Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος

Πολλοί είναι εκείνοι που είδαν στην πρωτόγνωρη κατάσταση για ολόκληρο τον πλανήτη μια ευκαιρία για τη διάσωσή του, άλλοι όμως εξέφρασαν τον φόβο τους, πως τα περιβαλλοντικά ζητήματα, που μόλις είχαν έρθει στο προσκήνιο, θα χαθούν και πάλι.

Είναι γεγονός πως τα μέτρα που ελήφθησαν εξαιτίας της πανδημίας, επηρέασαν αναπόφευκτα και το περιβάλλον. Οι άνθρωποι κλείστηκαν στα σπίτια τους, τα ταξίδια ελαχιστοποιήθηκαν, τα μεγάλα εργοστάσια έκλεισαν. Η επίδραση στη φύση ήταν άμεση και έγινε ορατή στα στοιχεία των σταθμών μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, εν πρώτοις. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (που έχει δημιουργήσει ειδική πλατφόρμα με στοιχεία για την ατμοσφαιρική ρύπανση και τον κορωνοϊό), η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αθήνα και σε αρκετές ελληνικές πόλεις κυμάνθηκε σε πρωτόγνωρα χαμηλά επίπεδα, όσο διάστημα διαρκούσε το lockdown.

Χαρακτηριστικά, στην Αθήνα, η μέση τιμή του διοξειδίου του αζώτου ΝΟ2 την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου 20,9 μg/m3, ενώ τη δεύτερη εβδομάδα του Μαρτίου (προ lockdown δηλαδή) ήταν 43 μg/m3. Οι μετρήσεις ήταν αντίστοιχα -ή και περισσότερο θεαματικές- για όλες τις μεγαλουπόλεις του κόσμου όπου επιβλήθηκε lockdown, με τους επιστήμονες να συμφωνούν πως ο αέρας ήταν για το διάστημα αυτό, καθαρότερος από ποτέ στη σύγχρονη ιστορία. Παράλληλα, διάφορες επιστημονικές έρευνες απέδειξαν πως ο νέος κορωνοϊός εξαπλωνόταν πολύ πιο γρήγορα και είχε πολύ χειρότερες συνέπειες σε κατοίκους πόλεων που μαστίζονται από την ατμοσφαιρική ρύπανση, δίνοντας ακόμα μία διάσταση στο ζήτημα της προστασίας του περιβάλλοντος.

Προσωρινά οφέλη

Σχηματικά, πολλοί ήταν εκείνοι που είπαν ότι ο άνθρωπος «σταμάτησε να λειτουργεί» και η φύση ξαναπήρε τα ηνία, συνδυάζοντας τα επιστημονικά δεδομένα με την εμφάνιση άγριων ζώων στα περίχωρα ή και το κέντρο έρημων μεγαλουπόλεων και με την ορατότητα που αυξήθηκε σημαντικά, δεδομένου ότι απουσίαζε το νέφος.

Την ίδια ώρα όμως, οι επιστήμονες δεν παρέλειψαν να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου και να επισημάνουν την προσωρινότητα της κατάστασης. Μπορεί δηλαδή, μιλώντας και πάλι σχηματικά, το περιβάλλον να «πήρε μια ανάσα» όσο διήρκεσε το lockdown, όμως εφόσον η «κανονικότητα» επανέρχεται σταδιακά στα προηγούμενα επίπεδα, το ίδιο συμβαίνει και με τη ρύπανση. Είναι χαρακτηριστικό πως μετρήσεις αναφέρουν ότι συνολικά οι εκπομπές αερίων το 2020 αναμένεται τελικά να μειωθούν μόνο κατά 0.3%.

Να αρπάξουμε τις ευκαιρίες

Τι συνέβη τελικά με το περιβάλλον; Κατά πόσο επηρεάστηκε από το lockdown λόγω covid-19 και τι πρόκειται να συμβεί; Οργανώσεις και περιβαλλοντολόγοι ανά την υφήλιο είναι σαφείς ως προς τις προβλέψεις τους: Μόνο εάν αναλάβουμε δράση τώρα, θα έχουμε πραγματικό όφελος για το περιβάλλον εξαιτίας των μέτρων που ελήφθησαν την τελευταία περίοδο. Οι ευκαιρίες δημιουργήθηκαν, αλλά ουσιαστικά καμία δράση δεν έλαβε χώρα όσο διαρκούσε το lockdown, ενώ δεν είναι λίγοι και όσοι πιστεύουν ότι τώρα, στην μετά lockdown εποχή, το περιβάλλον κινδυνεύει περισσότερο από ποτέ, καθώς μόλις ανήλθε στην παγκόσμια ατζέντα ως «νούμερο ένα» ζήτημα, εμφανίστηκε ο νέος κορωνοϊός και πάγωσαν όλα.

Θέμα του φετινού εορτασμού η Βιοποικιλότητα

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το θέμα για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος το 2020 είναι η βιοποικιλότητα. «Επείγουσα και υπαρξιακή» χαρακτηρίζεται η αγωνία των ανθρώπων για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, με ιδιαίτερη αναφορά στις εκτεταμένες πυρκαγιές της Αυστραλίας, του Αμαζονίου και της Καλιφόρνια, αλλά και φυσικά στην παγκόσμια πανδημία του νέου κορωνοϊού. Οι περιπτώσεις αυτές, όπως αναφέρει ο ΟΗΕ, «καταδεικνύουν την αλληλεξάρτηση των ανθρώπων και των ιστών της ζωής, μέσα στην οποία υπάρχουν».

Mε αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, που γιορτάζεται στις 5 Ιουνίου, η ΕΡΤ2 μεταδίδει, στις 9 το βράδυ, το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ «Ένα αρχιπέλαγος χωρίς πλαστικά» (Plastic Free Archipelago), παραγωγής του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη. Πρόκειται για το πρώτο ελληνικό ντοκιμαντέρ που αναφέρεται στα πλαστικά μιας χρήσης, στη ρύπανση που προκαλούν στις ελληνικές θάλασσες και στις προσπάθειες για τη σταδιακή κατάργησή τους.

Το ντοκιμαντέρ έχει την υπογραφή του δημοσιογράφου και παραγωγού ντοκιμαντέρ Σωτήρη Δανέζη και γυρίστηκε σε νησιά των Κυκλάδων, όπως η Δονούσα και η Σίκινος, στον Αργοσαρωνικό, στην Πάτρα και στην Αθήνα.

Στην Ελλάδα εισάγονται κάθε χρόνο 700.000 τόνοι πρώτης ύλης για την παραγωγή πλαστικών, 40.000 τόνοι πλαστικά απορρίμματα φεύγουν προς το περιβάλλον και το 70% απ’ αυτά καταλήγουν στη θάλασσα.

Σκοπός του ντοκιμαντέρ είναι η ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας στο θέμα της ρύπανσης ακτών και θαλασσών.