Η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα προτάσεις για να μετατραπεί η Ευρώπη σε πιο κυκλική οικονομία και να ενισχυθεί η ανακύκλωση στα κράτη μέλη.
Η επίτευξη των νέων στόχων για τα απόβλητα θα δημιουργήσει 580 000 νέες θέσεις εργασίας σε σύγκριση με τις σημερινές επιδόσεις. Παράλληλα θα αυξήσει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και θα μειώσει τη ζήτηση δαπανηρών και σπάνιων πόρων. Οι προτάσεις επίσης συνεπάγονται χαμηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ζητείται από τους Ευρωπαίους να ανακυκλώνουν το 70 % των αστικών αποβλήτων και το 80 % των αποβλήτων συσκευασίας έως το 2030· ζητείται επίσης, έως το 2025, να απαγορευτεί η υγειονομική ταφή των ανακυκλώσιμων αποβλήτων. Περιλαμβάνονται επίσης στόχοι για τη μείωση των θαλάσσιων αποβλήτων καθώς και τη μείωση των απορριμμάτων τροφίμων.
Η επανεξέταση με σκοπό την ενίσχυση των στόχων για τα απόβλητα των υφιστάμενων οδηγιών εντάσσεται στο πλαίσιο μιας φιλόδοξης προσπάθειας για θεμελιώδη μετάβαση από μια γραμμική προς μια πιο κυκλική οικονομία. Αντί για την εξόρυξη πρώτων υλών, τη χρησιμοποίησή τους μία φορά και την απόρριψή τους, υπάρχει ένα νέο όραμα για διαφορετικό οικονομικό μοντέλο. Σε μια κυκλική οικονομία η επαναχρησιμοποίηση, η επιδιόρθωση και η ανακύκλωση αποτελούν τον κανόνα, και τα απόβλητα ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Η χρησιμοποίηση των πόρων για παραγωγικούς σκοπούς, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, η επαναχρησιμοποίησή τους και με βελτίωση της αποδοτικότητάς τους θα βελτιώσουν επίσης την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ στην παγκόσμια αγορά. Η προσέγγιση αυτή καθορίζεται σε ανακοίνωση η οποία εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η καινοτομία στις αγορές ανακυκλωμένων υλών, τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα, ο οικολογικός σχεδιασμός και η βιομηχανική συμβίωση μπορούν να μας κατευθύνουν προς μια οικονομία και μια κοινωνία με μηδενικά απόβλητα.
Ο Επίτροπος κ. Γιάνεζ Ποτότσνικ, αρμόδιος για το περιβάλλον, δήλωσε: «Ζούμε με γραμμικά οικονομικά συστήματα τα οποία κληρονόμησε από τον 19ο αιώνα ο κόσμος του 21ου αιώνα με τις αναδυόμενες οικονομίες, τα εκατομμύρια των νέων καταναλωτών της μεσαίας τάξης και τις διασυνδεδεμένες αγορές. Εάν θέλουμε να είμαστε ανταγωνιστικοί πρέπει να επιτύχουμε τη μέγιστη αξιοποίηση των πόρων μας, δηλαδή την ανακύκλωσή τους σε παραγωγική χρήση, όχι την ταφή τους σε χώρους υγειονομικής ταφής ως απόβλητων. Η μετάβαση σε κυκλική οικονομία είναι όχι μόνο δυνατή αλλά και επικερδής, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι θα συμβεί χωρίς ορθές πολιτικές. Οι στόχοι που προτείνουμε για το 2030 αφορούν την ανάληψη δράσης σήμερα προκειμένου να επιταχυνθεί η μετάβαση σε κυκλική οικονομία καθώς και την αξιοποίηση των επιχειρηματικών ευκαιριών και δυνατοτήτων απασχόλησης που προσφέρει.»
Η Επίτροπος Μόιρα Γκέγκεν-Κουίν, αρμόδια για την έρευνα, την καινοτομία και την επιστήμη, δήλωσε: «Η έρευνα και η καινοτομία αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την επιτυχία της κυκλικής οικονομίας· αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προτείνουμε σήμερα κοινή προσέγγιση. Παράλληλα με ένα ευνοϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο, το νέο μας πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» θα συμβάλει στην τεχνογνωσία που είναι αναγκαία για τη διαμόρφωση αποδοτικής ως προς τη χρήση των πόρων, πράσινης και ανταγωνιστικής οικονομίας χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ΕΕ.»
Η ανακοίνωση δείχνει τον τρόπο με τον οποίο οι νέες ευκαιρίες ανάπτυξης και απασχόλησης θα προέλθουν από πιο αποδοτική χρήση των πόρων. Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα θα επιτευχθεί με καινοτόμο σχεδιασμό, βελτίωση των επιδόσεων και πιο βιώσιμα προϊόντα και διαδικασίες παραγωγής, προσανατολισμένα στο μέλλον επιχειρηματικά μοντέλα και τεχνική πρόοδο που καθιστά δυνατή τη μετατροπή των αποβλήτων σε πόρους. Η δέσμη μέτρων που συνοδεύει την ανακοίνωση αποσκοπεί στη δημιουργία πλαισίου ώστε η κυκλική οικονομία να καταστεί πραγματικότητα, με πολιτικές που συνδέονται καλύτερα μεταξύ τους, έξυπνη νομοθεσία και ενεργό στήριξη από την έρευνα και την καινοτομία. Το γεγονός αυτό θα δώσει τη δυνατότητα απελευθέρωσης των επενδύσεων και προσέλκυσης χρηματοδότησης και παράλληλα θα ενισχύσει τον ρόλο των επιχειρήσεων και τη συμμετοχή των καταναλωτών. Η δέσμη προτείνει επίσης τη μέτρηση της παραγωγικότητας των πόρων με βάση τη σχέση κατανάλωσης πρώτων υλών/ΑΕγχΠ, καθώς και ότι η βελτίωση κατά 30 % έως το 2030 μπορεί να θεωρηθεί πιθανός πρωταρχικός στόχος κατά την προσεχή επανεξέταση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» .
Οι πρωτοβουλίες αυτές εγκρίνονται ταυτόχρονα με τις ακόλουθες συμπληρωματικές ανακοινώσεις:
- Πρωτοβουλία για την πράσινη απασχόληση
- Πράσινο σχέδιο δράσης για τις ΜΜΕ
- Ευκαιρίες αποδοτικής χρήσης των πόρων στον οικοδομικό τομέα
Οι πρωτοβουλίες και οι ανακοινώσεις αυτές θα δρομολογήσουν από κοινού μια νέα ατζέντα για αποδοτική χρήση των πόρων κατά τα επόμενα έτη.
Επόμενα βήματα
Οι νομοθετικές προτάσεις θα υποβληθούν τώρα στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η πρόοδος όσον αφορά την επίτευξη του στόχου της παραγωγικότητας των πόρων θα παρακολουθείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου οικονομικής διακυβέρνησης. Ο εν λόγω στόχος πρέπει να εξετάζεται στο πλαίσιο της ενδιάμεσης επανεξέτασης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Οι προσπάθειες έρευνας και καινοτομίας στον τομέα της κυκλικής οικονομίας θα επιταχυνθούν. Το πλαίσιο πολιτικής για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας θα αναπτυχθεί περαιτέρω κατά τα προσεχή έτη.
Ιστορικό
Οι νομοθετικές προτάσεις αφορούν κυρίως την οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα, την οδηγία για τους χώρους υγειονομικής ταφής και την οδηγία για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας. Εκτός από την επανεξέταση των στόχων, η νομοθεσία για τα απόβλητα θα απλουστευθεί και η συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών θα ενισχυθεί, ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη εφαρμογή των νομοθετικών διατάξεων. Θα καθοριστούν ελάχιστες συνθήκες λειτουργίας για συστήματα διευρυμένης ευθύνης των παραγωγών. Θα εφαρμοστούν προσαρμοσμένες προσεγγίσεις για συγκεκριμένες κατηγορίες αποβλήτων, όπως τα θαλάσσια απόβλητα, ο φώσφορος, τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων, τα τρόφιμα, τα επικίνδυνα και τα πλαστικά απόβλητα.
Η μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία βρίσκεται στο επίκεντρο της ατζέντας για αποδοτική χρήση των πόρων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Με τον «χάρτη πορείας για μια αποδοτική, από πλευράς πόρων, Ευρώπη» του 2011 η Επιτροπή πρότεινε ένα πλαίσιο δράσης και υπογράμμισε την ανάγκη για ολοκληρωμένη προσέγγιση σε πολλούς τομείς πολιτικής και επίπεδα. Οι κύριες ιδέες του χάρτη πορείας αναπτύχθηκαν περαιτέρω στο γενικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον (7ο ΠΔΠ), που αποσκοπεί πρωτίστως στη μετατροπή της ΕΕ σε αποδοτική από πλευράς πόρων, πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Η υψηλού επιπέδου ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την αποδοτική χρήση των πόρων, στην οποία συμμετέχουν οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, έχει απευθύνει έκκληση για δράση για τη μετάβαση σε πιο κυκλική οικονομία, πράγμα που προϋποθέτει περισσότερη επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση υψηλής ποιότητας για τη μείωση της εξάρτησης από τις πρωτογενείς πρώτες ύλες.
Στο 7ο ΠΔΠ, τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισαν να θεσπίσουν δείκτες και να θέσουν στόχους για την αποδοτικότητα των πόρων καθώς και να αξιολογήσουν τη σκοπιμότητα της ενσωμάτωσης βασικού δείκτη και στόχου στο ευρωπαϊκό εξάμηνο. Μετά από ευρείες διαβουλεύσεις, η παραγωγικότητα των πόρων, που μετρείται ως σχέση του ΑΕγχΠ και της κατανάλωσης πρώτων υλών, αναγνωρίστηκε ως ο πλέον κατάλληλος δείκτης για πιθανό στόχο της αποδοτικής χρήσης των πόρων. Η ΕΕ αναμένεται ότι θα αυξήσει κατά 15 % την παραγωγικότητα των πόρων της κατά την περίοδο 2014-2030, στο πλαίσιο σεναρίου διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης. Οι πολιτικές για την προώθηση της μετάβασης σε πιο κυκλική οικονομία, όπως ζήτησε η ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την αποδοτική χρήση των πόρων, μπορούν να οδηγήσουν σε διπλασιασμό του εν λόγω ποσοστού, παράλληλα με την προώθηση της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της ενίσχυσης της ανάπτυξης.
