Η Στρατηγική αυτή αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Νέου Σχεδίου Δράσης για την κυκλική οικονομία.
Σύμφωνα με μελέτες σε Ευρωπαϊκό επίπεδο το 80-85% των θαλάσσιων απορριμμάτων που συναντώνται στις παραλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πλαστικά. Από το σύνολο των πλαστικών, 50% αντιστοιχεί σε πλαστικά αντικείμενα μιας χρήσης και 27% σε είδη αλιείας. Τα αντικείμενα αυτά δημιουργούν τεράστιο πρόβλημα στα θαλάσσια οικοσυστήματα, τη βιοποικιλότητα και την ανθρώπινη υγεία και κατ’ επέκταση έχουν επιπτώσεις σε οικονομικές δραστηριότητες όπως στον τουρισμό, την αλιεία και τη ναυτιλία.
Για το σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τον Ιανουάριο 2018 την Στρατηγική για τα πλαστικά με σκοπό να αλλάξει τον τρόπο που τα πλαστικά προϊόντα σχεδιάζονται, παράγονται, χρησιμοποιούνται και ανακυκλώνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Στρατηγική αυτή αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Νέου Σχεδίου Δράσης για την κυκλική οικονομία.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος εκδόθηκε η «Οδηγία 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον». Στόχος είναι η πρόληψη και μείωση του αντίκτυπου ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, ιδίως στο υδάτινο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, καθώς και την προώθηση της μετάβασης σε μία κυκλική οικονομία με καινοτόμα και βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα, προϊόντα και υλικά συμβάλλοντας έτσι στην αποδοτική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
Κατευθυντήριες Οδηγίες για τα πλαστικά μιας χρήσης
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκδώσει κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τα διάφορα πλαστικά προϊόντα που εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας. Συγκεκριμένα, παρέχονται κατευθύνσεις για την ερμηνεία του ορισμό του πλαστικού και για διάφορες κατηγορίες πλαστικών προϊόντων που εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας.
Νόμος 4736/2020
Στην Ελλάδα η εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με την Οδηγία ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο 2020 με την ψήφιση του Νόμου 4736/2020 «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον και λοιπές διατάξεις».
Με βάση το Νόμο αυτό προβλέπονται συγκεκριμένες διατάξεις για διάφορες κατηγορίες πλαστικών προϊόντων, οι οποίες θα ισχύουν σε διαφορετικές ημερομηνίες. Ορισμένα προϊόντα μιας χρήσης καταργούνται από την 3η Ιουλίου 2021. Πρόκειται για εκείνα τα προϊόντα που ανευρίσκονται συνηθέστερα στις ακτές. Για άλλες κατηγορίες πλαστικών προϊόντων, όπως τα κυπελάκια για ποτά ή τους περιέκτες τροφίμων θα αρχίσει σταδιακά η μείωσή τους προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της Οδηγίας.
Η μείωση θα επιτευχθεί με στοχευμένες δράσεις, όπως για παράδειγμα με την υιοθέτηση της εισφοράς προστασίας περιβάλλοντος, με την υποχρέωση διάθεσης στο σημείο πώλησης επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων και χρήσης εναλλακτικών προϊόντων από υπηρεσίες catering, με αύξηση του ανακυκλωμένου πλαστικού στις φιάλες pet κ.ά.
Για άλλα πλαστικά προϊόντα θα επεκταθεί το πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, προκειμένου να καλύψει και άλλες κατηγορίες πλαστικών αποβλήτων. Επίσης, θα υιοθετηθεί η χωριστή συλλογή για ορισμένες κατηγορίες αποβλήτων πλαστικών. Συγκεκριμένα στο Νόμο προβλέπονται τα ακόλουθα κατ’ άρθρο:
Απαγόρευση χρήσης ορισμένων πλαστικών (Άρθρο 5)
Από τις 3 Ιουλίου 2021 ισχύει η απαγόρευση χρήσης των ακόλουθων 10 προϊόντων στην επικράτεια και σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
1) μπατονέτες
2) πλαστικά μαχαιροπίρουνα
3) πλαστικά πιάτα
4) πλαστικά καλαμάκια
5) πλαστικοί αναδευτήρες ποτών
6) πλαστικά στηρίγματα μπαλονιών εκτός από μπαλόνια για βιομηχανικές ή άλλες επαγγελματικές χρήσεις
7) περιέκτες τροφίμων κατασκευασμένοι από διογκωμένο πολυστυρένιο (φελιζόλ)
8) περιέκτες ποτών από διογκωμένο πολυστυρένιο (φελιζόλ), καθώς και τα καπάκια και τα καλύμματά τους και
9) κυπελάκια για ποτά από διογκωμένο πολυστυρένιο (φελιζόλ), καθώς και τα καπάκια και καλύμματά τους.
10) προϊόντα που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη.
Για τους Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης η απαγόρευση χρήσης των ανωτέρω πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης ισχύει από την 1η Φεβρουαρίου 2021.
Μείωση της κατανάλωσης (Άρθρο 4)
Για τα κυπελάκια για ποτά και τους περιέκτες τροφίμων τίθεται στόχος μείωσης της κατανάλωσης τουλάχιστον κατά 30% έως το 2024 και κατά 60% έως το 2026 σε σύγκριση με το 2022. Για την επίτευξη του ανωτέρω στόχου:
– από 1ης Ιανουαρίου 2022 επιβάλλεται εισφορά προστασίας του περιβάλλοντος (4 λεπτά πλέον ΦΠΑ) ανά τεμάχιο προϊόντος. Η εισφορά έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα και τα δημόσια έσοδα, τα οποία προβλέπεται να εισπράττονται από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων εσόδων (ΑΑΔΕ), θα αποδίδονται στο Πράσινο Ταμείο για δράσεις αποκλειστικά συναφείς με τους σκοπούς του Νόμου.
– από 1ης Ιανουαρίου 2022 οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης υποχρεούνται να διαθέτουν επαναχρησιμοποιούμενα εναλλακτικά προϊόντα των πλαστικών μιας χρήσης στον καταναλωτή στο σημείο πώλησης
– από 1ης Ιουλίου 2021 παρέχεται πρόσβαση νερού από κοινόχρηστες βρύσες σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και σε δημοτικές παιδικές χαρές.
Απαιτήσεις για τα προϊόντα (Άρθρο 6)
Από 3ης Ιουλίου 2024 οι φιάλες ποτών με χωρητικότητα έως και 3 λίτρων θα πρέπει να διατίθενται στην αγορά μόνον εάν τα καπάκια και τα καλύμματα παραμένουν προσαρτημένα στις φιάλες.
Από 1ης Ιανουαρίου 2025 οι φιάλες ποτών «PET» με χωρητικότητα έως και 3 λίτρων πρέπει να περιέχουν τουλάχιστον 25% ανακυκλωμένο πλαστικό και από 1ης Ιανουαρίου 2030 όλες οι φιάλες με χωρητικότητα έως και 3 λίτρων τουλάχιστον 35%.
Σήμανση πλαστικών προϊόντων (Άρθρο 7)
Από 3ης Ιουλίου 2021 προβλέπεται υποχρεωτική σήμανση συσκευασίας των ακόλουθων πλαστικών προϊόντων:
- Σερβιέτες υγιεινής, ταμπόν και εφαρμογείς ταμπόν
- Υγρά μαντηλάκια
- Προϊόντα καπνού με φίλτρο και φίλτρα για χρήση σε συνδυασμό με προϊόντα καπνού
- Κυπελάκια για ποτά.
Με τον τρόπο αυτό ενημερώνεται ο καταναλωτής για:
α) τις κατάλληλες επιλογές διαχείρισης του προϊόντος ως αποβλήτου ή τους τρόπους διάθεσης αποβλήτων που πρέπει να αποφεύγονται για το συγκεκριμένο προϊόν σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων και
β) την παρουσία πλαστικών υλών στο προϊόν και τις επακόλουθες αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την απόρριψη στο περιβάλλον.
Για τη σήμανση έχει εκδοθεί ο Κανονισμός ΕΕ 2020/2151 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού (Άρθρα 8, 9, 10 και 11)
Για τις ακόλουθες 8 κατηγορίες πλαστικών προϊόντων θεσπίζονται συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης για τα απόβλητα συσκευασίας.
- Περιέκτες τροφίμων
- Πακέτα και περιτυλίγματα από εύκαμπτο υλικό
- Περιέκτες ποτών έως και 3 λίτρα
- Κυπελάκια για ποτά
- Λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς
- Υγρά μαντηλάκια
- Μπαλόνια
- Προϊόντα καπνού ποτών
Χωριστή συλλογή (Άρθρο 13)
Τα απόβλητα που προκύπτουν από τις πλαστικές φιάλες ποτών έως και 3 λίτρων θα συλλέγονται χωριστά με στόχο τουλάχιστον κατά 77% έως το 2025 και κατά 90% έως το έτος 2029 των προϊόντων αυτών που διατίθενται στην αγορά.
Για το σκοπό αυτό ο καταναλωτής κατά την αγορά του προϊόντος αυτού θα καταβάλλει εγγυοδοτικό αντίτιμο , το οποίο θα του αποδίδεται κατά την επιστροφή του προϊόντος με σκοπό τη χωριστή συλλογή για ανακύκλωση.
Read more at Taxheaven: //www.taxheaven.gr/news/55115/apo-ayrio-3-ioylioy-h-apagoreysh-xrhshs-10-plastikwn-proiontwn-sth-xwra-kai-sthn-ee