Ποια... γαλλική κουζίνα είπαμε; Οι κάτοικοι της Νίκαιας ψηφίζουν ανεπιφύλακτα «βαρένικα» τυροπιτάκια, κατεψυγμένα, έτοιμα για μαγείρεμα άρτι αφιχθέντα από τα θαυμαστά χέρια των γυναικών από τον Καλό Αγρό της Δράμας, ενώ στο τραπέζι τους βάζουν μαρμελάδες που έχουν την απίθανη γεύση των φρούτων της περιοχής: κεράσι, βύσσινο, άγριο σύκο, δαμάσκηνο...
Ηταν Νοέμβριος του 2009, όταν σ' ένα πολιτιστικό συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο χωριό Καλός Αγρός, μόλις 8 χιλιόμετρα από τη Δράμα, κέντρισε το ενδιαφέρον μια πρόταση του προέδρου του πολιτιστικού συλλόγου, Κώστα Κεμετζή, για τις μεθόδους με τις οποίες μπορεί να υλοποιηθεί τοπική ανάπτυξη.
Νοικοκυρές που δούλευαν σε μικρές βιοτεχνίες της περιοχής έβλεπαν σιγά-σιγά να χάνεται το εισόδημα που προσέφεραν στις οικογένειές τους. Βιοτεχνίες ενδύματος, πλεκτήρια, επικαλούνταν το ζήτημα της ανταγωνιστικότητας, μάζευαν τον εξοπλισμό κι έφευγαν για τη γειτονική Βουλγαρία με το φτηνότερο μεροκάματο. Η απόγνωση είχε χτυπήσει ταβάνι.
Αλλά φαίνεται ήταν ανάγκη να υπάρξει αυτό το κλικ, διότι έπειτα από πολλές διαβουλεύσεις - διαφωνίες διαμορφώθηκε μια κοινή αντίληψη, ότι πρέπει να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Τον Ιούνιο του 2010 μπήκαν τα θεμέλια και ο γυναικείος αγροτικός συνεταιρισμός «Η Καλοαγρίτισσα» απέκτησε και νομική οντότητα. Από τον αρχικό πυρήνα των 7 γυναικών, τώρα είναι 10.
Στη θεωρία τα πράγματα ήταν εύκολα, στην πράξη ήταν δύσκολο το συνεταιριστικό εγχείρημα, όταν τόσοι άνθρωποι με διαφορετική νοοτροπία έπρεπε να συνεννοηθούν και να προχωρήσουν. Οι γυναίκες επιμένουν ότι «για να δέσει ο συνεταιρισμός θα πρέπει να υπάρχει υπομονή, επιμονή, εμπιστοσύνη, εργατικότητα, εχεμύθεια και γιγάντια προσπάθεια».
Με έντονη συναισθηματική φόρτιση και όρεξη για δουλειά, οι γυναίκες συγκέντρωσαν τις παραδοσιακές συνταγές από τους Μικρασιάτες και Θρακιώτες πρόσφυγες προγόνους τους. Μια διατροφική κληρονομιά ανέπαφη, με το νήμα της να χάνεται στη Μικρά Ασία και τη Θράκη, εμπλουτισμένο με υλικό από τον Πόντο. Περίπου 900 ψυχές το χειμώνα στον Καλό Αγρό, ο πρώτος καιρός πέρασε σε μια κουζίνα στο σπίτι της προέδρου, Αναστασίας Κιουμουρτζή.
Μάθαιναν τα μικρά μυστικά που πηγαινοέρχονταν από γενιά σε γενιά, αλλά τα έβαζαν σε νέο πλαίσιο, που αφορούσε στις σύγχρονες υγειονομικές απαιτήσεις, δίχως όμως να χάσουν την αγνότητά τους. Παράλληλα έβαλαν μπρος και για επιδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα, ώστε να μπουν πιο δυναμικά στην αγορά.
«Στα προγράμματα δεν μπορέσαμε να μπούμε και έτσι τον Μάρτιο του 2011 μετρήσαμε τις δυνάμεις μας, νιώσαμε ότι ήμασταν έτοιμοι και βγάλαμε από το συρτάρι τις νοστιμότερες συνταγές που κληρονομήσαμε, και ξεκινήσαμε στην αρχή με χαμηλούς ρυθμούς μέχρι να μας γευτούν και να μας καλωσορίσουν στο σπιτικό και την κουζίνα τους οι νέοι πελάτες μας», λένε οι γυναίκες της Δράμας.
«Λίγο τα αγνά μας υλικά, λίγο οι νόστιμες συνταγές μας, μαζί με το γεγονός ότι όλα γίνονται στο χέρι, μας άνοιξαν τις πόρτες της αγοράς και γρήγορα έγινε γνωστός ο συνεταιρισμός πρώτα για την ποιότητα και την πλούσια ποικιλία σε είδη και μετά για τις τιμές μας».
Σπιτικά ζυμαρικά (χυλοπίτες, χυλοπίτες νηστίσιμες, εβριστόν ή υβριστόν, συρών, φύλλα ψημένα στο σάτσι), ιδιαίτεροι τραχανάδες της περιοχής (Μικρασιάτικος, Θρακιώτικος γαλατένιος, γιαουρτένιος και νηστίσιμος), υπέροχα γλυκά κουταλιού, σε μια γαστριμαργική παράδοση γεμάτη αγάπη με πρώτες ύλες, που προέρχονται από τα χωράφια της Δράμας, με μόνη εξαίρεση το πορτοκάλι, που έρχεται από άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Στα ιδιαίτερα προϊόντα τους ξεχωρίζουν η «Λουλουδομαγιά», η μαγιά δηλαδή που φτιάχνουν το ψωμί, η οποία γίνεται με τη συλλογή και επεξεργασία του λυκίσκου, το «παθόλαδο» που προέρχεται από το βάλσαμο (σπαθόχορτο) που είναι επουλωτικό των πληγών κ.ά.