Πως διασφαλίζεται η αξιοπιστία των βιολογικών προϊόντων;

Η ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας σε όλο τον κόσμο, οδήγησε στην ανάγκη για τη θέσπιση κανόνων πιστοποίησης για την αναγνώριση των βιολογικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές. Η πιστοποίηση είναι ο δεσμός εμπιστοσύνης που συνδέει τους παραγωγούς στις αγροτικές περιοχές με τους καταναλωτές.

Στην Ελλάδα σήμερα λειτουργούν 15 φορείς πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων οι οποίοι πληρούν τις αυστηρές απαιτήσεις της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας, έχουν αξιολογηθεί και εγκριθεί από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ).

Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ (ΕΛΓΟ) ΔΗΜΗΤΡΑ είναι αρμόδιος ως αρχή ελέγχου για την εποπτεία των φορέων πιστοποίησης πραγματοποιώντας διοικητικούς και επιτόπιους ελέγχους σε ετήσια βάση. Επιπλέον, προσωπικό του ΕΛΓΟ διενεργεί ελέγχους της επισήμανσης και της ιχνηλασιμότητας σε βιολογικά προϊόντα σε επίπεδο αγοράς.

Όλοι οι φορείς πιστοποίησης στον τομέα της βιολογικής γεωργίας είναι διαπιστευμένοι από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ISO 17065 για τους φορείς που παρέχουν υπηρεσίες πιστοποίησης προϊόντων.

Το σύνολο του ελληνικού συστήματος πιστοποίησης εποπτεύεται από το Food and Veterinary Office’s (FVO) της Commission, ενώ παράλληλα υπάρχει και το σύστημα  κοινοποιήσεων πληροφοριών (OFIS)  για περιπτώσεις μη συμμορφώσεων για βιολογικά προϊόντα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όλες οι επιχειρήσεις που εμπλέκονται με την παραγωγή, επεξεργασία και διάθεση των βιολογικών προϊόντων σε όλη την αλυσίδα από το χωράφι στο ράφι, συμβάλλονται με έναν εγκεκριμένο φορέα ελέγχου και πιστοποίησης της επιλογής τους.

Οι επιθεωρήσεις και οι δειγματοληψίες των προϊόντων διενεργούνται από ανεξάρτητους επιθεωρητές σύμφωνα με τεκμηριωμένες διαδικασίες. Κατά τη διάρκεια της επιθεώρησης όλα τα ευρήματα καταγράφονται σε έντυπα επιθεώρησης και τεκμηριώνονται με κατάλληλο αποδεικτικό υλικό (φωτογραφίες, αντίγραφα κ.τ.λ.).

Οι φορείς απασχολούν καταρτισμένο προσωπικό επιθεωρήσεων και αξιολογήσεων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης  με γεωτεχνική κατεύθυνση (γεωπόνοι, κτηνίατροι, τεχνολόγοι τροφίμων) και με εμπειρία στο αντικείμενο που επιθεωρείται.

Οι αναλύσεις των προϊόντων για την ανίχνευση υπολειμμάτων γίνονται μόνο σε εργαστήρια που είναι διαπιστευμένα βάσει του διεθνούς προτύπου ISO 17025 καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα αναλύσεων. Οι εργαστηριακές δοκιμές γίνονται στα χαμηλότερα δυνατά όρια προσδιορισμού.

Πλέον των ετήσιων προγραμματισμένων επιθεωρήσεων οι φορείς πραγματοποιούν έκτακτες και απροειδοποίητες επιθεωρήσεις στο πεδίο παραγωγής ή επεξεργασίας των προϊόντων, τουλάχιστον στο 10% των ενταγμένων επιχειρήσεων.

Σε περίπτωση που διαπιστωθούν παρατυπίες ή παραβάσεις, ο παραγωγός - επιχειρηματίας δεσμεύεται για τα διορθωτικά μέτρα που θα λάβει προκειμένου να πληροί τις απαιτήσεις της πιστοποίησης. Τα μέτρα που πρέπει να εφαρμόζονται στις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων και των προστίμων που πρέπει να επιβληθούν, προβλέπονται στην εθνική νομοθεσία (ΚΥΑ 245090/10-2-2006).

Τα προγράμματα επιθεωρήσεων, δειγματοληψιών καθώς και οι περιπτώσεις μη συμμορφώσεων που εντοπίζουν οι φορείς πιστοποίησης και οδηγούν σε κυρώσεις κοινοποιούνται άμεσα στον ΕΛΓΟ και στο ΥΠΑΑΤ.

Η αμεροληψία, ακεραιότητα και ανεξαρτησία των φορέων πιστοποίησης διασφαλίζεται από το συλλογικό όργανο του κάθε φορέα στο οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των εμπλεκόμενων μερών (από καταναλωτικούς, εμπορικούς, παραγωγικούς επιστημονικούς, περιβαλλοντικούς φορείς).

Σαν αποτέλεσμα αυτού του πλέγματος νομικών απαιτήσεων και διαδικασιών διασφάλισης τα προϊόντα καταλήγουν στα ράφια των αγορών με την ένδειξη «προϊόν βιολογικής γεωργίας». Για τον καταναλωτή ο μόνος και απλός τρόπος για να αναγνωρίσει τα βιολογικά προϊόντα είναι το σήμα πιστοποίησης από εγκεκριμένο φορέα στην ετικέτα του προϊόντος ή και η επίδειξη του πιστοποιητικού από τον παραγωγό/ επιχειρηματία.

Τα πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα κερδίζουν την εμπιστοσύνη του καταναλωτή που συνειδητοποιεί την συμβολή τους στην υγιεινή διατροφή, την προστασία του περιβάλλοντος καθώς και τις καλές συνθήκες διαβίωσης των ζώων. Σήμερα η βιολογική καλλιέργεια καλύπτει παγκοσμίως περισσότερα από 430 εκατομμύρια στρέμματα που αντιστοιχούν σε περισσότερες από 2 εκατομμύρια αγροτικές εκμεταλλεύσεις.

Η Πανελλήνια Ένωση Φορέων Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων έχοντας σαν ιδρυτικό σκοπό τη δημιουργία αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της ένωσης και των καταναλωτών διαφυλάσσει και συμβάλλει στην αξιοπιστία του θεσμού της επιθεώρησης – πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων στην Ελλάδα και στην ενίσχυση της αξιοπιστίας των μελών της.