Tα πολλαπλά και µακροχρόνια προβλήµατα του πρωτογενούς τοµέα στη χώρα µας µπορούν να βελτιωθούν σηµαντικά µε τη δηµιουργία ενός και µοναδικού φορέα µεταποίησης και εξαγωγών αγροτικών προϊόντων.
Η στρατηγική του νέου φορέα θα έχει δύο βασικούς στόχους: α) εξασφαλισµένη απορ- ρόφηση της αγροτικής παραγωγής, και β) µείωση της διακύµανσης των ετήσιων εισοδηµάτων των αγροτών.
Η γεωργική παραγωγή στην Ελλάδα έφτανε µέχρι πρόσφατα στο 6,5% του ΑΕΠ ή στα 12,5 δισ. Βέβαια, το σηµαντικότερο δεν είναι η αγροτική παραγωγή αυτή καθαυτή, αλλά ο τζίρος των συσκευασµένων προϊόντων που παράγονται ή εισάγονται, µεταποιούνται και εξάγονται. Για παράδειγµα, η Νέα Ζηλανδία παράγει 7 δισ. και εξάγει 23 δισ. ευρώ, ενώ η Ελλάδα παράγει 12 δισ. και εξάγει µόλις 5 δισ. Η Ολλανδία εξάγει αγροτικά προϊόντα αξίας 95 δισ. ευρώ.
Εποµένως, µικρές χώρες, όπως η Ελλάδα, πρέπει να κατανοήσουν ότι το µέλλον βρί- σκεται στην παραγωγή προϊόντων εντάσεως τεχνολογίας και όχι µόνο στην παραδοσιακή γεωργία. Τα παραδείγµατα προς µίµηση βρίσκονται στην Ολλανδία, στο Ισραήλ, στη Νέα Ζηλανδία και τη ∆ανία. Η Ολλανδία παράγει αγροτικά προϊόντα σε αξία 1.700 ευρώ το στρέµµα, το Ισραήλ 1.290 και η Ελλάδα µόλις 190 ευρώ. Μόνο από τον συγκεκριµένο τοµέα, λοιπόν, θα µπορούσαν να εξαπλασιαστούν οι εξαγωγές µας, καθώς επίσης να αυξηθεί το ΑΕΠ της χώρας κατά 25 δισ.
Τι έκαναν οι χώρες µε τις επιτυχηµένες αγρο- τικές πολιτικές; Σε αυτές τις χώρες η αγροτική παραγωγή έχει οργανωθεί στη βάση σχηµάτων Σύµπραξης ∆ηµόσιου Ιδιωτικού Τοµέα (Σ∆ΙΤ), σε µεγάλες καθετοποιηµένες µονάδες (παραγωγής - µεταποίησης - εµπορίας), οι οποίες στήθηκαν είτε από σύγχρονους συνεταιρισµούς είτε από ανώνυµες εταιρείες στις οποίες οι αγρότες έχουν εκχωρήσει τη γη τους µε αντάλλαγµα µετοχές. Αυτό τους έχει δώσει τη δυνατότητα να απασχολούν επαγγελµατίες υψηλού επιστηµονικού επιπέδου σε όλα τα πόστα (γεωπόνους, τεχνολόγους, οικονοµολόγους, µάνατζερ), να καταµερίζουν την εργασία, να έχουν πρόσβαση σε µοντέρνες µεθόδους χρηµατοδότησης, να κάνουν διαφήµιση και να έχουν επιρροή. Τους επιτρέπει επίσης να ασφαλίζουν τις παραγωγές τους, να εισπράττουν µέρισµα από τα κέρδη, αλλά και µισθό και ασφάλιση από την προσωπική τους εργασία.
Το προτεινόµενο σχέδιο Σ∆ΙΤ για την ανάπτυξη του πρωτογενούς τοµέα στη χώρα µας βασίζεται σε τρεις άξονες: α) το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης δηµιουργεί φορέα µεταποίησης και εξαγωγών αγροτικών προϊόντων, στον οποίο το ∆ηµόσιο συµµετέχει µε µειοψηφικό ποσοστό και αναζητεί συ- µπληρωµατικά ιδιωτικά κεφάλαια, β) τη δι- οίκηση του νέου φορέα αναλαµβάνουν οι ιδιώτες µέτοχοι, και γ) ο νέος φορέας τηρεί τις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης.
Ο νέος φορέας αγροτικών εξαγωγών θα λειτουργεί µε βάση τις αρχές της συµβολαι- ακής γεωργίας. Η σύµβαση συµβολαιακής γεωργίας θα συνάπτεται κατ’ έτος µεταξύ του φορέα και των ενδιαφερόµενων αγροτών και θα βασίζεται στα εξής στοιχεία: α) τη δέσµευση του φορέα να απορροφά τη διαθέσιµη αγροτική παραγωγή, σε «επαρκείς τιµές», χωρίς καµία διαµεσολάβηση, β) οι αγρότες να παρέχουν πληροφορίες για το είδος της παραγωγής, τις ποσότητες, την αιτούµενη τιµή και την πρόβλεψη παραγωγής για την επόµενη οικονοµική χρήση, γ) ο φορέας να δηµιουργεί πανελλήνιο δίκτυο συγκέντρωσης και µεταφοράς της αγροτικής παραγωγής σε 2-3 εργοστάσια µεταποίησης, µε κατάλληλη γεωγραφική τοποθέτηση για να καλύπτουν όλη τη χώρα, δ) σύµπραξη ΕΛΓΑ - ασφαλιστικής αγοράς για την ασφαλιστική κάλυψη του εισοδήµατος των αγροτών από φυσικές καταστροφές και λοιπούς κινδύνους, ε) πρόσβαση σε τραπεζική χρηµατοδότηση µε ευνοϊκούς όρους, στ) ευνοϊκούς όρους για την προµήθεια αγροτικών εφοδίων, και ζ) συµβουλευτικές υπηρεσίες για τις κατάλληλες αγροτικές καλλιέργειες µε βάση τις πιο προηγµένες τεχνολογίες διεθνώς, σε συνεργασία µε εξειδικευµένα πανεπιστήµια.
Ο φορέας θα συγκεντρώνει, µεταποιεί και εξάγει την αγροτική παραγωγή. Η προστιθέµενη αξία θα προέρχεται από τη µεγάλη κλίµακα παραγωγής και, κυρίως, από την ιδιοφυή διαδικασία µεταποίησης και συσκευασίας των ελληνικών αγροτικών προϊόντων. Ιδιαίτερη σηµασία έχει η ικανότητα του φορέα να δηµιουργήσει ένα διεθνές brand για τα αγροτικά προϊόντα της ελληνικής γης. Αυτό θα του παρέχει την ευχέρεια να προσφέρει επαρκείς τιµές στους παραγωγούς. Η επάρκεια των τιµών θα ενισχυθεί και από την εξαφάνιση του χονδρεµπορικού και λιανε- µπορικού «περιθωρίου», µε αποτέλεσµα τη δηµιουργία ισχυρών κινήτρων για προσέλκυση νέων στελεχών στην ύπαιθρο καθώς και τη συνεχή αύξηση της αγροτικής παραγωγής.
Τα οφέλη από τη λειτουργία ενός µεγάλου φορέα αγροτικών εξαγωγών, µε τις προτει- νόµενες προδιαγραφές, είναι τα εξής: α) σηµαντική ενίσχυση του εθνικού στόχου για διπλασιασµό των εξαγωγών, β) ενίσχυση της τάσης επιστροφής εργαζοµένων στην περιφέρεια και αναζωογόνηση του κοινωνικού ιστού µε πολύ ευεργετικές συνέπειες για το δηµογραφικό πρόβληµα της χώρας, γ) συνεχής αύξηση της αγροτικής παραγωγής, µε την επέκταση των καλλιεργούµενων εκτά- σεων καθώς και τη χρησιµοποίηση των διεθνώς πιο εξελιγµένων µεθόδων παραγωγής, δ) δηµιουργία τουλάχιστον 100.000 θέσεων εργασίας στον επίσηµο τοµέα της οικονοµίας, µε πλήρη φορολόγηση των εισοδηµάτων και καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, και ε) ενίσχυση του ΑΕΠ µε παραγωγικές δραστηριότητες, οι οποίες στο παρελθόν ανήκαν στην παραοικονοµία.
Το συµπέρασµα είναι ότι αν ακολουθήσουµε το παράδειγµα των µικρών χωρών µε τους εξελιγµένους τεχνολογικά αγροτικούς τοµείς, µπορούµε να αυξήσουµε σηµαντικά την αγροτική παραγωγή και να µετατρέψουµε έναν οπισθοδροµικό τοµέα σε ισχυρό αντα- γωνιστικό πλεονέκτηµα για τη χώρα.
Καθηγητής Πανεπιστηµίου Πειραιώς