Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ 2012

Η ανάλυση των ισολογισμών των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο των σούπερ μάρκετ, η οποία παρουσιάζεται για άλλη μια χρονιά στην έκδοση «Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ 2012» που κυκλοφορεί τον Οκτώβριο, δίνει ιδιαίτερα ενδιαφέρονται αποτελέσματα. Για πρώτη φορά γίνονται τόσο εμφανείς οι συνέπειες της συνεχιζόμενης για τέταρτο χρόνο οικονομικής ύφεσης, οι οποίες επηρεάζουν τις πωλήσεις του κλάδου και, κυρίως, την κερδοφορία. Επίσης, γίνονται πλέον σαφείς οι αναπόφευκτες αλλαγές που σταδιακά πραγματοποιούνται στη δομή της αγοράς του λιανεμπορίου τροφίμων, προκειμένου να ανταποκριθεί με επιτυχία στις ανάγκες της παρούσας περιόδου.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα συνολικά στοιχεία των 67 επιχειρήσεων που αναλύονται στη φετινή έκδοση του Πανοράματος, (βάσει των ισολογισμών που δημοσιεύθηκαν φέτος) οι πωλήσεις μειώθηκαν το 2011 σε σχέση με το 2010 κατά 3,13%, από 9,95 δισ. ευρώ σε 9,64 δισ. ευρώ. Η μείωση είναι αρκετά σημαντική (311 εκατ. ευρώ), αλλά αρκετά μικρότερη από τη μείωση που σημείωσε την ίδια χρονιά συνολικά ο κλάδος του λιανεμπορίου τροφίμων (περίπου 10% ή 2,5 δισ. ευρώ), κάτι που αποτελεί θετική ένδειξη για την ανταγωνιστικότητα του κλάδου.

Όσον αφορά στην κερδοφορία συνολικά των 67 επιχειρήσεων, σχεδόν όλοι οι δείκτες περιθωρίων κέρδους παρουσίασαν μείωση. Το μεικτό περιθώριο κέρδους μειώθηκε από 22,32% σε 21,96%. Το λειτουργικό περιθώριο κέρδους (EBIT) μειώθηκε από 0,83% σε 0,61%. Το καθαρό περιθώριο κέρδους προ φόρων άλλαξε πρόσημο και μειώθηκε από 0,27% σε -1,27% (λόγω κυρίως των σημαντικών ζημιών, που εμφάνισε η μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου Καρφούρ Μαρινόπουλος).

Ο μόνος δείκτης κερδοφορίας που αυξήθηκε είναι το λειτουργικό περιθώριο κέρδους προ αποσβέσεων (EBITDA), από 2,70% σε 3,02%. Ο τελευταίος, όμως, δείκτης είναι και αυτός που έχει μεγαλύτερη αξία στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον, καθώς αντικατοπτρίζει πολύ περισσότερο τις προοπτικές του κλάδου συγκριτικά με τους άλλους δείκτες, αφού ακυρώνει τις επιδράσεις της διαχείρισης παγίων, της υπεραξίας και τις ιδιομορφίες στη δομή του κεφαλαίου (δανεισμός).

Αυτό φαίνεται και από τις αλλαγές στους δείκτες του ενεργητικού και του παθητικού των εταιρειών. Χαρακτηριστική είναι η σημαντική αύξηση των δεικτών ρευστότητας των επιχειρήσεων. Η γενική ρευστότητα αυξήθηκε από 57,47% σε 64,15% και η άμεση ρευστότητα αυξήθηκε από 26,82% σε 32,59%. Οι αυξήσεις αυτές είναι αποτέλεσμα του ότι οι συνολικές υποχρεώσεις έμειναν σταθερές (+0,47%), ενώ οι βραχυπρόθεσμες μειώθηκαν (-12,26%), μεταφέροντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ένα σημαντικό μέρος του δανεισμού στο μέλλον.

Την ίδια στιγμή οι απαιτήσεις των επιχειρήσεων αυξήθηκαν σημαντικά (+16,91%), ενώ τα διαθέσιμα μειώθηκαν (-21,09%). Σημαντική μείωση παρουσίασαν και τα αποθέματα της τάξεως του 9,64%. Όσον αφορά στη διαμόρφωση των μεγεθών των απαιτήσεων και των διαθεσίμων, πρόκειται για μια αναμενόμενη εξέλιξη δεδομένης της κατάστασης της ελληνικής αγοράς το 2011. Πρόκειται για μια περίοδο με μείωση του διαθέσιμου ρευστού στην αγορά, που οδήγησε κυρίως διάφορους χρεώστες των αλυσίδων σούπερ μάρκετ να αυξήσουν τις υποχρεώσεις τους προς αυτές.

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη μείωση του κύκλου εργασιών, οδήγησε κατά συνέπεια και τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ να χρησιμοποιήσουν μέρος από τα ταμειακά διαθέσιμα τους για να καλύψουν ανάγκες πληρωμών. Ουσιαστικά, τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν μία προσαρμογή του κλάδου στην έλλειψη ρευστότητας και άμεσης κερδοφορίας στην αγορά με μία προσπάθεια για μείωση των εξόδων, του χρηματοοικονομικού κόστους και του κόστους δανεισμού, καθώς και με μεταφορά υποχρεώσεων και απαιτήσεων στο μέλλον. Η διαδικασία που σήμερα χρησιμοποιείται ως μέσο αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κρίσης, πιθανώς να αποβεί προς όφελος του κλάδου, με τη δημιουργία πιο αποτελεσματικών δομών λειτουργίας.

Αν και οι συνολικές τάσεις του κλάδου γίνονται σαφείς, συγχρόνως η κάθε μια επιχείρηση ακολουθεί και τον δικό της δρόμο αντιμετώπισης της κρίσης. Από τις 67 επιχειρήσεις που αναλύονται στη φετινή έκδοση του «Πανοράματος» κάποιες κατάφεραν να επιτύχουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, δίνοντας ελπίδα για την επιχειρηματικότητα μέσα στο σημερινό δύσκολο περιβάλλον. Ακόμη, 27 επιχειρήσεις κατάφεραν μέσα στη δύσκολη αυτή συγκυρία να αυξήσουν τα καθαρά τους κέρδη, ενώ 38 ήταν οι επιχειρήσεις που κατάφεραν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, συνολικά ο κλάδος αντιμετωπίζει σαφείς δυσκολίες. Ένας σημαντικός αριθμός εταιρειών, κυρίως από τις μικρότερες αλυσίδες, παρουσίασε ζημιές το 2011. Χαρακτηριστικά, από τις 67 επιχειρήσεις του δείγματος οι 25 εμφάνισαν ζημιές στα καθαρά αποτελέσματα τους προ φόρων, όταν αντίστοιχα, σύμφωνα με τους ισολογισμούς του Πανοράματος του 2008 (δηλαδή πριν από την εκδήλωση της κρίσης) μόλις 12 από σύνολο 74 επιχειρήσεων παρουσίασαν ζημιές.

Όμως, οι εταιρείες του κλάδου που αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα δεν αποτελούν την πλειοψηφία και αυτό γίνεται περισσότερο σαφές από τον δείκτη EBITDA, ο οποίος παραμένει θετικός για 58 επιχειρήσεις του κλάδου και αρνητικός για μόλις 9. Αυτός ο δείκτης δείχνει πιο ξεκάθαρα την «πρωτογενή» κατάσταση του οργανισμού, καθώς ακυρώνει την επίδραση της διαχείρισης παγίων, της υπεραξίας και τις ιδιομορφίες του δανεισμού κάθε επιχείρησης. Το 2011 ο δείκτης EBITDA δείχνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων του κλάδου εξακολουθεί να έχει θετικές προοπτικές για το μέλλον και να λειτουργεί πλεονασματικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το γεγονός ότι παρ’ όλες τις δυσκολίες, οι επιχειρήσεις του κλάδου επένδυσαν περίπου 200 δισ. ευρώ το 2011 για βελτίωση της παραγωγικότητας και ανάπτυξη του δικτύου τους.

Έτσι, φαίνεται πως παρά την πολύ μεγάλη οικονομική ύφεση, υπάρχουν θετικές προοπτικές για τον κλάδο. Η οικονομική κρίση «δείχνει τα δόντια της» στον κλάδο και ο κλάδος προς το παρόν χρησιμοποιεί τις αντοχές του για να συγκρατήσει μία αρκετά καλή οικονομική θέση. Παράλληλα, προσαρμόζεται στα κελεύσματα των καιρών μειώνοντας τα αποθέματα, τα λειτουργικά έξοδα, το χρηματοοικονομικό κόστος και μεταφέροντας υποχρεώσεις στο μέλλον. Από λογιστική-χρηματοοικονομική άποψη φαίνεται πως υπάρχει δυνατότητα η σε εξέλιξη διαδικασία προσαρμογής να οδηγήσει σε έναν πιο παραγωγικό κλάδο, που με σύμμαχο καλύτερες μελλοντικές οικονομικές συνθήκες να μπορέσει να οδηγηθεί σε σημαντική ανάπτυξη.

Περισσότερες λεπτομέρειες και σε μεγαλύτερο βάθος χρηματοοικονομική οικονομική ανάλυση, παρουσιάζεται στη φετινή έκδοση του Πανοράματος των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ.