Ειδική Λίπανση για την Καρυδιά

Η καρυδιά ανήκει στην οικογένεια των Καρυοειδών με 20 είδη φυλλοβόλων δέντρων. Δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα προσαρμογής και καλλιεργείται σε διάφορους τύπους κλιμάτων και περιβάλλοντος. Όμως αποδίδει περισσότερο σε περιοχές με θερμό και υγρό κλίμα. 

Σημασία

Η Καλιφόρνια παράγει το 40% της παγκόσμιας παραγωγής καρυδιών με μεγάλα αγροτεμάχια φυτεμένα με τις καλύτερες ποικιλίες, μηχανικό κλάδεμα και συγκομιδή, άριστη τυποποίηση και συντήρηση, μικρό κόστος παραγωγής. Είναι η κύρια εξαγωγός χώρα στον κόσμο και τα καρύδια της πωλούνται και στην Ελλάδα. Αντίθετα, στην Ελλάδα παρά τις επιδοτήσεις επί δεκαετίες για εντατικές φυτεύσεις καρυδιάς (επιδότηση αρχικής εγκατάστασης μέχρι και δικτύου άρδευσης και φράκτη αγροτεμαχίου και επιδότηση πρώτων ετών μη παραγωγής) οι καρυδιές παρέμειναν σε στάσιμο αριθμό (2,25 εκατ. δέντρα) και η παραγωγή δεν αυξάνονταν (κυμαίνεται στις 20.000 tn). Μετά το 10ο έτος της ανάπτυξης του ένας καρυδεώνας αναμένεται να παράγει 250-500 κιλά καρυδιών με κέλυφος στο στρέμμα αξίας περίπου 3 ευρώ το κιλό. Απόδοση σε ψίχα 45-50% από τα καρύδια με κέλυφος. Τα τελευταία όμως έτη υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για φυτεύσεις και αναμένεται θεαματική αύξηση της παραγωγής Ελληνικών καρυδιών. Δυστυχώς αυτά τα χρόνια υπάρχει και παντελής έλλειψη δημιουργίας γνώσης ή πρακτικής καθοδήγησης των παραγωγών.

Ποικιλίες

Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες προέρχονται όλες από την Juglans regia και έχουν προέλθει σχεδόν όλες από βελτιωτικά προγράμματα της Καλιφόρνιας. Αυτές οι ποικιλίες έχουν σαν χαρακτηριστικά την πλαγιοκαρπία, την ταχεία είσοδο στην καρποφορία (από το 3ο – 4ο έτος) και μικρό μέγεθος δέντρου (φυτεύσεις σε τετράγωνα 7-10μ x 7-10μ, μεγάλη στρεμματική απόδοση), τις ποικίλες κλιματικές συνθήκες προσαρμογής (με πολλές ή λίγες απαιτήσεις σε ώρες χαμηλών θερμοκρασιών το χειμώνα, με διαφορετική αντοχή στο θερμό καλοκαίρι) και την άριστη ποιότητα καρπού (ανοικτό χρώμα ενδοκαρπίου και σπέρματος, γεύση). Franquette: παλιά γαλλική ποικιλία, μεγάλο δέντρο, χαμηλή παραγωγή, οψιμανθής, κατάλληλη για ορεινές περιοχές και για επικονίαση άλλων ποικιλιών. Chandler: η καλύτερη σε ποιότητα και παραγωγή, πλαγιοκαρπεί (90%), ανθεκτική στις ασθένειες, επεκτείνεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Επικ. Fernor, Franquette. Απαιτεί ικανοποιητική Νούχο λίπανση και άρδευση. 19 Vina, Pedro, Ιόλη, Ηλιάνα: πλαγιοκαρπούσες, για σχετικά θερμές περιοχές με σπάνιους παγετούς, αλλά οι συγκεκριμένες ποικιλίες είναι ευαίσθητες σε ασθένειες σε υγρές περιοχές.

Πολλαπλασιασμός

Στην Ελλάδα γίνεται εμβολιασμός πλακίτης το Μάιο σε σπορόφυτο ηλικίας ενός έτους με εμβολιοφόρους που παρέμειναν στο ψυγείο από το Μάρτιο. Αλλιώς επιτραπέζιος αγγλικός εγκεντρισμός με θέρμανση του σημείου εμβολιασμού (μελετάται στην Ελλάδα). Δοκιμάζουν και όρθιο Ταφ το Σεπτέμβριο. Υποκείμενο στην Ελλάδα είναι η J. regia, που χρησιμοποιείται στην Ελλάδα από όλα τα φυτώρια. Δεν είναι η καλύτερη επιλογή, καθώς το δέντρο είναι ευαίσθητο στην Αρμιλάρια, στη Φυτόφθορα, στα νεροκρατούντα εδάφη και στην αλατότητα, αλλά δεν υπάρχει εναλλακτική πρόταση.

Έδαφος – κλίμα

Απαιτείται βαθύ στραγγερό έδαφος χωρίς νεροκράτημα και εδαφικό pH έως 7,6, καθώς pH >8 είναι απαγορευτικό για την καρυδιά. Περιοχές με συχνές υγρασίες την άνοιξη είναι προβληματικές για την καρυδιά λόγω της ευαισθησίας της σε ασθένειες όπως το βακτήριο. Περιοχές με συχνούς καύσωνες το καλοκαίρι είναι επίσης επικίνδυνες για το καρύδι, καθώς προκαλούν ηλιόκαυμα στον καρπό (αλλά και συχνά στα φύλλα και βλαστούς) με θερμοκρασίες >38 ◦ C (ελαφρές ζημιές) και >42 ◦ C (πολύ σημαντική υποβάθμιση καρπού).

Διαμόρφωση σε κεντρικό άξονα

Από το Σ.Γ.Ε. Βαρδατών Φθιώτιδας προτείνεται η διαμόρφωση σε κεντρικό άξονα και αποστάσεις φύτευσης πάνω από 7 μ * 7 μ! Η διαμόρφωση αυτή εν συντομία είναι η κατωτέρω. Ξεκινάμε με ζωηρά δενδρύλλια. Καρατόμηση του δενδρυλλίου σε 2 μάτια στο εμβόλιο. Αφήνουμε τον καλύτερο βλαστό να αναπτυχθεί την πρώτη χρονιά να πάρουμε τον κεντρικό άξονα έως τουλάχιστον 150 cm. Αφαιρούμε τυχόν άλλους βλαστούς. Το χειμώνα και τους επόμενους χειμώνες αφαιρούμε τους οφθαλμούς που έχουν λαιμό και τους μεγαλύτερους οφθαλμούς σε κάθε γόνατο αφήνοντας το μικρότερο οφθαλμό στο γόνατο που είναι ο καλύτερος για δημιουργία βραχίονα. Επιλέγουμε τα επόμενα χρόνια >12 βραχίονες καθ’ ύψος με τον κατώτερο να ξεκινά στα 100-120 cm από το έδαφος. Βοηθάμε τους βραχίονες να αναπτυχθούν με κορυφολογήματα και αφαιρέσεις τυχόν ανταγωνιστών (τυχόν κατακόρυφους που φύονται επάνω τους και τυχόν κρεμοκλαδείς πλάγιους πάνω τους). Ζωηροί κατακόρυφοι αφαιρούνται από τη βάση τους στον κεντρικό άξονα. Τελικά πρέπει να δημιουργηθεί ένα δέντρο με 8-12 βραχίονες τοποθετημένους καθ’ ύψος ανά 30 cm έκαστος. Τον κεντρικό άξονα τον βοηθώ με βράχυνση κατά το ¼ κάθε έτος ή με αφαίρεση τυχόν καρπιδίων που αναπτύσσονται στην κορυφή του. Προσοχή στην καρυδιά, θέλει καλό φωτισμό για καλή παραγωγή και μείωση των φυτοπαθολογικών και εντομολογικών προβλημάτων. Επομένως το συχνό σοβαρό κλάδεμα είναι ουσιαστικό! Ιδιαίτερα στις πλαγιοκαρπούσες ποικιλίες. Διαφορετικά το μέγεθος των καρπών θα μειωθεί και θα έχουμε νεκρώσεις των σκιαζόμενων βλαστών

Πυκνή φύτευση - Διαμόρφωση σε φυτοφράκτη (hedgerow)

Κατάλληλες ποικιλίες είναι οι Tulare (ζωηρή παραγωγική ποικιλία, εύκολη στη διαμόρφωση και διατήρηση του σχήματος του φυτοφράκτη), Howard, Payne, Chico και Vina (η Chico διαμορφώνεται πιο εύκολα από τη Vina) (η ποικιλία Chandler δεν είναι τόσο παραγωγική όσο οι ανωτέρω). Η ποικιλία Ηλιάνα είναι επίσης πιθανότατα κατάλληλη. Αν οι κύριες ποικιλίες είναι οι Chico και Vina, να γνωρίζουμε ότι είναι ευαίσθητες στο βακτήριο και απαιτείται προσεκτική φυτοπροστασία για αυτό. 20 Επικονιαστές είναι η Cisco για τη Howard και την Chandler, οι Serr, Amigo για τις Chico και Vina (επικονιαστές από 2-5%). Η Tulare δεν χρειάζεται επικονιαστή. Οι επικονιαστές φυτεύονται ως ατομικά δέντρα και ξεκινάνε από την πλευρά του καρυδεώνα που φυσάει ο αέρας. Αποστάσεις φύτευσης είναι 7 μ μεταξύ των γραμμών και 5 μ πάνω στη γραμμή (περίπου 30 δέντρα το στρέμμα). Πιο πυκνή φύτευση πάνω στη γραμμή δεν αποδίδει καλύτερα μετά τον 6ο χρόνο από τη φύτευση. Παραγωγή συγκομίζεται εμπορικά από το 3ο έτος. Το δέντρο πρέπει να διαμορφωθεί σε κεντρικό άξονα με βραχίονες κύρια να κατευθύνονται πάνω στη γραμμή. Αρχικά το δενδρύλλιο καρατομείται στα 20 cm εμβόλιο με 3-5 οφθαλμούς. Νωρίς το καλοκαίρι κρατάμε τον ένα βλαστό και τον δένουμε κατακόρυφα σε ελαφρύ πάσσαλο (θα γίνει ο κορμός!). Το χειμώνα τον βραχύνουμε στα 1,2-1,5 μ ύψος από το έδαφος. Αν τα δέντρα τα μαζεύουμε χωρίς δονητή, μπορούμε να τον βραχύνουμε ακόμα χαμηλότερα (θα γίνουν οι βραχίονες χαμηλότερα). Το καλοκαίρι αφαιρούμε τους ζωηρούς ακατάλληλους βλαστούς (όσοι εκπτύσσονται <0,9 μ από το έδαφος και όσοι ‘βλέπουν’ προς το διάδρομο) και τσιμπάμε λίγο την κορυφή των μελλοντικών βραχιόνων. Το χειμώνα βραχύνουμε τους μελλοντικούς βραχίονες ανάλογα τη ζωηρότητά τους (όσο πιο μεγάλοι, τόσο λιγότερη βράχυνση, στην Tulare καθόλου, στις υπόλοιπες έως και αρκετά). Αφήνουμε αρκετούς βραχίονες εάν υπάρχουν και μικρούς κλαδίσκους για να γίνουν καρποφόροι άμεσα. Ακολουθούν βραχύνσεις των βραχιόνων και του κεντρικού άξονα (αφαίρεση του ¼ του μήκους και λίγο περισσότερο!) κάθε έτος τα πρώτα 7 χρόνια για να διαμορφωθεί δυνατός σκελετός και να ‘κλείσει’ ο φυτοφράκτης. Εναλλακτικά από το 4ο έτος κάνουμε μηχανικό κλάδεμα στη μία πλευρά του δέντρου κάθε έτος. Τα επόμενα χρόνια κλαδεύουμε (σε άλλες χώρες μηχανικά) ώστε να δημιουργηθεί ένας φυτοφράκτης με βλάστηση από το 1,5 μ από το έδαφος, πλάτος στη βάση της κόμης 1,5 μ και κατακόρυφη ανάπτυξη έως επάνω ή πλάτος έως1,8 μ σε κάθε πλευρά και με κλίση να ελαχιστοποιείται το πλάτος στην κορυφή (περίπου 60° κλίση) (να μένει χαμηλά διάδρομος μεταξύ των δύο σειρών περίπου 4 μ για φωτισμό και κίνηση μηχανημάτων!). Καλύτερα να κλαδεύουμε τη μια πλευρά τη μία χρονιά, τίποτα την άλλη χρονιά, μετά κλαδεύουμε την άλλη πλευρά, την επόμενη χρονιά ξανά τίποτα και αρχίζουμε από την αρχή. Στον κεντρικό άξονα κάνουμε ανανέωση κόβοντας το 1/3 της νέας βλάστησής του κάθε χρόνο έως το επιθυμητό ύψος. Μετά γίνονται καρατομήσεις για να κρατηθεί το ύψος (το ύψος των δέντρων πρέπει να είναι όσο και το πλάτος του διαδρόμου, δηλαδή 7 μ). Προσοχή να μην γίνει πολύ πυκνή η κόμη (δεν ψεκάζεται εύκολα και τα καρύδια γίνονται μικρά). Σε παραγωγικότητα η πυκνή γραμμική φύτευση καρυδιάς (από παρατηρήσεις σε Ισπανία και Καλιφόρνια) μπορεί να φτάσει τα 30 κιλά το στρέμμα το 3ο έτος, 50 κιλά το 4ο έτος, 200 κιλά το 5ο έτος, 400 κιλά το 6ο έτος και 500+ κιλά καρύδια με κέλυφος το στρέμμα από το 7ο έτος. Προσοχή πρέπει να δοθεί στο ότι με τη μεγάλη παραγωγή μικραίνει το μέγεθος των καρυδιών (από 12 g το καρύδι τα πρώτα 5 χρόνια στα 10 g το καρύδι τα επόμενα!) σε όλα τα σχήματα διαμόρφωσης. Καλό κλάδεμα μπορεί να εξισορροπήσει το μέγεθος του καρυδιού στα 11 g περίπου, αλλά και να μειώσει την παραγωγή.

Καλλιέργεια

Εντατικοί καρυδεώνες για παραγωγή υψηλής ποιότητας καρπού: πλαγιοκαρπούσες ποικιλίες, φύτευση 7-8 μ x 8 μ, διαμόρφωση σε τροποποιημένο κεντρικό άξονα, άρδευση με ατομικά μπεκ (χωρίς να βρέχεται ο κορμός) ή υπόγεια άρδευση, μηχανικό κλάδεμα, αντιμετώπιση ζιζανίων με καλλιέργεια εδάφους, επίπεδο έδαφος και μηχανική συγκομιδή. Η τελευταία περιλαμβάνει καθαρισμό εδάφους από ζιζάνια και πέρασμα με κύλινδρο για πάτημα - ισοπέδωση, ψεκασμό Ethephon για να χαλαρώσουν τα καρύδια 21 από τον ποδίσκο τους, δόνηση των δέντρων και πτώση των καρυδιών στο έδαφος, άμεση συλλογή με μηχανική σκούπα σε επιμήκεις σωρούς επί του διαδρόμου, απορρόφηση με μηχανικό απορροφητή και μεταφορά σε παλετοκιβώτια. Ακολουθεί άμεση αποφλοίωση (αφαίρεση περικαρπίου), ξήρανση στο 7% υγρασία σπόρου με θερμό αέρα 36 °C (και σίγουρα όχι στον ήλιο!), απεντόμωση και συντήρηση σε χαμηλές θερμοκρασίες (<10 ºC). Πιο συγκεκριμένα στην Καλιφόρνια η εμπορική καλλιέργεια γίνεται όπως παρακάτω. Ιανουάριο, προφυτρωτικό και μεταφυτρωτικό ζιζανιοκτόνο επί της γραμμής και κλάδεμα. Φεβρουάριο, τεμαχισμό κλαδευτικών. Μάρτιο-Δεκέμβριο, παγίδευση τρωκτικών. Απρίλιο, 2 ψεκασμοί για βακτήριο. Απρίλιο-Αύγουστο, 5 κοπές ζιζανίων στους διαδρόμους. Ιούνιο-Ιούλιο, λίπανση συνολικά με 57 κιλά νιτρική αμμωνία το στρέμμα. Άρδευση, από Ιούνιο έως και Αύγουστο. Ιούλιο-Σεπτέμβριο, 3 ψεκασμοί για καρπόκαψα. Ιούλιο, μεταφυτρωτικό ζιζανιοκτόνο επί της αρδευόμενης περιοχές στη γραμμή των δέντρων. Συνολικό κόστος καλλιέργειας περίπου 250 $. Συγκομιδή, αποφλοίωση, ξήρανση, κόστος άλλα 250 $. Με 375 κιλά καρύδια με κέλυφος το στρέμμα και 3 $ το κιλό χονδρικής, κέρδος 650 $ το στρέμμα.

Λίπανση

Το ριζικό σύστημα της καρυδιάς δεν έχει ριζικά τριχίδια. Η απορρόφηση των θρεπτικών στηρίζεται στη συμβίωση μυκόριζων με τις ρίζες της καρυδιάς. Άρα ένα υγιές γόνιμο έδαφος θα είναι κατάλληλο για τα μυκόρριζα και οι ανάγκες για εφαρμογή Ρ θα είναι χαμηλές. Αντίθετα, με συχνές εφαρμογές Cu σε ελαφρά αμμώδη εδάφη μπορεί να νεκρωθούν τα μυκόριζα και η καρυδιά να μην τρέφεται κανονικά. Με ένα τόνο αποξηραμένων καρυδιών αφαιρούνται από το χωράφι 14,6 κιλά Ν, 1,9 κιλά Ρ, 4,7 κιλά Κ, 1,6 κιλά Ca. Είναι προφανές ότι οι ξηροί καρποί απομακρύνουν από το έδαφος πολύ περισσότερο Ν από ότι Κ με τους καρπούς (ενώ στα νωπά φρούτα το απομακρυνόμενο Κ ήταν πολύ περισσότερο από το απομακρυνόμενο Ν). Το 1ο έτος από φύτευση δεν προτείνεται αζωτούχος λίπανση. Το 2ο -5ο έτος έως 200 g Ν το δέντρο, ενώ δέντρα 8-10 ετών πρέπει να λιπανθούν με 400-450 g Ν το δέντρο. Τα ώριμα παραγωγικά δέντρα λιπαίνονται με 900-1800 g Ν το δέντρο, όταν η φυλλοδιαγνωστική (δειγματοληψία φύλλων αρχές Αυγούστου, τουλάχιστον κάθε 5 έτη) δείξει επάρκεια (2,4-2,8% Ξ.Ο.). Πάντως, καλύτερη εποχή εφαρμογής του Ν είναι το Μάρτιο-Απρίλιο, καθώς η ανάπτυξη των καρπών είναι ραγδαία την άνοιξη με το τελικό μέγεθος καρπού (όχι σπέρματος) να επιτυγχάνεται έως τον Ιούνιο. Πρόσοχη και στη διαθεσιμότητα νερού εκείνη την περίοδο, που πρέπει να μην είναι περιοριστική για την ανάπτυξη του καρπού τον Απρίλιο – Ιούνιο. Η άρδευση το καλοκαίρι βοηθά στην ανάπτυξη του σπέρματος και μείωση των ζημιών από καύσωνες. Το Ν εφαρμόζεται κάτω από την κόμη του δέντρου όχι κοντά στον κορμό. Εάν τα φύλλα δείξουν σχετικά χαμηλή συγκέντρωση Κ (<1,2% Ξ.Ο., κοινό πρόβλημα στην καρυδιά), τότε απαιτούνται έως και 6,5 κιλά Κ ανά δέντρο. Αυτό το λίπασμα δεν πρέπει να διασκορπιστεί αλλά να εφαρμοστεί σε λωρίδες μακριά από τον κορμό. Εξειπακούεται ότι το Κ πρέπει να δίνεται στην καρυδιά και με υδρολιπάνσεις και ψεκασμούς τη θερινή περίοδο για άμεση χρήση έως και τον Αύγουστο. Σε έλλειψη βορίου (<80 ppm Ξ.Ο.), απαιτείται εφαρμογή τουλάχιστον 100 g Β (δηλ. 1 κιλό βόρακας) στο δέντρο σκορπιστά σε συνδυασμό με ψεκασμούς υδατοδιαλυτών μορφών βορίου σε ποσότητες έως και 3 κιλά εμπορικού σκευάσματος στον τόνο ψεκαστικού. Ο Zn (σε χηλική μορφή) πρέπει να εφαρμόζεται διαφυλλικά είτε νωρίς το φθινόπωρο, είτε στην πτώση των αρσενικών ταξιανθιών και 2 εβδομάδες μετά, ώστε να βελτιώσει τη θρέψη των φυτών και την παραγωγικότητά τους. Πιο αποτελεσματική όμως είναι η εφαρμογή Β και Zn συγχρόνως στο ψεκαστικό 22 διάλυμα σε ποσότητες 200 g Β και 1000 g Zn στον τόνο ψεκαστικού. Δεν επιτρέπεται η εφαρμογή θειικού Zn στο ξύλο το χειμώνα στην καρυδιά.

Κύριες ασθένειες:

Βακτήριο (βακτηριακό έλκος, walnut blight), ζημιά σε ανθοταξίες, καρπίδια, φύλλα και βλαστούς. Εδαφογενείς ασθένειες: Φυτόφθορα, Armillaria (νέκρωση ολόκληρων δέντρων). Σε έλκη και ξήρανση βλαστών συμμετέχει και ο μύκητας της βοτρυοσφαίριας.

Κύριοι εχθροί:

Καρπόκαψα (ζημιά στους καρπούς), αφίδες και τετράνυχοι (στο νεαρό βλαστό και φύλλωμα), κοκκοειδή (σε φύλλα και κλαδίσκους). Για την καταπολέμηση της καρπόκαψας χρησιμοποιούνται όλες οι γνωστές από τη μηλιά μέθοδοι: μοντέλα πρόβλεψης κάθε γενεάς με παγίδες παρακολούθησης, εντομοκτόνα ρυθμιστές ανάπτυξης, βάκιλλος, ιός της κροκίδωσης, εξαπόλυση του παρασίτου Trichogramma platneri, παρεμπόδιση σύζευξης με διάφορους τρόπους (μόνο όταν οι πληθυσμοί είναι χαμηλοί). Νέος εχθρός: βλαστορύκτης καρυδιάς (Oberea linearis). Όχι χειμερινούς πολτούς στην καρυδιά το χειμώνα.