Εμφανείς οι επιπτώσεις των capital controls στις ελληνικές εξαγωγές

Σαφής είναι πλέον η αποτύπωση των επιπτώσεων των κεφαλαιακών ελέγχων στις εξαγωγές της χώρας, εξαιτίας των δυσκολιών απόκτησης πρώτων υλών και ενδιάμεσων προϊόντων στη μεταποίηση, την τυποποίηση και διαμετακόμιση αγαθών από την Ελλάδα προς το εξωτερικό, όπως αποδεικνύεται στα στοιχεία 9μηνου 2015 της ΕΛ-ΣΤΑΤ. Σύμφωνα με ανάλυση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), τον περασμένο Σεπτέμβριο, 3ο μήνα εφαρμογής capital controls, η συνολική αξία των εξαγωγών εμφανίζεται μειωμένη κατά 13% (στα 2,01 δις ευρώ από τα 2,31 δις ευρώ του Σεπτεμβρίου του 2014), ενώ πλέον εξανεμίζεται σχεδόν και η όποια αύξηση καταγράφονταν στην αξία των εξαγωγών, μετά την εξαίρεση των πετρελαιοειδών (+1,9% ή μόλις +27,3 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι).

Ως αποτέλεσμα των επιδόσεων του Σεπτεμβρίου, στο εννεάμηνο του έτους, προκύπτει μείωση της τάξης του 4,4% στη συνολική αξία των εξαγωγών (στα 19,27 δις ευρώ από 20,15 δις ευρώ) ή απώλειες της τάξης των 880 εκατ. ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, την ίδια περίοδο προκύπτει αύξηση της τάξης του 11,1%, ήτοι αύξηση κατά 1,35 δις ευρώ.

Να σημειωθεί ότι στο 6μηνο του έτους, πριν την επιβολή δηλαδή κεφαλαιακών ελέγχων, μειωμένη κατά 1,8%, ενώ η αξία χωρίς τα πετρελαιοειδή σημείωνε αύξηση κατά 13,7%.

Όπως δήλωσε η Πρόεδρος του ΠΣΕ, κυρία Χριστίνα Σακελλαρίδη «ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων είχε εγκαίρως προειδοποιήσει για τις μεσομακροπρόθεσμες συνέπειες της επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων στην εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας. Ήδη οι δυσκολίες προμήθειας και εξασφάλισης πρώτων υλών μεταφράζονται σε μειωμένη παραγωγή και μειωμένες εξαγωγές, ενώ συνεχίζεται με έντονους ρυθμούς η «έξοδος» ελληνικών επιχειρήσεων, που αναζητούν τραπεζικό καταφύγιο και ρευστότητα στις γειτονικές, αλλά και άλλες χώρες της Ευρώπης.

Είναι, λοιπόν, απολύτως αναγκαία η χαλάρωση των κεφαλαιακών ελέγχων, ειδικά για τις επιχειρήσεις με διεθνείς συναλλαγές, όπως προβλέπεται ήδη από το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο (ΦΕΚ 1561/24.7.2015) για τις εξωστρεφείς επιχειρήσεις από τον περασμένο Ιούλιο, αλλά ισχύει ως τώρα μόνο για τις ναυτιλιακές εταιρείες (δυνατότητα αναλήψεων ως και 50.000 ευρώ ημερησίως), τόσο για πρακτικούς λόγους βιωσιμότητας των επιχειρήσεων αυτών, όσο και ως συμβολισμός ανάκτησης εμπιστοσύνης στο εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα, στο πλαίσιο και της νέας ανακεφαλαιοποίησης των Τραπεζών.

Δυστυχώς ή ευτυχώς, αυτή την περίοδο θα πρέπει να τρέξουν πολλές μεταρρυθμίσεις και πολλές δράσεις ταυτόχρονα. Η αναβλητικότητα, οι καθυστερήσεις και η συνέχιση της αβεβαιότητας έχουν ήδη καταστρεπτικές συνέπειες στον παραγωγικό ιστό της χώρας και δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια αναμονής».

Η ανάλυση του ΠΣΕ και του ΚΕΕΜ, επί των στοιχείων της ΕΛ-ΣΤΑΤ, δείχνει ότι η μείωση του περασμένου Σεπτεμβρίου στη συνολική αξία των εξαγωγών προέρχεται κατ’ αποκλειστικότητα κυρίως από τις Τρίτες Χώρες (-26,3%), την ώρα που οι συνολικές εξαγωγές προς τις χώρες της ΕΕ κινήθηκαν οριακά θετικά (+0,5%). Αν πάντως, εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή, προκύπτουν σημαντικά υψηλότεροι ρυθμοί εξαγωγών προς τις χώρες της ΕΕ (+5,6%), καθώς και αντίστοιχα χαμηλότεροι ρυθμοί υποχώρησης προς προς τις Τρίτες Χώρες (-5,5%).

Σε επίπεδο συνολικής αξίας εξαγωγών για το 9μηνο του 2015, προκύπτει αύξηση κατά 9,4% προς τις χώρες της ΕΕ και μείωση 17,1% προς τις Τρίτες Χώρες. Με εξαίρεση των πετρελαιοειδών, καταγράφεται αύξηση κατά 13,4% προς τις χώρες της ΕΕ και κατά 6,8% προς τις Τρίτες Χώρες. Ως αποτέλεσμα αυτών των μεταβολών, για την περίοδο Ιανουάριος-Σεπτέμβριος 2015, το μερίδιο στη συνολική αξία εξαγωγών για τις χώρες της ΕΕ διαμορφώνεται 54,9%, έναντι ποσοστού 45,1% για τις Τρίτες Χώρες. Αν εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή, το μερίδιο των χωρών της ΕΕ εκτοξεύεται στο 66,7%, έναντι ποσοστού μόλις 33,3% των Τρίτων Χωρών.

Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις χειμερινές προβλέψεις για την Ελλάδα, που στηρίζονται στα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ), αναθεώρησε ανοδικά τις εκτιμήσεις για την πορεία εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών, αναπροσαρμόζοντας τους ρυθμούς αύξησης ξανά στο 5,6%, έναντι πρόβλεψης για αύξηση κατά 4,1% στην εαρινή της έκθεση, όπου γίνονταν λόγος για διατήρηση των θετικών προσδοκιών σε επίπεδο τουρισμού και ναυτιλίας, καθώς και ευνοϊκής συγκυρίας από την υποχώρηση του ευρώ.

Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΤτΕ, που καταγράφει τα εμβάσματα από και προς το εξωτερικό, τον περασμένο Αύγουστο η μείωση της συνολικής αξίας των εξαγωγών αγαθών υπολογίστηκε στο 12,1% (-4,6% εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών), ενώ για τις εισαγωγές αγαθών ανακοίνωσε υποχώρηση της τάξης του 14,8% (-16% εξαιρουμένων πετρελαιοειδών και πλοίων).

Σε επίπεδο 8μηνου, η ΤτΕ καταγράφει μείωση εσόδων για συνολικές εξαγωγές αγαθών της τάξης του 5,2% (ή 1,02 δις ευρώ), ενώ εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών προκύπτει αύξηση 5,2% (ή 600 εκατ. ευρώ), σε σχέση με πέρυσι.

Ο βαθμός κάλυψης συνολικών δηλωμένων στα Τελωνεία εξαγωγών έναντι συνολικών εσόδων από τις εξαγωγές κατά την περίοδο Ιανουάριος-Αύγουστος διαμορφώνεται φέτος στο 96,5% (από 99,1% στο 8μηνο του 2014), ήτοι καταγράφονται νέες καθυστερήσεις στις εξοφλήσεις εξαγόμενων από την Ελλάδα προϊόντων.

Η πορεία ανά κλάδο

Ενδεικτικό γεγονός της πορείας των εξαγωγών κατά τον περασμένο Σεπτέμβριο, είναι ότι η πλειοψηφία των κύριων κλάδων εξαγωγών εμφανίζουν αρνητικό πρόσημο, με πρωταγωνιστές ασφαλώς τα πετρελαιοειδή (-36,4%). Ανοδικά κινήθηκαν εκ νέου τα τρόφιμα (+7,5%), το ελαιόλαδο (+215%), τα χημικά προϊόντα (+5,6%) και τα εμπιστευτικά προϊόντα (+15,3%).

Οι κλάδοι των εξαγωγών – Σεπτέμβριος 2015/2014

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ	ΑΞΙΑ ΠΕΡΥΣΙ (εκατ. ευρώ)*	ΑΞΙΑ ΦΕΤΟΣ (εκατ. ευρώ)*	ΜΕΤΑΒΟΛΗ %
ΤΡΟΦΙΜΑ & ΖΩΝΤΑ ΖΩΑ	321,9	346,0	7,5%
ΠΟΤΑ & ΚΑΠΝΟΣ	54	52,9	-2,0%
ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ	64,5	62,4	-3,3%
ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΗ-ΚΑΥΣΙΜΑ	875,1	556,6	-36,4%
ΛΑΔΙΑ	18,7	58,9	215,0%
ΧΗΜΙΚΑ	223,3	235,7	5,6%
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ	331,5	322,0	-2,9%
ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ	193,5	171,1	-11,6%
ΔΙΑΦΟΡΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ	166,4	163,9	-1,5%
ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ	36,7	42,3	15,3%
ΠΗΓΗ: ΠΣΕ-ΚΕΕΜ *Ανάλυση επί των εκτιμήσεων μηνός της ΕΛ-ΣΤΑΤ

Τελείως διαφορετική είναι η εικόνα του 9μηνου, όπως μόνο ο κλάδος των πετρελαιοειδών κινείται σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με πέρυσι (-27,2%), ενώ όλοι οι υπόλοιποι κλάδοι κινούνται ανοδικά, με πρωταγωνιστές το ελαιόλαδο (+204,3%), τα ποτά-καπνός (+20,7%), τα μηχανήματα (+18%), τα εμπιστευτικά (+17,6%) και τα βιομηχανικά προϊόντα (+14,3%).

Οι κλάδοι των εξαγωγών – Εννεάμηνο 2015/2014

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ	ΑΞΙΑ ΠΕΡΥΣΙ (εκατ. ευρώ)*	ΑΞΙΑ ΦΕΤΟΣ (εκατ. ευρώ)*	ΜΕΤΑΒΟΛΗ %
ΤΡΟΦΙΜΑ & ΖΩΝΤΑ ΖΩΑ	2.723,0	2.891,2	6,2%
ΠΟΤΑ & ΚΑΠΝΟΣ	410,1	495,0	20,7%
ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ	656,8	685,9	4,4%
ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΗ-ΚΑΥΣΙΜΑ	7.858,5	5.723,0	-27,2%
ΛΑΔΙΑ	184,0	559,9	204,3%
ΧΗΜΙΚΑ	1.985,7	2.042,3	2,9%
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ	2.778,3	3.176,1	14,3%
ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ	1.563,3	1.845,0	18,0%
ΔΙΑΦΟΡΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ	1.291,5	1.339,3	3,7%
ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ	398,6	468,7	17,6%
ΠΗΓΗ: ΠΣΕ-ΚΕΕΜ *Ανάλυση επί των εκτιμήσεων μηνός της ΕΛ-ΣΤΑΤ

Περαιτέρω μείωση των εισαγωγών

Πιέσεις διαφορετικής έντασης ασκούνται και στις εισαγωγές της χώρας, καθώς από τη μία πλευρά εντείνονται οι ρυθμοί υποχώρησης των συνολικών εισαγωγών, αλλά αποκλιμακώνονται οι πιέσεις στους υπόλοιπους κλάδους, πλην πετρελαιοειδών. Ειδικότερα, τον περασμένο Σεπτέμβριο, η συνολική αξία των εισαγωγών μειώθηκε κατά 18,3% στα 3,56 δις ευρώ έναντι των 4,36 δις του Σεπτεμβρίου του 2014. Μείωση προκύπτει στις εισαγωγές, ακόμη και με εξαίρεση των πετρελαιοειδών, κατά 3,4% ή κατά 95,6 εκατ. ευρώ.

Σε επίπεδο 9μήνου, οι ελληνικές εισαγωγές μειώθηκαν κατά 10,9% (στα 31,91 δις ευρώ από 35,81 δις ευρώ στο 9μηνο του 2014). Χωρίς τα πετρελαιοειδή προκύπτει μείωση κατά 2% ή κατά 488,3 εκατ. ευρώ. Πριν την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων, στο 6μηνο του έτους, οι ελληνικές εισαγωγές εμφανίζονταν μειωμένες κατά 6,1% (στα 22,24 δις ευρώ από 23,69 δις ευρώ στο πρώτο 6μηνο του 2014). Ωστόσο, χωρίς τα πετρελαιοειδή προέκυπτε αύξηση κατά 2,2% ή κατά 356,3 εκατ. ευρώ.

Όπως και στην περίπτωση των εξαγωγών, έτσι και στις εισαγωγές η μεγάλη μείωση προέρχεται κυρίως από τις Τρίτες Χώρες (-19,9% σε επίπεδο 9μηνου), την ώρα που οι εισαγωγές από χώρες της ΕΕ είναι οριακά μειωμένες (-0,9%). Αντίστοιχη είναι η εικόνα και εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, οι εισαγωγές από τις χώρες της ΕΕ μειώθηκαν οριακά (-02%), ενώ από τις Τρίτες Χώρες υποχώρησαν κατά 5,9%.

Το αποτέλεσμα όλων αυτών των μεταβολών σε εξαγωγές και εισαγωγές ήταν να μειωθεί για το 9μηνο του έτος το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου κατά 19,3%, στα 12,6 δις ευρώ (από 15,6 δις ευρώ στο 9μηνο του 2014). Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου μειώθηκε κατά 1,8 δις ευρώ ή κατά 15,5%.

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, στο 8μηνου του 2015, το ισοζύγιο πληρωμών αγαθών εμφανίζει έλλειμμα ύψους 11,39 δις ευρώ, από 14,39 δις ευρώ στο 8μηνο του 2014, ήτοι βελτιώθηκε σε ποσοστό 20,9%. Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών αγαθών διαμορφώθηκε στα 8,45 δις ευρώ, έναντι 10,53 δις ευρώ την ίδια περίοδο του 2014, ήτοι μειώθηκε κατά 19,3%.

Να σημειωθεί ότι ο βαθμός κάλυψης των συνολικών δηλωμένων εισαγωγών προς τις πληρωμές για τις εισαγωγές κατά το 8μηνου του έτους διαμορφώθηκε στο 101%, από 98% το 2014, ήτοι καταγράφεται αυξητική τάση των προκαταβολών έναντι αποστολής προϊόντων από το εξωτερικό στην Ελλάδα.

Σε όρους συνολικής εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας, τα συνολικά έσοδα της Ελλάδας από εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών ανήλθαν ως το τέλος Αυγούστου 2015 στα 37,13 δις ευρώ, ενώ οι πληρωμές για εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών στα 35,87 δις ευρώ, με αποτέλεσμα τη δημιουργία πλεονάσματος της τάξης του 1,26 δις ευρώ. Από τα έσοδα της χώρας, το 44,7% προέρχεται από τις εξαγωγές προϊόντων, το 28% από τον τουρισμό, το 20% από τις μεταφορές και το υπόλοιπο 7,3% από λοιπές υπηρεσίες. Αντίστοιχα, η σύνθεση των πληρωμών αφορά σε ποσοστό 78% εισαγωγές αγαθών και πρώτων υλών, 10,8% υπηρεσίες μεταφορών, 7% λοιπές υπηρεσίες και 3,7% ταξιδιωτικές δαπάνες.