Η βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων στην ΕΕ

Μια νέα έκθεση δείχνει ότι τα συνταξιοδοτικά συστήματα της ΕΕ αναμένεται να παρέχουν επαρκείς συντάξεις για τις μελλοντικές γενιές συνταξιούχων.
 

Τα συνταξιοδοτικά συστήματα της Ευρώπης αναμένεται να προσφέρουν επαρκείς συντάξεις και για τις μελλοντικές γενιές συνταξιούχων, υπό την προϋπόθεση ότι τα κράτη μέλη θα εφαρμόσουν αποφασιστικά πολιτικές που θα δίνουν τη δυνατότητα σε όσο το δυνατόν περισσότερους εργαζομένους να παραμείνουν στην απασχόληση έως τη συμπλήρωση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης. Αυτό είναι ένα από τα κύρια συμπεράσματα μιας νέας έκθεσης για τις επαρκείς συντάξεις. Οι πολιτικές απασχόλησης θα πρέπει να παρέχουν περισσότερες δυνατότητες στους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας ώστε να παραμείνουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, τα συνταξιοδοτικά συστήματα πρέπει επίσης να παρέχουν προστασία σε όσους δεν μπορούν να παραμείνουν στην αγορά εργασίας επί αρκετό χρονικό διάστημα, ώστε να αποκτήσουν επαρκή συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Τα πορίσματα της έκθεσης του 2015 για την επάρκεια των συντάξεων θα εγκριθούν σήμερα από το Συμβούλιο Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων.

Χαιρετίζοντας την έκθεση, η κ. Marianne Thyssen, επίτροπος αρμόδια για την Απασχόληση, τις Κοινωνικές Υποθέσεις, τις Δεξιότητες και την Εργασιακή Κινητικότητα, δήλωσε τα εξής: «Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις των συνταξιοδοτικών συστημάτων επικεντρώθηκαν στην εξασφάλιση συντάξεων για έναν πολύ μεγαλύτερο ηλικιωμένο πληθυσμό χωρίς την αποσταθεροποίηση των δημόσιων οικονομικών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνον εάν στη μεγάλη πλειονότητα των ατόμων παρασχεθούν αρκετές ευκαιρίες για να συνεχίσουν να εργάζονται έως ότου συμπληρώσουν τη νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης η οποία προβλέπεται να αυξηθεί σε ολόκληρη την ΕΕ. Προτεραιότητά μας πρέπει να είναι να επενδύσουμε αρκετά στις δεξιότητες και στην υγεία των πολιτών, προκειμένου να μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν τις εν λόγω δυνατότητες. Χρειαζόμαστε επίσης την αλληλεγγύη προς όσους δεν μπορούν και ίσως χρειάζεται να βασιστούν σε παροχές ανεργίας ή αναπηρίας πριν από τη συμπλήρωση της ηλικίας συνταξιοδότησης.»

Σύμφωνα με την έκθεση, για την ΕΕ συνολικά, οι συντάξεις, επί του παρόντος, παρέχουν στους περισσότερους ανθρώπους επαρκή προστασία έναντι της φτώχειας και επαρκή εισοδηματική ασφάλεια στα γεράματα. Γενικά, οι ηλικιωμένοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση απολαμβάνουν βιοτικό επίπεδο που προσεγγίζει εκείνο του νεότερου πληθυσμού. Κατά μέσο όρο, στην ΕΕ, το διάμεσο διαθέσιμο εισόδημα των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω ανέρχεται στο 93 τοις εκατό του εισοδήματος των ατόμων ηλικίας κάτω των 65 ετών. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της κρίσης, τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας προστατεύονταν καλύτερα από άλλες ηλικιακές ομάδες. Όμως, πολλά κράτη μέλη πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια όσον αφορά την αντιμετώπιση των κινδύνων φτώχειας και την εγγύηση εισοδηματικής ασφάλειας των ηλικιωμένων.

Σε όλα τα κράτη μέλη, τα ποσά των συντάξεων εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από διαφορές μεταξύ των φύλων, δεδομένου ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον κίνδυνο της φτώχειας και έχουν μικρότερες συντάξεις από τους άνδρες, λόγω των χαμηλότερων μισθών και του βραχύτερου ενεργού βίου που συνδέονται με τα καθήκοντά τους παροχής φροντίδας. Επίσης, κατά μέσο όρο, οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες και, κατά συνέπεια, είναι πιο πιθανό να χηρεύουν και να καταλήγουν σε περισσότερο επισφαλή νοικοκυριά ενός ατόμου. Κατά μέσο όρο, στην ΕΕ, οι συντάξεις των γυναικών είναι 40 τοις εκατό χαμηλότερες από ό,τι των ανδρών. Οι διαφορές μεταξύ των φύλων όσον αφορά τις συντάξεις μπορούν να μειωθούν, αλλά, συχνά, για τη μείωση αυτή θα απαιτηθούν μακροχρόνιες προσπάθειες πολιτικής που συνδυάζουν πολιτικές ίσων ευκαιριών σε διάφορους τομείς, πριν οι εργαζόμενοι συμπληρώσουν την ηλικία συνταξιοδότησης, με αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα.

Στο μέλλον θα είναι όλο και πιο σημαντικό να συμπληρώνουν πλήρη εργασιακή σταδιοδρομία με 40 έως 45 έτη συνταξιοδοτικών εισφορών προκειμένου να λάβουν μια αξιοπρεπή σύνταξη. Σε ορισμένα κράτη μέλη, η μελλοντική διατήρηση του εισοδήματος μετά τη συνταξιοδότηση θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από ιδιωτικά συστήματα μέσω επαγγελματικών ή προσωπικών συνταξιοδοτικών συστημάτων. Η στενή συνεργασία των κρατών μελών είναι αναγκαία για συμπληρωματικές συντάξεις, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας για θέματα που συνδέονται με τη διαθεσιμότητα, τη συμμετοχή και την κάλυψή τους. Ανάλογα με τις εθνικές πρακτικές, οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να έχουν σημαντικό ρόλο εν προκειμένω.

Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις στον τομέα των συντάξεων ανέβαλαν τη συνταξιοδότηση και περιόρισαν την πρόωρη έξοδο από την αγορά εργασίας. Η επιτυχία των μεταρρυθμίσεων αυτών θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας να παραμείνουν στην απασχόληση, καθώς η ηλικία συνταξιοδότησης αυξάνεται. Το 2012 μόνον το ήμισυ των αποχωρήσεων από την αγορά εργασίας οφειλόταν στο γεγονός ότι εργαζόμενοι είχαν φτάσει στην ηλικία συνταξιοδότησης. Πολλοί συνταξιοδοτήθηκαν νωρίτερα για λόγους όπως ασθένεια, ανεργία και καθήκοντα παροχής φροντίδας. Συνεπώς, θα είναι καθοριστικής σημασίας να παρασχεθούν στους πολίτες οι αναγκαίες δεξιότητες, καθώς και υγειονομική και κοινωνική υποστήριξη, προκειμένου να διατηρηθεί η απασχολησιμότητά τους, καθώς γηράσκουν. Η Επιτροπή αναπτύσσει πρωτοβουλίες που βαίνουν προς αυτή την κατεύθυνση, όπως η πρόσφατη σύσταση σχετικά με τη μακροχρόνια ανεργία, η οποία αποσκοπεί στην καλύτερη υποστήριξη των μακροχρόνια ανέργων, ώστε να μπορούν να επιστρέψουν στην αγορά εργασίας και να μην καταστούν ανενεργοί.

Η ανά τριετία έκθεση για την επάρκεια των συντάξεων, από την Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας της ΕΕ παρακολουθεί, σε επίπεδο ΕΕ, τον βαθμό στον οποίο οι συντάξεις παρέχουν στους ανθρώπους ένα επαρκές εισόδημα για τα γεράματά τους, που τους προστατεύει από τη φτώχεια και τους επιτρέπει να ζουν με αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης. Αξιολογεί προηγούμενα βασικά μεταρρυθμιστικά μέτρα, που στοχεύουν να εξασφαλίσουν επαρκείς και οικονομικά βιώσιμες συντάξεις, και προσδιορίζει περαιτέρω μεταρρυθμιστικές ανάγκες.

Η έκθεση συμπληρώνει τις εκτιμήσεις στην έκθεση του 2015 για τη δημογραφική γήρανση της επιτροπής οικονομικής πολιτικής, η οποία αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο οι μελλοντικές συνταξιοδοτικές δαπάνες θα έχουν αντίκτυπο στη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.