Ελαιόλαδο: Η Ιταλία επενδύει στην ποιότητα για να διατηρήσει την ηγετική της θέση στην παγκόσμια αγορά
Στην Ιταλία, ο ελαιοκομικός τομέας αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις λόγω της κλιματικής αλλαγής, με τη συχνότερη εμφάνιση ξηρασίας και τις αυξανόμενες τιμές να επηρεάζουν άμεσα την παραγωγή και τη διάθεση του ελαιόλαδου.
Ο Giovanni Dara Guccione, Ερευνητής στο CREA – Κέντρο Έρευνας Αγροτικών Πολιτικών και Βιοοικονομίας, μοιράζεται μαζί μας τις στρατηγικές και τις πρωτοβουλίες που υιοθετούνται για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Γεώργιο Μπακόλα αναλύει τα μέτρα που λαμβάνονται για τη διασφάλιση της ποιότητας και της προσιτότητας του ιταλικού ελαιόλαδου, ενώ εξηγεί τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και την ανταγωνιστικότητα του τομέα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Giovanni Dara Guccione, Senior Researcher at CREA Research Centre for Agricultural Policies and Bioeconomy
Ερ: Η ξηρασία και η έλλειψη νερού επηρέασαν τον ιταλικό ελαιοκομικό τομέα. Ποιες ενέργειες έγιναν για την αντιστάθμιση της ποσότητας ελαιόλαδου που απαιτείται για την κάλυψη της ιταλικής αγοράς;
Η ξηρασία και η έλλειψη νερού επηρέασαν σημαντικά τον ιταλικό ελαιοκομικό τομέα, μείωσαν την παραγωγή και οδήγησαν σε αύξηση των τιμών. Για την κάλυψη του ελλείμματος, εφαρμόστηκαν μέτρα όπως η αύξηση των εισαγωγών από χώρες παραγωγούς (π.χ. Ελλάδα και Ισπανία) και στρατηγικές τιμολόγησης (έμποροι και εισαγωγείς) για τη διατήρηση της προσβασιμότητας του προϊόντος. Παράλληλα, σε ορισμένες περιοχές της Ιταλίας, μέσω των Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης και άλλων χρηματοδοτήσεων, προωθήθηκαν κίνητρα για αποδοτικότερες τεχνικές άρδευσης και επενδύσεις σε υποδομές νερού, με στόχο τη μείωση των συνεπειών της ξηρασίας.
Ερ: Σε ποιες τιμές πωλούν το ελαιόλαδό τους οι Ιταλοί παραγωγοί
Σήμερα, λόγω της μειωμένης παραγωγής, οι τιμές του ιταλικού ελαιόλαδου έχουν αυξηθεί. Η τιμή για ένα λίτρο εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου κυμαίνεται στα 10-12 ευρώ, με διαφορές ανά περιοχή και παραγωγή. Οι υψηλότερες τιμές αποδίδονται στην ποιότητα του προϊόντος (π.χ. βιολογική πιστοποίηση) και την Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ). Στις νότιες περιοχές της Ιταλίας η τιμή είναι χαμηλότερη από τις κεντρικές και βόρειες περιοχές. Στη Σικελία, για παράδειγμα, το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο πωλείται στα ελαιοτριβεία ή απευθείας από τις ελαιοκομικές μονάδες με τιμή που κυμαίνεται μεταξύ 10 και 14 ευρώ το λίτρο.
Ερ: Χώρες όπως η Τουρκία και η Κίνα κερδίζουν συνεχώς μερίδιο αγοράς έναντι των παραδοσιακών χωρών παραγωγής ελαιόλαδου. Πιστεύετε ότι αυτό θα επηρεάσει μακροπρόθεσμα τις τιμές και τη διάθεση των παραγωγών να συνεχίσουν στον κλάδο;
Η αυξημένη παραγωγή ελαιόλαδου στην Τουρκία και την Κίνα ενδέχεται να επηρεάσει μακροπρόθεσμα τις τιμές και τη διάθεση των Ιταλών παραγωγών να συνεχίσουν στον κλάδο. Η αυξημένη προσφορά στην αγορά μπορεί να οδηγήσει σε σταθεροποίηση ή ακόμα και μείωση των παγκόσμιων τιμών, εντείνοντας τον ανταγωνισμό. Αυτή η προοπτική ωθεί τους Ιταλούς παραγωγούς να επενδύσουν στην ποιότητα, την αυθεντικότητα και τις πιστοποιήσεις (π.χ. βιολογικά, ΠΟΠ, ΠΓΕ) για να διατηρήσουν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις εσωτερικές και διεθνείς αγορές.
Ερ: Οι ιταλικές εταιρείες ελαιολάδου συχνά στρέφονται προς την Ελλάδα για να προμηθευτούν ελαιόλαδο. Ποιος είναι ο εκτιμώμενος όγκος ελαιόλαδου που θα εισαχθεί φέτος από την Ελλάδα;
Η Ιταλία εισάγει παραδοσιακά ελαιόλαδο από την Ελλάδα για να καλύψει τις ανάγκες της εσωτερικής αγοράς. Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις υπολογίζουν τον εισαγόμενο όγκο περίπου στις 100-150 χιλιάδες τόνους ετησίως, με την ποσότητα να ποικίλλει ανάλογα με την ποιότητα της ιταλικής παραγωγής.
Ερ:Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την παγκόσμια παραγωγή ελαιόλαδου;
Οι προβλέψεις για την παγκόσμια παραγωγή εξαρτώνται κυρίως από το κλίμα, τη διαθεσιμότητα υδάτινων πόρων και τις γεωργικές τεχνικές. Τα τελευταία χρόνια, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μείωσαν την παραγωγή σε μεσογειακές χώρες, ενώ αναδύονται νέες περιοχές καλλιέργειας. Συνολικά, η παραγωγή παγκοσμίως αναμένεται να αυξηθεί με μέτριο ρυθμό μεσοπρόθεσμα, αλλά είναι πιθανό να παρατηρηθούν εποχικές διακυμάνσεις και περιφερειακές διαφοροποιήσεις.
Ερ: Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις διαφορετικές παραγωγικές περιοχές της Ιταλίας (Βορράς-Νότος)
Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει διαφορετικά τις ιταλικές ελαιοκομικές περιοχές. Στον Νότο, όπου επικρατούν υψηλότερες θερμοκρασίες, η ξηρασία μείωσε τις αποδόσεις, αλλά ορισμένες ποικιλίες παρουσιάζουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα. Στον Βορρά, η άνοδος των θερμοκρασιών επέτρεψε την καλλιέργεια σε νέες περιοχές. Ωστόσο, ακραία κλιματικά φαινόμενα, όπως οι καύσωνες στον Νότο και οι παγετοί στον Βορρά, θέτουν σε κίνδυνο τις καλλιέργειες. Μια αγροοικολογική διαχείριση των ελαιώνων μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ανθεκτικότερων και πιο παραγωγικών αγροοικοσυστημάτων.
Ερ:Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε άλλες χώρες της Μεσογείου, όπως στην πρόσφατη περίπτωση της Βαλένθια, και πώς επηρεάζουν την αγορά ελαιόλαδου στην Ιταλία και τις εξαγωγές της
Χώρες όπως η Ισπανία και περιοχές όπως η Comunidad Valenciana πλήττονται από την κλιματική κρίση, με τις μειώσεις παραγωγής τους να επηρεάζουν την ιταλική αγορά. Η έλλειψη ελαιόλαδου στην Ισπανία αύξησε τις τιμές στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, καθώς η μειωμένη παραγωγή ισπανικού ελαιόλαδου περιορίζει τις εξαγωγές προς την Ιταλία.
Ερ:Ποια μέτρα έχουν ληφθεί για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ελαιοκαλλιεργητών στην κλιματική κρίση σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, όπως χρηματικές αποζημιώσεις και επιδοτήσεις για τη στήριξη της καλλιέργειας;
Η Ιταλία και η Ευρωπαϊκή Ένωση υλοποιούν μέτρα για τη στήριξη της ανθεκτικότητας των ελαιοκαλλιεργητών. Αυτά περιλαμβάνουν χρηματοδοτήσεις και επιδοτήσεις για βιώσιμες τεχνολογίες άρδευσης, κίνητρα για φιλικές προς το κλίμα γεωργικές πρακτικές και οικονομική βοήθεια σε περίπτωση φυσικών καταστροφών. Η νέα ΚΑΠ εισήγαγε, για παράδειγμα, στην Ιταλία τα οικολογικά σχήματα, όπως το Οικοσχήμα 2 για την κάλυψη των δενδροκαλλιεργειών με χορτοτάπητες (που θα χορηγεί περίπου 155 εκατ. ευρώ ετησίως στο πλαίσιο του Πρώτου Πυλώνα του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ) και το Οικοσχήμα 3 για την προστασία των ελαιόδεντρων με αξία τοπίου (περίπου 150 εκατ. ευρώ ετησίως).
Η συζήτησή μας με τον κ. Giovanni Dara Guccione κατέδειξε τις πολυδιάστατες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ιταλικός ελαιοκομικός τομέας, αλλά και την αποφασιστικότητα των παραγωγών και των ερευνητών να ανταποκριθούν σε αυτές με στοχευμένες δράσεις και καινοτόμες στρατηγικές. Η κλιματική αλλαγή και ο διεθνής ανταγωνισμός απαιτούν συνεχείς προσπάθειες για τη διασφάλιση της ποιότητας και της βιωσιμότητας της παραγωγής, αλλά και την αναβάθμιση της ανθεκτικότητας του τομέα. Ευχαριστούμε τον κ. Guccione για τις πολύτιμες γνώσεις και αναλύσεις του, που μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα το μέλλον της ιταλικής και παγκόσμιας αγοράς ελαιόλαδου.