Η μάχη για το ασφαλιστικό είναι αυτή που ντεμπουτάρει στον κυβερνητικό ορίζοντα, με τους εκπροσώπους των δανειστών να κρατούν σκληρή στάση έναντι των επιδιώξεων της Ηρώδου Αττικού και του υπουργού Εργασίας, Γιώργου Κατρούγκαλου.
Γιατί μεταρρύθμιση;
Σκοπός της μεταρρύθμισης είναι
α) Η αναγκαία αναδιάρθρωση του συνταξιοδοτικού συστήματος, που ποτέ δεν ήταν ορθολογικό και δίκαιο και έχει πάψει και πριν από την κρίση να είναι οικονομικά βιώσιμο.
β) Να χρησιμοποιηθεί ως γενικό ισοδύναμο στις επιμέρους μνημονιακές υποχρεώσεις, η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές και το ψαλίδισμα του ΕΚΑΣ, χωρίς να αναπληρωθεί από κανένα εναλλακτικό μέτρο.
γ) Να αναπροσαρμόσει τη συνταξιοδοτική δαπάνη, ώστε να συρρικνωθούν τα ελλείμματα που προκύπτουν από την εκτεταμένη ανεργία, την αδυναμία καταβολής εισφορών και την ανυπαρξία αποθεματικών, χωρίς να υπάρχουν νεές, οριζόντιες μειώσεις συντάξεων.
Ποιες είναι οι βασικές τομές της προτεινόμενης ασφαλιστικής μεταρρύθμισης;
Ενοποίηση κανόνων-δικαιοσύνη-ισονομία
Καταρχήν βασική στόχευση και κύριος πυλώνας της μεταρρύθμισης αποτελεί η για πρώτη φορά ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΝΟΝΩΝ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ τόσο ως προς τους κανόνες ασφάλισης όσο και ως τις ΕΙΣΦΟΡΕΣ και ΠΑΡΟΧΕΣ. Ενιαία ποσοστά ασφαλιστικών εισφορών για όλους, στη βάση καταβαλλόμενων αποδοχών ή εισοδήματος και συνεπώς κατάργηση τεκμαρτών εισοδημάτων και ασφαλιστικών κατηγοριών.
Στο πλαίσιο αυτό δημιουργείται ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ γεγονός που θα επιφέρει όχι μόνο εξοικονόμηση κόστους μέσω του ελέγχου και της περιστολής των δαπανών αλλά περαιτέρω θα βοηθήσει καταλυτικά προς την ουσιαστική ενοποίηση των κανόνων της κοινωνικής ασφάλισης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ν. 3863/2010 διατηρούσε την άνιση μεταχείριση των ασφαλισμένων και τον άδικο διαχωρισμό των χορηγούμενων παροχών ανάλογα με το χρόνο υπαγωγής στην ασφάλιση, το φορέα συνταξιοδότησης, διατηρούσε δηλαδή τα αποσπασματικά και πελατειακά χαρακτηριστικά που διέκριναν το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης έως σήμερα. Με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση, θεσπίζεται ενιαίο πλέγμα κοινωνικής προστασίας προνοιακών και ασφαλιστικών παροχών ώστε να εξασφαλίζεται κοινωνική και διαγενεακή δικαιοσύνη.
Εθνική Σύνταξη, για να έχουν σύνταξη και οι μακροχρόνια άνεργοι
Θεσμοθέτηση της εθνικής σύνταξης η οποία χρηματοδοτείται απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό, όχι από τις εισφορές χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Ισοδυναμεί με ρήτρα ανάπτυξης – βασική διαφορά με τη «φιλοσοφία» του ν. 3863/2010. Προβλέπεται η αναπροσαρμογή των συντάξεων στη βάση συντελεστή που διαμορφώνεται κατά 50% από τη μεταβολή του ΑΕΠ και κατά 50% από τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους μόνο εφόσον προκύπτει αύξηση ενώ στο ν. 3863/2010 η αναπροσαρμογή μπορούσε να είναι και προς τα κάτω.
Σημειώνεται ότι η εθνική σύνταξη δεν είναι η κατώτατη σύνταξη, καθώς σε αυτήν προστίθεται η ανταποδοτική σύνταξη που βασίζεται στο αναδιανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων παροχών, με τρόπο που να εξασφαλίζει αναδιανομή υπέρ των φτωχότερων και πιο αδύναμων.
Σε κάθε δε περίπτωση, το κράτος εγγυάται την καταβολή τόσο της εθνικής όσο και της ανταποδοτικής σύνταξης.
Η Εθνική σύνταξη αναπληρώνει τη σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ, εφόσον επτιτυγχάνει προστασία των ηλικιωμένων από τον κίνδυνο της φτώχειας πιο αποτελεσματικά και πιο δίκαια, σε σχέση με τις «οριζόντιες αυξήσεις» του πρώτου.
Ενδυναμώνεται ο αναδιανεμητικός χαρακτήρας του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης
• Ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, λόγω της παρουσίας της εθνικής σύνταξης, καταλήγει σε μεγαλύτερα ποσοστά αναπλήρωσης για τα χαμηλά εισοδήματα, πάνω από 80% για μηνιαίο εισόδημα μέχρι 1000 Ευρώ (χωρίς να συνυπολογίζεται και η επικουρική σύνταξη).
• Για πρώτη φορά εντάσσεται στο κύριο ασφαλιστικό σύστημα ο ΟΓΑ. Υπενθυμίζεται ότι ο ΟΓΑ είχε εξαιρεθεί από τη ρύθμιση του ν. 3863/2010 γεγονός που σήμαινε ότι οι αγρότες δεν θα λάμβαναν βασική παροχή αφού αυτή έβαινε μειούμενη σταδιακά έως το 2026 οπότε και θα καταργούνταν απολύτως.
Οι εισφορές στο εξής θα είναι ανάλογες με το εισόδημα, όχι αυθαίρετες επί ασφαλιστικών κλάσεων που υπολόγιζαν μόνον το χρόνο επαγγελματικής ζωής. Έτσι οι νέοι επιστήμονες και οι αυτοαπασχολούμενοι θα ανακουφιστούν από υπέρογκες εισφορές.
Ακόμα και για τις ασφαλιστικές εισφορές του ΟΓΑ προβλέπεται σταδιακή αύξηση έως το 2020 και κατώτατη εισφορά αντίστοιχη με τις υπάρχουσες ασφαλιστικές κατηγορίες του ΟΓΑ η οποία, λόγω της ιδιαιτερότητας του αγροτικού επαγγέλματος και της βούλησης της Κυβέρνησης να στηρίξει την αγροτική οικονομία είναι μικρότερη από τους λοιπούς ασφαλισμένους.
Ο νέος τρόπος υπολογισμού της σύνταξης στηρίζεται σε αναλογιστική μελέτη πλήρως τεκμηριωμένη και βασισμένη στα νέα οικονομικά δεδομένα όπως αυτά διαμορφώθηκαν τα τελευταία χρόνια, ώστε να εγγυάται τη βιωσιμότητα των ταμείων και την εις το διηνεκές χορήγηση της δικαιούμενης σύνταξης. Γενικά έχουν ληφθεί υπόψη όλες οι παράμετροι που από την Ολομέλεια του ΣτΕ κρίθηκαν ως απολύτως αναγκαίες για τη συνταγματικότητα των προτεινόμενων αλλαγών.
Αξιοποίηση της περιουσίας των ταμείων
ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΙΝΗΤΗΣ ΚΑΙ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕ ΑΜΕΣΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΕΙΣΡΟΗ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ.
Προστασία καταβαλλόμενων συντάξεων
Με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση, η δημοσιονομική προσαρμογή δεν θα προκύψει από νέες οριζόντιες μειώσεις, αλλά από τον εξορθολογισμό του συστήματος. Με μικρή αύξηση των εισφορών στις επικουρικές αποφεύγονται οι επώδυνες περικοπές και προστατεύονται πλήρως οι καταβαλλόμενες συντάξεις.
Θεσπίζεται νέος τρόπος υπολογισμού της σύνταξης για όλους, λαμβάνοντας μέριμνα ώστε να μην μειωθούν οι συντάξεις – κύριες και επικουρικές – στο ύψος που καταβάλλονται έως τη δημοσίευση του νόμου. Μέχρι το πέρας του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, θα επανυπολογιστούν όλες οι συντάξεις και η διαφορά που θα προκύπτει θα διατηρείται ως προσωπική διαφορά που θα καταβάλλεται αλλά θα συμψηφίζεται με μελλοντικές αυξήσεις.
Αποσκοπώντας στη διασφάλιση των συντάξεων και προκειμένου να επιτευχθούν οι μνημονιακοί στόχοι, προβλέφθηκε αύξηση των εισφορών επικουρικής ασφάλισης κατά 1,5%, επιμεριζόμενης σε 1% για τους εργοδότες και 0,5% για τους εργαζόμενους.
Απεγκλωβίζεται η χορήγηση εφάπαξ παροχών η οποία είχε απολύτως παγώσει λόγω της ανεφάρμοστης τεχνικά ισχύουσας απόφασης του Βρούτση. Θεσπίζεται ενιαίος τρόπος υπολογισμού στη βάση των ήδη προβλεπόμενων για τους νέους ασφαλισμένους.
Θα μειωθούν οι νέες συντάξεις;
Οι νέες συντάξεις των χαμηλόμισθων όχι απλώς δεν θα μειωθούν, αλλά, σε ορισμένες περιπτώσεις, θα έχουν μικρή αύξηση.
Για τις συντάξεις των μεσαίων και μεγάλων εισοδημάτων, προβλέπεται προσωπική διαφορά για διάστημα τριετίας.
Μετά την τριετία, όταν το ΑΕΠ θα έχει ανεβεί, θα αρχίσει να λειτουργεί ως ρήτρα ανάπτυξης η εθνική σύνταξη, που θα καταληγει σε αυτόματες αυξήσεις.