Ο Jürgen Donhauser δεν είναι άγνωστος στις δυσκολίες της αγροτικής ζωής.
Το αγρόκτημα του γιου του, που βρίσκεται μια ώρα ανατολικά της Νυρεμβέργης, στη Γερμανία, ανήκει στην οικογένεια εδώ και γενιές.
Αλλά όταν ανέλαβε καθήκοντα ιερέα σε εκκλησία πριν από μερικά χρόνια, οι αγρότες της περιοχής άρχισαν να του εκμυστηρεύονται το άγχος και την οικονομική αβεβαιότητα της δουλειάς τους. Οι ιστορίες τους τον συγκλόνισαν.
Σύμφωνα με δημοσιεύμα του dw.com ορισμένοι χρειάζονταν αλκοόλ για να κοιμηθούν - για να πνίξουν τις σκέψεις ότι θα έχαναν τα πάντα. «Έπειτα υπάρχουν άλλες ιστορίες όπως... «αν όλα τελειώσουν τότε θα κρεμαστώ από το επόμενο δέντρο»», λέει ο Donhauser.
Το να είσαι εσύ αυτός που κλείνει μια φάρμα που ανήκει στην οικογένεια για 10, ακόμη και 15, γενιές είναι ένα συντριπτικό φορτίο, εξηγεί ο Donhauser. Η πίεση που αντιμετωπίζουν αυτοί οι αγρότες είναι «βάναυση».
Αύξηση των πιέσεων σε όλη την ήπειρο
Πρόσφατα, η οργή των διαμαρτυρόμενων αγροτών της Ευρώπης ήταν αυτή που απασχόλησε τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων - συνοψισμένη σε εικόνες από κομβόι τρακτέρ που κορνάρουν και σωρούς καμένων ελαστικών έξω από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Αλλά οι ερευνητές καταγράφουν το πιο ήσυχο, αθέατο δίδυμο αυτής της ιστορίας. Οι μελέτες τους δείχνουν ότι πολλές από τις πιέσεις που οδηγούν τους αγρότες στους δρόμους - όπως η πολιτική για το κλίμα, οι κανονισμοί, η αύξηση του κόστους και η πτώση των τιμών πώλησης - βλάπτουν επίσης την ψυχική τους υγεία.
Μια έρευνα σε περισσότερους από 250 Ιρλανδούς αγρότες διαπίστωσε ότι το 20% είχε σκέψεις αυτοκτονίας τις δύο προηγούμενες εβδομάδες και σχεδόν το 40% ανέφερε ότι βιώνει μέτριο έως εξαιρετικά έντονο στρες. Στο βόρειο Βέλγιο σχεδόν οι μισοί από τους 600 αγρότες που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι η εργασία τους προκαλεί ψυχική δυσφορία. Και στη Γερμανία και την Αυστρία, πάνω από το ένα τέταρτο ανέφεραν ότι βιώνουν επαγγελματική εξουθένωση, ποσοστό διπλάσιο από αυτό που παρατηρείται στο γενικό πληθυσμό.
Πιέζονται τόσο από την κλιματική αλλαγή όσο και από την κλιματική πολιτική
Αν και οι λόγοι πίσω από τους αγώνες για την ψυχική υγεία είναι πολύπλοκοι, οι ερευνητές λένε ότι μια μεγάλη πίεση που εντόπισαν είναι η κλιματική πολιτική.
Υπολογίζεται ότι το 10% των αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ προέρχεται από τον γεωργικό τομέα, που παράγεται σε μεγάλο βαθμό από τα ζώα και τα λιπάσματα που χρησιμοποιούνται στη γη, τα οποία απελευθερώνουν μεθάνιο και οξείδιο του αζώτου. Και τα δύο είναι ισχυρά αέρια που οδηγούν στη θέρμανση του πλανήτη. Τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται από τους αγρότες για τη διατήρηση της σταθερότητας των καλλιεργειών έχουν επίσης βρεθεί στο στόχαστρο επειδή οδηγούν σε καταστροφική απώλεια της βιοποικιλότητας.
Ωστόσο, ορισμένοι αγρότες λένε ότι οι πολιτικές για το κλίμα που αποσκοπούν στη μείωση αυτών των εκπομπών εφαρμόζονται με τρόπο που τους φέρνει σε αδύνατη θέση.
Ο Sebastian Luhmer, ο οποίος διευθύνει ένα βιολογικό αγρόκτημα νότια της Βόννης, στη Γερμανία, λέει ότι οι κανονισμοί της ΕΕ για τη μείωση της χρήσης λιπασμάτων κατά 20% αποτελούν πονοκέφαλο.
Τα λιπάσματα με βάση το άζωτο προκαλούν περίπου το 5% των παγκόσμιων αερίων του θερμοκηπίου και μολύνουν επίσης τα υπόγεια ύδατα. Αλλά ο Luhmer λέει ότι το να σταματήσουν οι αγρότες να τα χρησιμοποιούν κατά τους χειμερινούς μήνες παρουσιάζει τεράστιες υλικοτεχνικές προκλήσεις για τη λειτουργία μιας φάρμας. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι συντομεύει το παράθυρο ευκαιρίας για λίπανση ακόμη περισσότερο από ό,τι έχουν ήδη αλλάξει τα καιρικά φαινόμενα.
Ο Luhmer τονίζει ότι δεν είναι κατά της πολιτικής για το κλίμα: ότι στην πραγματικότητα οι αγρότες όπως αυτός βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής. Η ξηρασία και οι όλο και πιο απρόβλεπτες εποχές είναι πλέον πραγματικότητα.
Συν τοις άλλοις, λέει ότι πιέζεται από το αυξανόμενο κόστος και τους αυστηρότερους οικοδομικούς κανονισμούς που καθιστούν αδύνατο τόσο τον προγραμματισμό όσο και το κέρδος. Ο παππούς του μπορούσε να αγοράσει ένα τρακτέρ από μία καλή συγκομιδή, λέει ο Luhmer, αλλά σήμερα ακόμη και δέκα συγκομιδές δεν θα ήταν αρκετές.
Αρνητικές απεικονίσεις στα μέσα ενημέρωσης
Πολλοί αγρότες λένε ότι το σχέδιο για τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων για τα αγροτικά καύσιμα -που οδήγησε χιλιάδες αγρότες στους δρόμους στη Γερμανία και τη Γαλλία- ήταν απλώς η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
Ο Ντονχάουζερ λέει ότι στη γενιά των αγροτών του πατέρα του είπαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο να «τα δώσετε όλα για να μη χρειαστεί πλέον να πεινάσουμε». Αλλά τώρα πιστεύει ότι έχει εξαφανιστεί κάθε σεβασμός για τον ρόλο τους ως διαχειριστές της γης και προμηθευτές τροφίμων.
«Μας επικρίνουν συνεχώς και αυτό είναι εξαντλητικό», λέει ο Donhauser. «Ποιος θέλει να τον αποκαλούν δολοφόνο εντόμων, δηλητηριαστή πηγαδιών, βασανιστή ζώων; Φυσικά, αυτό επηρεάζει έναν άνθρωπο».
Οι αγρότες έχουν αναφέρει ότι αγωνίζονται με την αρνητική απεικόνιση του κλάδου τους από τα μέσα ενημέρωσης.
«Αισθάνονται ότι έχουν γίνει αποδιοπομπαίοι τράγοι από την άποψη ότι αποτελούν πρωτοσέλιδο, σαν να προκαλούν την κλιματική κρίση δυσανάλογα πέρα από τον ρόλο τους», δήλωσε η Louise McHugh, καθηγήτρια ψυχολογίας στο University College του Δουβλίνου και συν-επικεφαλής της μελέτης για την ψυχική υγεία των Ιρλανδών αγροτών.
Εύρεση λύσεων και προσφορά υποστήριξης
Η McHugh λέει ότι οι αγρότες με τους οποίους μίλησε στο πλαίσιο της μελέτης της είχαν κίνητρο να συμμετάσχουν σε καινοτόμες πρακτικές και πολιτικές που αντιμετώπιζαν την κλιματική αλλαγή, αλλά ένιωθαν ότι αυτές έπρεπε να περιλαμβάνουν τη φωνή τους και, κυρίως, να είναι εφαρμόσιμες στο έδαφος.
Ο γεωργικός τομέας είναι ίσως ένα από τα καναρίνια στο ανθρακωρυχείο όσον αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, προσθέτει.
«Πρέπει να εξετάσουμε την ψυχική υγεία και όλες τις αλλαγές που όλοι μας θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα επόμενα χρόνια - γύρω από έναν πολύ μεταβαλλόμενο κόσμο», δήλωσε η McHugh. Ένα μέρος που έχουν ήδη ξεκινήσει είναι η προσφορά ενοτήτων για την ψυχική υγεία στους φοιτητές που σπουδάζουν γεωπονικές επιστήμες.
Η διασφάλιση ότι οι αγρότες θα λαμβάνουν περισσότερες πληροφορίες και θα έχουν την ευκαιρία για διάλογο είναι επίσης σημαντική, σύμφωνα με την Franziska Aumer, η οποία εκπαιδεύεται για να γίνει αγρότης γαλακτοκομικών προϊόντων στη Βαυαρία της Γερμανίας.
Η Aumer είναι μία από τις τρεις νεαρές ιδρύτριες του Ackerschwestern, που μεταφράζεται περίπου ως «Αδελφές του αγροκτήματος». Πρόκειται για μια ενημερωτική εκστρατεία που δημιουργήθηκε το 2021 για να αντιμετωπίσει την επιρροή ακροδεξιών πολιτικών που προσπαθούν, όπως οι ίδιοι θεωρούν, να εκμεταλλευτούν την απόγνωση των αγροτών.
Ο δρόμος ήταν δύσκολος. Από την ίδρυσή τους, κάθε μία από αυτές έχει γνωρίσει έναν αγρότη που αυτοκτόνησε.
«Στην περίπτωσή μου, ήταν ένας νεαρός, ήταν 25 ετών», λέει ο Aumer. «Ήταν γεμάτος ζωή. Πάλευε για το αγρόκτημά του για χρόνια».
Η Franziska λέει ότι ο φίλος της, ο οποίος ήταν Ολλανδός, είχε χάσει το αγρόκτημά του, όπως και πολλοί άλλοι αγρότες στην Ολλανδία, στον απόηχο των αυστηρότερων κανονισμών για τις εκπομπές αζώτου.
Παρά τις τραγικές ιστορίες που έχει βιώσει και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας, η Aumer λέει ότι η παραίτηση δεν αποτελεί επιλογή για εκείνη.
«Ελπίζω ότι οι πολιτικοί και η κοινωνία θα μας εκτιμήσουν και ότι θα μας προσφέρουν υποστήριξη ώστε το επάγγελμά μας να έχει μέλλον», λέει η Aumer. «Και έτσι ώστε να μην διαλύει τους ανθρώπους».