Η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, κα Catherine Ashton, και ο ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για θέματα εμπορίου, κ. Karel De Gucht, πρότειναν σήμερα μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της ΕΕ με σκοπό να σταματήσουν τα κέρδη από την εμπορία ορυκτών που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση ένοπλων συγκρούσεων.
Χάρη στη δέσμη μέτρων, θα είναι δυσκολότερο για τις ένοπλες ομάδες που επιχειρούν σε περιοχές συγκρούσεων και υψηλού κινδύνου να χρηματοδοτούν τις δραστηριότητές τους μέσω της εξόρυξης και του εμπορίου ορυκτών. Βασικός στόχος της προσέγγισης είναι να διευκολυνθεί η υπεύθυνη προμήθεια κασσιτέρου, τανταλίου, βολφραμίου και χρυσού από τις επιχειρήσεις και να ενθαρρυνθούν οι νόμιμοι εμπορικοί δίαυλοι.
«Είμαστε αποφασισμένοι να αποτρέψουμε την ενίσχυση ή τη διαιώνιση των συγκρούσεων μέσω του διεθνούς εμπορίου ορυκτών», δήλωσαν η Ύπατη Εκπρόσωπος και Αντιπρόεδρος της Επιτροπής κα Catherine Ashton και ο αρμόδιος για το εμπόριο Επίτροπος κ. Karel De Gucht. «Η σημερινή πρωτοβουλία για τα ορυκτά από περιοχές συγκρούσεων θα συμβάλει ώστε το εμπόριο να λειτουργεί υπέρ της ειρήνης, των τοπικών κοινοτήτων και της ευημερίας σε οποιαδήποτε περιοχή του κόσμου πλήττεται από ένοπλες συγκρούσεις.Είναι μια πρώτη και έγκαιρη συμβολή της ΕΕ προκειμένου να υποστηριχθεί η συναίνεση στην οποία κατέληξαν ο επιχειρηματικός κόσμος, η κοινωνία των πολιτών και οι κυβερνήσεις στις χώρες του ΟΟΣΑ για να μπορέσουν οι τοπικές κοινωνίες να επωφεληθούν από τους φυσικούς τους πόρους.»
Η Επιτροπή προτείνει σχέδιο κανονισμού για τη θέσπιση ενωσιακού συστήματος αυτοπιστοποίησης των εισαγωγέων κασσιτέρου, τανταλίου, βολφραμίου και χρυσού οι οποίοι επιλέγουν να εισάγουν υπεύθυνα τα εν λόγω ορυκτά στην Ένωση. Η αυτοπιστοποίηση απαιτεί από τους ενωσιακούς εισαγωγείς αυτών των μετάλλων και των μεταλλευμάτων που τα περιέχουν να ασκούν «δέουσα επιμέλεια» —δηλαδή να αποφεύγουν την πρόκληση βλαβών στις εμπλεκόμενες περιοχές— με την παρακολούθηση και τη διενέργεια των αγοραπωλησιών τους σύμφωνα με τα πέντε βήματα που προβλέπονται στις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ για τη δέουσα επιμέλεια. Στόχος είναι να υπάρξει παρέμβαση στο καταλληλότερο επίπεδο της ενωσιακής αλυσίδας εφοδιασμού όσον αφορά τα εν λόγω ορυκτά και να διευκολυνθεί η ροή των πληροφοριών δέουσας επιμέλειας προς στους τελικούς χρήστες. Ο κανονισμός δίνει στους εισαγωγείς της ΕΕ τη δυνατότητα να εντείνουν τις προσπάθειες που καταβάλλουν προκειμένου να εξασφαλίσουν καθαρές αλυσίδες εφοδιασμού κατά τις νόμιμες εμπορικές συναλλαγές τους με φορείς σε χώρες που πλήττονται από συγκρούσεις.
Για να αυξηθεί η δημόσια λογοδοσία των εγκαταστάσεων μεταλλουργικής επεξεργασίας και των εγκαταστάσεων εξευγενισμού, να βελτιωθεί η διαφάνεια της αλυσίδας εφοδιασμού και να διευκολυνθεί η υπεύθυνη προμήθεια ορυκτών, η ΕΕ σκοπεύει να δημοσιεύει ετήσιο κατάλογο «υπεύθυνων εγκαταστάσεων μεταλλουργικής επεξεργασίας και εγκαταστάσεων εξευγενισμού» σε επίπεδο ΕΕ και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ΕΕ, με περισσότερους από 400 εισαγωγείς των συγκεκριμένων μεταλλευμάτων και μετάλλων, συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες αγορές κασσιτέρου, τανταλίου, βολφραμίου και χρυσού.
Η πρόταση κανονισμού συνοδεύεται από ανακοίνωση, ένα έγγραφο που παρουσιάζει τη συνολική ολοκληρωμένη προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής σχετικά με τη διάρρηξη του δεσμού μεταξύ των συγκρούσεων και του εμπορίου ορυκτών που προέρχονται από τις πληττόμενες περιοχές. Η ανακοίνωση παρουσιάζει την περαιτέρω δέσμευση της ΕΕ υπέρ των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ για τη δέουσα επιμέλεια, καθώς και τις ενέργειες προβολής και υποστήριξης του συγκεκριμένου ζητήματος μέσω της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ. Με την ανακοίνωση, η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος/Αντιπρόεδρος επιβεβαιώνουν ότι τα ορυκτά από περιοχές συγκρούσεων περιλαμβάνονται στην ατζέντα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ και ότι η ΕΕ θα λάβει συγκεκριμένα μέτρα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο: από τη στήριξη των πολιτικών διαλόγων μέχρι τη διπλωματική προσέγγιση των χωρών στις οποίες λειτουργούν εγκαταστάσεις μεταλλουργικής επεξεργασίας. Η ανακοίνωση στηρίζει τη δέσμευση της Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου για την προώθηση μιας ισχυρής και συνεκτικής ευρωπαϊκής διπλωματίας για τις πρώτες ύλες, η οποία θα εξετάζει τη σχέση ασφάλειας-ανάπτυξης με συντονισμένο και στρατηγικό τρόπο.
Η σημερινή πρωτοβουλία προτείνει επίσης μια σειρά κινήτρων που υποστηρίζουν τον κανονισμό όσον αφορά την ενθάρρυνση της άσκησης δέουσας επιμέλειας στην αλυσίδα εφοδιασμού από τις επιχειρήσεις της ΕΕ, όπως:
- κίνητρα δημόσιων συμβάσεων για τις επιχειρήσεις που πωλούν προϊόντα, όπως κινητά τηλέφωνα, εκτυπωτές και υπολογιστές που περιέχουν κασσίτερο, ταντάλιο, βολφράμιο και χρυσό·
- χρηματοδοτική στήριξη των ΜΜΕ για την άσκηση δέουσας επιμέλειας και του ΟΟΣΑ για την ανάπτυξη ικανοτήτων και δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης·
- έμπρακτη αναγνώριση των προσπαθειών που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις της ΕΕ που προμηθεύονται υπεύθυνα από χώρες ή περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις·
- πολιτικός διάλογος και διπλωματική προσέγγιση ώστε οι κυβερνήσεις των χωρών εξόρυξης, επεξεργασίας και κατανάλωσης να ενθαρρύνουν την ευρύτερη χρήση της δέουσας επιμέλειας·
- διπλωματία στον τομέα των πρώτων υλών, και στο πλαίσιο πολυμερών πρωτοβουλιών δέουσας επιμέλειας·
- αναπτυξιακή συνεργασία με τις ενδιαφερόμενες χώρες·
- στήριξη από τα κράτη μέλη της ΕΕ μέσω των δικών τους πολιτικών και μέσων.
Ιστορικό
Η πρόταση κανονισμού βασίζεται σε μια δημόσια διαβούλευση, στην εκτίμηση επιπτώσεων και σε εκτενείς διαβουλεύσεις με τον ΟΟΣΑ, τον επιχειρηματικό κόσμο, την κοινωνία των πολιτών, καθώς και με θεσμικούς φορείς στις χώρες παραγωγής.
Η πρόταση αυτή ανταποκρίνεται στο αίτημα που απηύθυνε, το 2010, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην ΕΕ καλώντας την να θεσπίσει νομοθεσία ανάλογη με εκείνη των ΗΠΑ, οι οποίες απαιτούν από τις επιχειρήσεις τους που χρησιμοποιούν ορυκτά από περιοχές συγκρούσεων να δηλώνουν την καταγωγή των εν λόγω ορυκτών και να ασκούν δέουσα επιμέλεια.
Η δημόσια διαβούλευση και η εκτίμηση επιπτώσεων επισήμαναν τη δύσκολη κατάσταση της αγοράς στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, η οποία ώθησε την Επιτροπή να σχεδιάσει ένα εναλλακτικό αλλά στοχευμένο και συμπληρωματικό μοντέλο. Η Επιτροπή, στην ανακοίνωση για τις αγορές βασικών εμπορευμάτων και τις πρώτες ύλες και στην ανακοίνωση για το εμπόριο, τη μεγέθυνση και την ανάπτυξη, δήλωσε την πρόθεσή της να διερευνήσει τρόπους που θα εξασφαλίσουν μεγαλύτερη διαφάνεια στην αλυσίδα εφοδιασμού.