Ενίσχυση της ετοιμότητας της Ευρώπης έναντι φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει σήμερα μια δέσμη μέτρων που αποτελείται από δύο μέρη: τη στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η οποία καθορίζει ένα πλαίσιο και μηχανισμούς για την αναβάθμιση της ετοιμότητας της ΕΕ όσον αφορά την αντιμετώπιση των σημερινών και των μελλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, και ένα συναφές μέτρο, την Πράσινη Βίβλο σχετικά με την ασφάλιση κατά φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών, την οποία ενέκρινε επίσης η Επιτροπή.

Η παρούσα δημόσια διαβούλευση εγκαινιάζει μια ευρεία συζήτηση σχετικά με την καταλληλότητα και τη διαθεσιμότητα των υφιστάμενων ασφαλιστικών επιλογών.

Η Επίτροπος Connie Hedegaard, αρμόδια σε θέματα δράσης για το κλίμα, δήλωσε τα εξής: «Η μείωση των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να παραμένει η πρώτη μας προτεραιότητα, προκειμένου να συγκρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη σε λιγότερο από 2 °C και να αποφευχθεί η επικίνδυνη αλλαγή του κλίματος. Οι αρνητικές επιπτώσεις του μεταβαλλόμενου κλίματος, όμως, είναι όλο και πιο εμφανείς σήμερα στην Ευρώπη. Η προσαρμογή σε αυτές είναι μία από τις πλέον θεμελιώδεις προκλήσεις για την εδαφική ανάπτυξη στην Ευρώπη. Η στρατηγική μας θα βοηθήσει τους φορείς λήψης αποφάσεων στην Ευρώπη να επιλέξουν τις καλύτερες λύσεις προς όφελος των πολιτών των χωρών τους. Αυτό θα τονώσει την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση και θα συμβάλει στην αποφυγή δυνητικά υψηλού ανθρώπινου, οικονομικού και περιβαλλοντικού κόστους στο μέλλον.»

Ο Επίτροπος Michel Barnier, αρμόδιος σε θέματα εσωτερικής αγοράς και υπηρεσιών, δήλωσε τα εξής: «Οι φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές παρουσιάζουν αύξηση, ενώ δεν αξιοποιείται πλήρως η ικανότητα του ασφαλιστικού τομέα για ασφάλιση έναντι αυτών. Πρέπει να διερευνηθούν λύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο ώστε να γεφυρωθεί το κενό ασφάλισης, παράλληλα με τα συνήθη μέσα πρόληψης και τους τρόπους ευαισθητοποίησης των πολιτών και των επιχειρήσεων. Η παρούσα Πράσινη Βίβλος εγκαινιάζει μια σημαντική συζήτηση σχετικά με τα προαναφερόμενα ζητήματα και θα μας επιτρέψει επίσης να σχηματίσουμε πληρέστερη εικόνα της κατάστασης στα διάφορα κράτη μέλη.»

Η Επίτροπος Kristalina Georgieva, αρμόδια για τη διεθνή συνεργασία, την ανθρωπιστική βοήθεια και την αντιμετώπιση των κρίσεων, δήλωσε τα εξής: «Οι καλά σχεδιασμένες πολιτικές ασφάλισης μπορούν επίσης να λειτουργήσουν ως βασισμένα στην αγορά μέσα για την αποθάρρυνση της επικίνδυνης συμπεριφοράς και την προώθηση της συνειδητοποίησης των κινδύνων, καθώς και για την ενσωμάτωση της θωράκισης έναντι των καταστροφών στις οικονομικές και χρηματοδοτικές αποφάσεις.»

Η στρατηγική αυτή εστιάζεται σε τρεις βασικούς στόχους

   -  Προώθηση της λήψης μέτρων από τα κράτη μέλη: Η Επιτροπή θα ενθαρρύνει όλα τα κράτη μέλη να θεσπίσουν ολοκληρωμένες στρατηγικές προσαρμογής (εκ των οποίων σήμερα 15 διαθέτουν στρατηγικές) και θα παράσχει χρηματοδότηση ώστε αυτά να αναπτύξουν τις ικανότητες προσαρμογής τους και να λάβουν μέτρα. Θα υποστηρίξει επίσης την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στις πόλεις, δρομολογώντας μια εθελοντική δέσμευση με βάση την πρωτοβουλία «Σύμφωνο των Δημάρχων».
   -  «Θωράκιση έναντι του κλίματος» της δράσης σε επίπεδο ΕΕ, με την περαιτέρω προαγωγή της προσαρμογής σε καίριους τρωτούς τομείς, όπως η γεωργική και η αλιευτική πολιτική και η πολιτική συνοχής, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής υποδομής στην κλιματική αλλαγή και την προώθηση της χρήσης της ασφάλισης κατά φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών.
  -   Λήψη αποφάσεων με βάση πληρέστερες πληροφορίες, με την κάλυψη των κενών των γνώσεων σχετικά με την προσαρμογή και με την περαιτέρω ανάπτυξη της ευρωπαϊκής πλατφόρμας προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (Climate-ADAPT) ως «ενιαίου κέντρου εξυπηρέτησης» για πληροφορίες όσον αφορά την προσαρμογή στην Ευρώπη.

Δημιουργία θέσεων εργασίας, εξοικονόμηση δαπανών

Η στρατηγική δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε επιλογές προσαρμογής οι οποίες έχουν χαμηλό κόστος, είναι ευνοϊκές τόσο για την οικονομία όσο και για το κλίμα και έχουν νόημα για πολλούς λόγους. Θα προωθήσει τη διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη, θα τονώσει τις ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή επενδύσεις και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, ιδίως σε τομείς όπως οι κατασκευές, η διαχείριση των υδάτων, η ασφάλιση, οι γεωργικές τεχνολογίες και η διαχείριση των οικοσυστημάτων.

Οι εκτιμήσεις του μελλοντικού κόστους και οφέλους δείχνουν ότι με κάθε ευρώ που δαπανάται για αντιπλημμυρική προστασία θα μπορούσαν να αποφευχθούν ζημίες ύψους έξι ευρώ. Κατά την περίοδο 1980-2011 οι πλημμύρες προκάλεσαν πάνω από 2.500 θανάτους, έπληξαν πάνω από 5,5 εκατομμύρια άτομα και προκάλεσαν άμεσες οικονομικές απώλειες άνω των 90 δισ. ευρώ. Το ελάχιστο κόστος της μη προσαρμογής στην αλλαγή του κλίματος εκτιμάται σε 100 δισ. ευρώ ετησίως το 2020, και σε 250 δισ. ευρώ το 2050, για το σύνολο της ΕΕ.

Πράσινη Βίβλος σχετικά με την ασφάλιση κατά των κινδύνων καταστροφών

Όπως και πολλές άλλες περιοχές του κόσμου, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ευάλωτη σε όλα σχεδόν τα είδη φυσικών καταστροφών. Οι καταστροφές προκαλούν όχι μόνον την απώλεια ανθρώπινων ζωών, αλλά και ζημίες ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως, που επηρεάζουν τη σταθερότητα της οικονομίας και την οικονομική ανάπτυξη. Οι καταστροφές μπορεί να έχουν διασυνοριακές επιπτώσεις και να απειλήσουν, δυνητικά, ολόκληρες περιοχές σε γειτονικές χώρες. Ακόμη και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες το κόστος των μεγάλων καταστροφών είναι συγκεντρώνεται σε τοπικό επίπεδο, εάν καλύπτεται ανεπαρκώς από ασφάλιση η δημοσιονομική επιβάρυνση των επιμέρους κρατών μελών μπορεί να είναι μεγάλη, με αποτέλεσμα εσωτερικές και εξωτερικές ανισορροπίες. Ως εκ τούτου, αυτό είναι ένα σημαντικό ζήτημα για τους πολίτες, για τις εταιρείες και τις κυβερνήσεις σε ολόκληρη την Ένωση.

Η Πράσινη Βίβλος θέτει μια σειρά ζητημάτων σχετικά με την επάρκεια και τη διαθεσιμότητα κατάλληλης ασφάλισης κατά του κινδύνου καταστροφών. Στόχος είναι να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση και να εκτιμηθεί κατά πόσον η δράση σε επίπεδο ΕΕ μπορεί να είναι κατάλληλη ή να δικαιολογείται ώστε να βελτιωθεί η αγορά των ασφαλίσεων κατά του κινδύνου καταστροφών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Γενικότερα, η εν λόγω διαδικασία θα διευρύνει επίσης τη βάση γνώσεων και θα συμβάλει στην προώθηση της ασφάλισης ως εργαλείου για τη διαχείριση των καταστροφών και, επομένως, στη στροφή προς μια γενική νοοτροπία πρόληψης των κινδύνων καταστροφών και άμβλυνσης των συνεπειών τους.

Επόμενα βήματα

Η ανακοίνωση στην οποία περιγράφεται η στρατηγική προσαρμογής απευθύνεται στα λοιπά θεσμικά όργανα της ΕΕ για να διατυπώσουν τις απαντήσεις τους. Η Επιτροπή θα διεξαγάγει διάσκεψη των ενδιαφερόμενων φορέων σχετικά με τη στρατηγική στις 29 Απριλίου, στις Βρυξέλλες.

Η δημόσια διαβούλευση για την Πράσινη Βίβλο θα διαρκέσει έως τις 30 Ιουνίου 2013. Αφού η Επιτροπή εξετάσει τις απαντήσεις που θα λάβει, θα αποφασίσει σχετικά με την πιο ενδεδειγμένη συνέχεια, η οποία θα μπορούσε να λάβει διάφορες μορφές, νομοθετικού και μη χαρακτήρα.

Ιστορικό

Η Ευρώπη παρουσιάζει ταχύτερη αύξηση της θερμοκρασίας απ’ ό,τι πολλές άλλες περιοχές του πλανήτη, καθώς η θερμοκρασία της χερσαίας έκτασής της κατά την τελευταία δεκαετία ήταν κατά μέσο όρο 1,3 °C υψηλότερη από εκείνη της προ της βιομηχανικής εποχής, σε σύγκριση με τον παγκόσμιο μέσο όρο αύξησης κατά 0,8 °C. Οι επιπτώσεις ποικίλλουν ανά την ΕΕ, αναλόγως των κλιματικών, γεωγραφικών και κοινωνικοοικονομικών συνθηκών, ωστόσο όλα τα κράτη μέλη είναι εκτεθειμένα στην κλιματική αλλαγή. Ορισμένα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν αυξηθεί, με τις χώρες της νότιας και κεντρικής Ευρώπης να παρουσιάζουν πιο συχνά κύματα καύσωνα, δασικές πυρκαγιές και ξηρασία. Προβλέπονται ισχυρότερα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα και πλημμύρες στη βόρεια και βορειοανατολική Ευρώπη, με αυξημένο κίνδυνο πλημμυρών και διάβρωσης στις παράκτιες περιοχές. Η αύξηση των φαινομένων αυτών είναι πιθανόν να μεγεθύνει τις καταστροφές, οδηγώντας σε σημαντικές οικονομικές απώλειες, προβλήματα δημόσιας υγείας και θανάτους.

Η λεκάνη της Μεσογείου, οι ορεινές περιοχές, οι πυκνοκατοικημένες κατακλυζόμενες πεδιάδες, οι παράκτιες ζώνες, οι εξόχως απόκεντρες περιοχές και η Αρκτική είναι ιδιαίτερα τρωτές στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, τα τρία τέταρτα του πληθυσμού ζουν σε αστικές περιοχές, οι οποίες μπορεί να εκτίθενται σε καύσωνες, πλημμύρες ή στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας.