφου.