Άρθρο του Βαγγέλη Αποστόλου στην Αυγή της Κυριακής (*)
(Δημοσιεύτηκε την Κυριακή 3 Μαρτίου 2019)
Η συζήτηση για το μέλλον της ΚΑΠ ξεκίνησε την άνοιξη του 2016 στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας στο Άμστερνταμ και συνεχίστηκε τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου στη συνάντηση που διοργάνωσε ο Γάλλος Υπουργός Γεωργίας στο Σαμπόρ. Επισήμως μπήκε στην ατζέντα του Συμβουλίου Υπουργών Γεωργίας στις Βρυξέλλες, τον Μάρτιο του 2017.
Η τοποθέτησή μας στα 5 σημαντικότερα ζητήματα, που από την πρώτη στιγμή αναδείχθηκαν, ήταν ξεκάθαρη.
Επιμέναμε, συνεργαζόμενοι και με άλλες χώρες:
Πρώτον, να μην μειωθεί ο προϋπολογισμός της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ),
Δεύτερον, να μην υπάρξει πλήρης σύγκλιση των άμεσων ενισχύσεων,
Τρίτον, να αποτραπεί κάθε ιδέα ακόμη και για μικρού βαθμού συγχρηματοδότηση των άμεσων ενισχύσεων από εθνικούς πόρους ,
Τέταρτον, να διατηρηθεί η αρχιτεκτονική της ΚΑΠ με τους δύο πυλώνες, άμεσες ενισχύσεις και αγροτική ανάπτυξη και
Πέμπτον, να υπάρξουν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν σε πιο δίκαιη και με καλύτερη στόχευση, κατανομή των ενισχύσεων.
Έγιναν πολλές συζητήσεις και η Ε. Επιτροπή κατέθεσε το καλοκαίρι του 2018 τις προτάσεις της για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) της συγκεκριμένης περιόδου, από τις οποίες είναι σαφές ότι η ΚΑΠ υφίσταται μειώσεις. Το ποσοστό του προϋπολογισμού της Ε.Ε. για την γεωργία μειώνεται σε σχέση με το υφιστάμενο.
Με βάση τις εκτιμήσεις της Ε. Επιτροπής οι μειώσεις αυτές δεν θα είναι μεγαλύτερες από 3,9% για τις άμεσες ενισχύσεις των γεωργών και 5% για την ΚΑΠ συνολικά. Η τελική απόφαση θα ληφθεί σε επίπεδο κορυφής, όπου ήδη έχει γίνει μια συζήτηση, με τη χώρα μας να επαναλαμβάνει τη θέση μας.
Για την άμεση σύγκλιση των ενισχύσεων δουλέψαμε συστηματικά για να πείσουμε τα κέντρα λήψης αποφάσεων στις Βρυξέλλες ότι, η ενίσχυση με βάση την έκταση δεν αποτελεί την συνολική και την πιο αντικειμενική εικόνα για την κατανομή των ενισχύσεων μεταξύ των γεωργών της Ε.Ε. Αυτό το σκεπτικό αποτυπώθηκε στις προτάσεις της Ε. Επιτροπής, κατανέμοντας το βάρος της μερικής εξωτερικής σύγκλισης αναλογικά σε πολλά Κράτη-Μέλη. Είναι κατανοητό νομίζω το μέγεθος της διαφοράς που προκύπτει μεταξύ των δύο αυτών προσεγγίσεων αν αναλογιστούμε τι θα σήμαινε η εξομοίωση των άμεσων ενισχύσεών μας με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Η επιμονή μας, σε συνεργασία με άλλα κράτη-μέλη για την απόρριψη της πρότασης, έστω και μερικής επαναφοράς των εθνικών ενισχύσεων, που σημαίνει ουσιαστικά την επανεθνικοποίηση της ΚΑΠ, έφερε τη δέσμευση του Επιτρόπου Γεωργίας, με την οποία αποκλείστηκε, τουλάχιστον για την επόμενη προγραμματική περίοδο.
Πρόβλημα υπάρχει δυστυχώς με την αρχιτεκτονική της νέας ΚΑΠ. Όπως προβλέπεται στα σχέδια των νέων Κανονισμών της Ε.Ε. αλλάζει σημαντικά σε σχέση με την υφιστάμενη, γεγονός που δημιουργεί αυξημένες απαιτήσεις προσαρμογής με όρους πολιτικής αλλά και τεχνοκρατικής προσέγγισης.
Θα σταθώ ιδιαίτερα στην αρχιτεκτονική όχι μόνο γιατί πρόκειται για πολύ σημαντικό ζήτημα, αλλά και γιατί ο χρόνος πιέζει ασφυκτικά καθώς μέχρι 31/12/2019, σύμφωνα με τα ισχύοντα θα πρέπει να είναι έτοιμα, το νέο Στρατηγικό Σχέδιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και να έχει υποβληθεί. Όπως επίσης να είναι έτοιμοι και οι μηχανισμοί υποστήριξης της εφαρμογής του.
Αυτό απλά σημαίνει ότι μέχρι τότε θα πρέπει να έχουν γίνει όλα όσα απαιτούνται για να υπάρχει ετοιμότητα σε επίπεδο:
- Προτεινόμενων παρεμβάσεων και επαρκούς διαβούλευσης τους με τους παραγωγικούς φορείς,
- Μελετών προετοιμασίας και τεκμηρίωσης των παρεμβάσεων του νέου Στρατηγικού Σχεδίου,
- Μηχανογραφικών εφαρμογών υποστήριξης της νέας ΚΑΠ, δεδομένων των νέων αυξημένων απαιτήσεων για ενιαία παρακολούθησή της, στη βάση του νέου μοντέλου στοχοθέτησης, αξιολόγησης και πληρωμών της Ε.Ε.
Με άλλα λόγια απαιτείται η λήψη σημαντικών πολιτικών αποφάσεων που έχουν να κάνουν με τον τρόπο που θα κατανεμηθούν τα δικαιώματα την νέα περίοδο, τον τρόπο που θα επιτευχθεί η εσωτερική σύγκλιση, κ.λ.π. και με τις παρεμβάσεις που θα πρέπει να σχεδιαστούν για να υπηρετήσουν τους στρατηγικούς στόχους της νέας ΚΑΠ για την ανταγωνιστικότητα, το περιβάλλον και την κοινωνική συνοχή.
Οφείλουμε λοιπόν να αποτυπώσουμε στο νέο Στρατηγικό Σχέδιό μας τις αποφάσεις μας για τις νέες συνδεδεμένες, τα νέα οικο-προγράμματα, τα μέτρα για το κλίμα και το περιβάλλον, τα μέτρα για την αγροτική ανάπτυξη, τις παρεμβάσεις των ΚΟΑ με νέα τομεακά προγράμματα, την διαχείριση κινδύνων, την προώθηση της συμβουλευτικής, της κατάρτισης και της καινοτομίας, τους χρηματοδοτικούς πόρους που θα κατευθυνθούν σε κάθε παρέμβαση.
Για όλα αυτά έχει έγκαιρα γίνει και μάλιστα με την κατάθεση από την Ε.Ε. προς διαβούλευση των σχεδίων των νέων Κανονισμών της ΚΑΠ, η απαραίτητη προετοιμασία σε όλα τα επίπεδα, με σαφές πλάνο για την μετάβαση στο νέο μοντέλο, με την εκπόνηση του σχεδίου της «Στρατηγικής για την Αγροτική Ανάπτυξη» για τα επόμενα χρόνια και με την εκπόνηση μελετών για την προετοιμασία της νέας ΚΑΠ.
Παρά ταύτα διαπιστώνουμε ότι δεν έχει ανοίξει ο δημόσιος διάλογος για την εξειδίκευση της νέας ΚΑΠ, ενώ υπήρχε η σχετική ετοιμότητα και προετοιμασία, την στιγμή μάλιστα που οι διαβουλεύσεις με την Ε. Επιτροπή βρίσκονται ήδη σε προχωρημένο στάδιο. Η καθυστέρηση αυτή εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνους για την έγκαιρη ανταπόκριση της χώρας στις υποχρεώσεις της τόσο απέναντι στην Ε.Ε. όσο και κυρίως απέναντι στους έλληνες παραγωγούς, αναφορικά τόσο με την υποβολή του Στρατηγικού Σχεδίου, όσο και με την ετοιμότητα πληρωμών τη νέα περίοδο.
Είναι κρίμα να ακυρωθούν, λόγω καθυστέρησης στη λήψη των αναγκαίων πολιτικών αποφάσεων, οι σημαντικότατες προσπάθειες που έχουν καταβληθεί μέχρι σήμερα, όχι μόνο για να διασφαλιστεί η έγκαιρη και ομαλή ροή πληρωμών των παραγωγών, αλλά και για να είναι συνεπής και αξιόπιστη η χώρα μας στις σχέσεις της με τους θεσμούς και την Ε. Επιτροπή.
(*) τέως Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Εύβοιας