Τι σημαίνει «ένας προϋπολογισμός της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα»;
Σε μια περίοδο κατά την οποία ασκείται ολοένα μεγαλύτερη πίεση στα δημόσια οικονομικά, η πλήρης αξιοποίηση του κάθε ευρώ είναι σημαντικότερη από ποτέ. Οι ενωσιακοί πόροι είναι πενιχροί και σε υψηλή ζήτηση. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ αντιπροσωπεύει περίπου το 1 % του συνολικού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) ή σχεδόν το 2 % των δημοσίων δαπανών των 28 κρατών μελών της ΕΕ. Στόχος της πρωτοβουλίας «ένας προϋπολογισμός της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα» είναι η αποδοτική χρήση των ενωσιακών πόρων —δηλ. των χρημάτων των ευρωπαίων φορολογουμένων— ώστε να αξιοποιηθούν προς όφελος των πολιτών. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία αποβλέπει επίσης στην προβολή των απτών οφελών που συνεπάγεται ο προϋπολογισμός της ΕΕ για τους πολίτες.
Γιατί η πρωτοβουλία αυτή είναι σημαντική;
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ συγκεντρώνει τους πόρους των κρατών μελών και επιτυγχάνει οικονομίες κλίμακας. Χρηματοδοτεί έργα τα οποία δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από τα κράτη μέλη, όπως την ανάπτυξη διασυνοριακών υποδομών και τη διεξαγωγή πανευρωπαϊκών κλινικών δοκιμών. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ συμβάλλει στην υλοποίηση των 10 προτεραιοτήτων της Επιτροπής Juncker και στην αντιμετώπιση των προκλήσεων με τις οποίες αναμετράται σήμερα η ΕΕ.
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ έχει ήδη τεράστιο και θετικό αντίκτυπο. Για παράδειγμα, την περίοδο 2007-2013, τα ταμεία συνοχής της ΕΕ ενίσχυσαν ετησίως το μέσο ΑΕΠ κατά 2,1 % στην Λετονία, 1,8 % στη Λιθουανία και 1,7 % στην Πολωνία.
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ βοηθά εκατομμύρια φοιτητές, χιλιάδες ερευνητές, πόλεις, επιχειρήσεις, περιφέρειες και ΜΚΟ. Συμβάλλει στην παροχή υγιεινότερων και ασφαλέστερων τροφίμων, στη δημιουργία νέων και καλύτερων δρόμων, σιδηροδρόμων και αεροδρομίων, καθώς και στην εξασφάλιση καθαρότερου περιβάλλοντος. Επιπλέον, αυξάνει τις ευκαιρίες για σπουδές στο εξωτερικό και τις πολιτιστικές ανταλλαγές. Η ΕΕ παραμένει ο μεγαλύτερος χορηγός αναπτυξιακής βοήθειας παγκοσμίως και παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ωστόσο, ο προϋπολογισμός της ΕΕ μπορεί να επιτύχει ακόμα καλύτερα αποτελέσματα. Συχνά στο παρελθόν, η έμφαση δινόταν απλώς στη χρήση των κονδυλίων και στην τήρηση των κανόνων. Τώρα, πρέπει να τονιστούν ακόμα πιο έντονα οι επιδόσεις. Σήμερα, η ζήτηση για χρηματοδότηση από την ΕΕ αυξάνεται, και σε πολλά κράτη μέλη ο προϋπολογισμός της ΕΕ αποτελεί βασική πηγή επενδύσεων. Η πίεση που ασκείται για να εξασφαλιστεί ότι τα χρήματα της ΕΕ δαπανώνται σωστά είναι μεγαλύτερη από ποτέ.
Πώς θα εξασφαλίσουμε ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ εστιάζεται στα αποτελέσματα;
Η πρωτοβουλία «ένας προϋπολογισμός της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα», η οποία παρουσιάστηκε από την καKristalinaGeorgieva, αντιπρόεδρο αρμόδια για τον προϋπολογισμό και τους ανθρώπινους πόρους, είναι διαρθρωμένη γύρω από τέσσερις τομείς προτεραιότητας:
- Πού δαπανούμε; Ο στόχος είναι να επενδύεται ο προϋπολογισμός της ΕΕ σύμφωνα με τις προτεραιότητες πολιτικής της Επιτροπής, όπως είναι η τόνωση της ανάπτυξης, των θέσεων εργασίας και της ανταγωνιστικότητας, και η άμεση και αποτελεσματική ανταπόκριση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως η παρούσα προσφυγική κρίση. Για παράδειγμα, το σχέδιο προϋπολογισμού 2016 που υποβλήθηκε τον Μάιο του 2015 αυξάνει τα κονδύλια για τους πρόσφυγες σε 833 εκατ. ευρώ, ποσό που συνιστά αύξηση κατά 27 % σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Τον Σεπτέμβριο του 2015 η Επιτροπή πρότεινε να διπλασιαστεί σχεδόν το ποσό αυτό με την προσθήκη επιπλέον 780 εκατ. ευρώ, προκειμένου να υποστηριχθεί η πρότασή της για τη μετεγκατάσταση ακόμα 120.000 προσφύγων.
- Πώς δαπανούμε; Αυτό σημαίνει μεγιστοποίηση της χρήσης των κονδυλίων της ΕΕ μόλις αποφασίσουμε πού θα πραγματοποιήσουμε τις δαπάνες. Ενδεικτικά, τα κονδύλια του προϋπολογισμού θα χρησιμοποιηθούν για την προσέλκυση πρόσθετης χρηματοδότησης (ένα παράδειγμα είναι το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη, στο πλαίσιο του οποίου ο προϋπολογισμός χρησιμοποιείται για την παροχή δανείων που θα τονώσουν τις επενδύσεις) για να δοθούν καλύτερα κίνητρα, όπως πρόσθετη χρηματοδότηση (π.χ. στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων περιφερειακής ανάπτυξης, οι περιφέρειες που σημειώνουν καλές επιδόσεις μπορούν να επιβραβεύονται με περαιτέρω χρηματοδότηση)· και, τέλος, για να επιτευχθεί απλούστευση (θα καταρτιστούν απλούστεροι κανόνες, ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση των δικαιούχων στις πηγές χρηματοδότησης). Όπως δήλωσε πρόσφατα στο Κοινοβούλιο η αντιπρόεδρος κα Georgieva, «είναι ευκολότερο να εφαρμόσεις απλούστερους κανόνες, αλλά είναι και δυσκολότερο να κρυφτείς πίσω απ’ αυτούς. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο απλουστεύουμε την πρόσβαση στην ενωσιακή χρηματοδότηση».
- Πώς αξιολογούμαστε;Αυτό σημαίνει ότι εξασφαλίζονται καλύτερα αποτελέσματα με την αυστηρή εφαρμογή του πλαισίου ελέγχου μας και με την κατάρτιση του προϋπολογισμού βάσει επιδόσεων. Για να επιτευχθεί αυτό, η Επιτροπή συνεργάζεται ήδη με τα κράτη μέλη, τα οποία είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση του 80 % του προϋπολογισμού, με στόχο να εξασφαλιστεί ότι παρακολουθούν προσεκτικά την υλοποίηση και διενεργούν λεπτομερή αξιολόγηση όλων των χρηματοδοτούμενων έργων. Το 2014, χάρη σε διεξοδικούς ελέγχους, η Επιτροπή κατάφερε να ανακτήσει και να ανακατανείμει 4,7 δισ. ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει το 3,3 % όλων των πληρωμών που πραγματοποιήθηκαν το συγκεκριμένο έτος.
- Πώς επικοινωνούμε; Ο στόχος είναι να βελτιωθεί η ευαισθητοποίηση όσον αφορά τα οφέλη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Η Επιτροπή δημιουργεί μια βάση δεδομένων με τα επιτυχημένα έργα που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Αυτό είναι ένα βήμα προς την καλύτερη ενημέρωση των πολιτών σχετικά με το πού πηγαίνουν τα χρήματα τους.
Πότε μπορούμε να αναμένουμε κάποια συνέχεια;
Η Επιτροπή εργάζεται σε όλους τους παραπάνω τομείς και θα παρουσιάσει συγκεκριμένες προτάσεις για τη μελλοντική πορεία σε ένα έγγραφο πολιτικής που θα υποβάλει το πρώτο εξάμηνο του 2016. Η Επιτροπή συνεργάζεται επίσης με τα κράτη μέλη της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την κατάρτιση του προϋπολογισμού βάσει επιδόσεων. Ενώ οι εργασίες αυτές βρίσκονται σε εξέλιξη, η Επιτροπή εφαρμόζει ήδη τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία, όσο είναι δυνατόν, στην εκπόνηση των ετήσιων προγραμμάτων εργασίας.
Η διάσκεψη για την πρωτοβουλία «ένας προϋπολογισμός της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα» θα πραγματοποιείται σε ετήσια βάση, σαν μια ευκαιρία για να αξιολογείται η πρόοδος που θα έχει συντελεστεί και να προσδιορίζονται οι περαιτέρω αναγκαίες ενέργειες.