Η πανδημία και τα lockdowns ανέδειξαν μέσα σε ελάχιστους μήνες την ανάγκη εισόδου των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον κόσμο του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Για το Φεβρουάριο -και αν όλα πάνε καλά- έχει μετατεθεί η προκήρυξη από το υπουργείο Ανάπτυξης της ειδικής δράσης του ΕΣΠΑ για το λιανεμπόριο, που αφορά την δημιουργία e-shop ή την αναβάθμιση της ιστοσελίδας από τις μικρές επιχειρήσεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες το συνολικό ποσό που θα διατεθεί σε πρώτη φάση θα ανέρχεται σε 80 εκατ. ευρώ, η δράση θα προβλέπει την κατά 100% κάλυψη της δαπάνης για τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό τους μέχρι του ποσού των 5.000 ευρώ, ενώ θα ισχύσει ο κανόνας του de minimis, δηλαδή οι δικαιούχοι δεν θα πρέπει να έχουν εξαντλήσει το όριο της χρηματοδότησης τους από προγράμματα του ΕΣΠΑ, κάτι που ευνοεί τους μικρότερους της αγοράς. Εάν το ενδιαφέρον είναι μεγαλύτερο – στο υπουργείο υπολογίζουν ότι η συγκεκριμένη δράση αφορά περί τις 160.000 επιχειρήσεις- τότε το ποσό είναι πιθανό να αυξηθεί, καθώς θα διατεθούν αδιάθετα από άλλη προγράμματα του ΕΣΠΑ κονδύλια.
Η πανδημία και τα διαδοχικά lockdowns ανέδειξαν μέσα σε ελάχιστους μήνες και με δραματικό τρόπο την ανάγκη εισόδου των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον κόσμο του ηλεκτρονικού εμπορίου και της ψηφιακής οικονομίας, προκειμένου να ανταπεξέλθουν όχι μόνο στην συγκεκριμένη συγκυρία -οι έκτακτες συνθήκες θα παρέλθουν κάποια στιγμή εντός του 2021-, αλλά γενικότερα στις σύγχρονες καταναλωτικές συνήθειες. Όπως αναγνωρίζουν στο υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αλλά και όπως υπογραμμίζουν επαγγελματίες του κλάδου των ηλεκτρονικών πωλήσεων, το μεγαλύτερο πρόβλημα στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι το οικονομικό -ακόμη κι αν δεν υπήρχε η δυνατότητα χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ η δαπάνη για τη δημιουργία e-shop δεν είναι απαγορευτική ακόμη και για τις μικρότερες επιχειρήσεις-, αλλά η αλλαγή νοοτροπίας και η συνειδητοποίηση ότι για να αποδώσει ένα ηλεκτρονικό κατάστημα χρειάζεται καθημερινή φροντίδα και οργάνωση, ακριβώς όπως συμβαίνει και με το φυσικό κατάστημα. Χαρακτηριστικό του κυβερνητικού ενδιαφέροντος είναι οι δηλώσεις του γενικού γραμματέα Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή Παναγιώτη Σταμπουλίδη, ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο «δεν είναι κάτι δαπανηρό, ούτε απρόσιτο και δυσλειτουργικό, ενώ εξασφαλίζει βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα, με τα οφέλη του να καταγράφονται πολλαπλά και σαφή». Ο ίδιος σημειώνει ακόμη ότι ήδη το ψηφιακό παραεμπόριο έχει αρχίσει να εμφανίζεται και γι’ αυτό βρίσκεται σε φάση προετοιμασίας κώδικας διαφάνειας, με την ισχύ του οποίου θα αποτάσσονται όσοι δεν συμπεριφέρονται με ορθές ενέργειες.
Μέχρι σήμερα η πορεία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της χώρας -όχι μόνο του λιανεμπορίου- προς την ψηφιακή εποχή είναι αργή αλλά είναι σταθερή, καθώς μόλις το 17% διαθέτει e-shop αλλά πάνω από 7 στις 10 επιχειρήσεις έχουν σύνδεση στο διαδίκτυο και πάνω από 55% συμμετέχουν στα κοινωνικά δίκτυα. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι επίσης ότι το 40% των επιχειρήσεων προωθούν πωλήσεις και το 43% έχουν διαφημιστεί μέσω Facebook και άλλων μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Στο πρώτο κύμα της πανδημίας παρατηρήθηκε ότι οι επιχειρήσεις που διέθεταν ηλεκτρονικό κατάστημα παρουσίασαν οριακή αύξηση πωλήσεων δίνοντας επίσης το στίγμα των δυνατοτήτων που προσφέρουν τα εναλλακτικά κανάλια πωλήσεων, πέραν του παραδοσιακού, που είναι το φυσικό κατάστημα. Ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη το πρόβλημα είναι μεγάλο και γι’ αυτό ο Εμπορικός Σύλλογος σε μια προσπάθεια να καλύψει το κενό προετοιμάζει μια πλατφόρμα ψηφιακών συναλλαγών για τα εμπορικά καταστήματα, με τη διακριτική ονομασία emporikos.gr, η λειτουργία της οποίας αναμένεται να ανακοινωθεί μέχρι το τέλος της εβδομάδας και να τεθεί στη διάθεση των επιχειρήσεων άμεσα. Η διαφορά της συγκεκριμένης πλατφόρμας από άλλες, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΣΘ Παντελή Φιλιππίδη, είναι ότι θα παρέχει τη δυνατότητα πωλήσεων ακόμη κι αν ένα εμπορικό κατάστημα δεν έχει e-shop. Αξίζει να σημειωθεί ότι αντίστοιχα ο Εμπορικός Σύλλογος της Αθήνας θα συνεργαστεί για θέματα ηλεκτρονικού εμπορίου των μελών του με τη Google.
10.000 ηλεκτρονικά καταστήματα
Η ανάγκη της ψηφιακής λειτουργίας των ellhnik;vn επιχειρήσεων υπαγορεύεται και από τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας της ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με τα οποία σημειώνεται στη χώρα μας σημαντική και σταθερή άνοδος στις ηλεκτρονικές αγορές. Πλέον, ένας στους δύο χρήστες (50%) του διαδικτύου κάνει τις αγορές του ηλεκτρονικά, όταν η αντίστοιχη αναλογία το 2019 ήταν ένας στους πέντε (21%). Σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν περί τα 10.000 ηλεκτρονικά καταστήματα, σύμφωνα με τον Ελληνικό Σύνδεσμο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (GRECA). Στο πρώτο εξάμηνο του 2020 οι ηλεκτρονικές αγορές στην ελληνική αγορά έτρεξαν με θετικό ρυθμό 171% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019, κάτι που σημαίνει ότι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν ήταν αυξημένες κατά 3,2 δισ. ευρώ. Η άνοδος τους καλοκαιρινούς μήνες του 2020 –σε σχέση με το 2019- ήταν από 40% έως και 70% και την «black week», την περίοδο προσφορών και εκπτώσεων του Νοεμβρίου, οι ψηφιακές αγορές αυξήθηκαν κατά 70%. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία οι τρεις κλάδοι που γνώρισαν μεγάλη ζήτηση από τους ηλεκτρονικούς καταναλωτές στο πρώτο lockdown ήταν η τεχνολογία, τα παιχνίδια και η άθληση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2020 η αγορά του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ευρώπη διαμορφώθηκε σε 717 δισ. ευρώ.
Αυξάνονται οι απάτες
Στο μεταξύ για κάθε 6.500 ευρώ συναλλαγών με ηλεκτρονικό χρήμα, το ένα ευρώ αντιστοιχεί σε κάποια περίπτωση απάτης, σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών και βάσει των στατιστικών που παρακολουθεί η Τράπεζα της Ελλάδος. Η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, ιδιαίτερα μετά το 2015 και την περίοδο των capital controls, παρουσιάστηκε σχεδόν διπλασιασμός του ποσοστού απάτης από 0,01% σε 0,02% επί της συνολικής αξίας των συναλλαγών. Η πανδημία επέφερε νέα αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών λόγω των περιοριστικών μέτρων. Από στοιχεία της Visa και Mastercard, η αύξηση υπολογίζεται γύρω στο 20%, με τον συνολικό τζίρο να ανέρχεται γύρω στα 65 δισ. ευρώ -περιλαμβανομένων των προπληρωμένων καρτών και των ψηφιακών πορτοφολιών. Από αυτό το ποσό εκτιμάται ότι περίπου 10 εκατ. ευρώ ήταν αποτέλεσμα απάτης κυρίως μέσω αγορών από το Ίντερνετ. Οι πιο συνήθεις απάτες συνδέονται με παραπλανητικές αγγελίες στο διαδίκτυο, σε ψεύτικα ή μη ασφαλή ηλεκτρονικά καταστήματα και σε διαρροή των στοιχείων της κάρτας. Πρόκειται για τις ονομαζόμενες συναλλαγές χωρίς παρουσία του πελάτη που αυξήθηκαν κατά περίπου 35% μέσα στο 2020. Οι συναλλαγές με παρουσία του πελάτη, δηλαδή στα POS, αυξήθηκε κατά 15%, με το 89% να αφορά σε ανέπαφες συναλλαγές.