Γράφει ο Δρίνης Σάββας , Γεωπόνος ΑΠΘ , int. MSc
Υπεύθυνος Αγροτικής Παιδείας
Λίγη ιστορία
Η καρυδιά χρονολογείται από το 7.000 π.Χ. ως δέντρο που προσφέρει τροφή στον άνθρωπο.
Στην ελληνική μυθολογία ο θεός Διόνυσος παντρεύεται την Καρυά και μετά το θάνατο της χτίζεται ναός με κολώνες, τις γνωστές καρυάτιδες, τις οποίες μπορούμε να δούμε ακόμα και σήμερα στην Ακρόπολη.
Ο καρπός
Η ψίχα του καρυδιού έχει ανεκτίμητη αξία για τον άνθρωπο λόγω των ακόρεστων λιπαρών, βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων που διαθέτει.
Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι το καρύδι έχει αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές δράσεις ενώ θωρακίζει τον οργανισμό προστατεύοντας τον από πάρα πολλές παθήσεις.
Οι παραπάνω ευεργετικές ιδιότητες σε συνδυασμό με την υπέροχη γεύση και τη χρηστικότητα του σε πολλές συνταγές καθιστά το καρύδι ένα προϊόν υψηλής ζήτησης παγκοσμίως.
Καλλιέργεια
Κλίμα
Λόγω της πληθώρας των ποικιλιών η καρυδιά μπορεί να καλλιεργηθεί σε διάφορα κλίματα σε ολόκληρη σχεδόν την Ελλάδα.
Οι βασικές απαιτήσεις της σχετικά με τη θερμοκρασία είναι 600 με 1000 περίπου ώρες χαμηλής θερμοκρασίας μικρότερης ή ίσης των 7 βαθμών για πρώιμη ανθοφορία (διακοπή λήθαργου) χωρίς προβλήματα , αποφυγή ισχυρών παγετών (-10 βαθμούς) και αρνητικών θερμοκρασιών μετά την έκπτυξη των οφθαλμών (Μάρτιο-Απρίλιο).
Τέλος, οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες (40 βαθμοί) οδηγούν σε εγκαύματα και συρρίκνωση των καρπών και θα πρέπει να αποφεύγονται.
Έδαφος
Τα κατάλληλα εδάφη για την ανάπτυξη της καρυδιάς είναι τα καλά στραγγιζόμενα με οργανική ουσία και ουδέτερο προς αλκαλικό pH.
Πριν την εγκατάσταση της φυτείας θα πρέπει να γίνει καλή κατεργασία του εδάφους με βαθύ σχίσιμο, όργωμα και ψιλοχωμάτισμα για τη σωστή και ανεμπόδιστη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος της καλλιέργειας.
Νερό
Η καρυδιά είναι απαιτητική καλλιέργεια και χρειάζεται επάρκεια υγρασίας στο έδαφος για να αναπτυχθεί σωστά, ειδικά μετά το στάδιο της καρπόδεσης.
Γι' αυτό ακριβώς το λόγο η ανάγκη άρδευσης ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες κρίνεται απαραίτητη για μία εμπορική καλλιέργεια.
Λίπανση
Για να πετύχουμε υψηλές αποδόσεις και ποιοτικό προϊόν θα πρέπει να εφαρμόσουμε ένα ορθολογικό πρόγραμμα λίπανσης.
Πριν την εγκατάσταση της φυτείας θα πρέπει να κάνουμε εδαφολογική ανάλυση για να κατανοήσουμε πλήρως τη θρεπτική κατάσταση του εδάφους αποφεύγοντας άσκοπες λιπάνσεις στην αρχή της καλλιέργειας.
Στα πρώτα χρόνια η λίπανση γίνεται με περίπου 150 gr. σύνθετου λιπάσματος 15-15-15 περιμετρικά του κορμού στο ύψος της κόμης του.
Όταν το δέντρο ωριμάσει οι ανάγκες του ανεβαίνουν κατακόρυφα κυρίως σε άζωτο εμπειρικά απαιτούνται περίπου 15 μονάδες αζώτου 10 μονάδες φωσφόρου και 10 μονάδες καλίου ανά στρέμμα.
Μία συνηθισμένη πρακτική σε συνδυασμό με την ανόργανη λίπανση είναι η προσθήκη κοπριάς (περίπου 2 τόνους ανά στρέμμα κάθε δύο χρόνια) και χλωρά λίπανση με βίκο ( η ζιζανιοκτονία καλό θα είναι να αποφεύγεται σε ώριμους καρυδεώνες) που εμπλουτίζουν το έδαφος με οργανική ουσία χωρίς να υποβαθμίζουν το περιβάλλον.
Σε τροφοπενίες ιχνοστοιχείων συνήθως η επέμβαση γίνεται διαφυλλικά μετά από την φυλλοδιαγνωστικη την οποία είναι καλό να εφαρμόζουμε κάθε δεύτερο χρόνο.
Σημείωση!
Η αζωτούχος λίπανση θα πρέπει να δίνεται σε τρεις δόσεις , τα 4/6 στα μέσα Μαρτίου, το 1/6 αρχές Μαΐου και το υπόλοιπο 1/6 στα μέσα Ιουλίου πριν από πότισμα φυσικά.
Κλάδεμα
Ένα χρόνο μετά την εγκατάσταση της φυτείας επεμβαίνουμε στη φυσιολογική ανάπτυξη του δέντρου με το κλάδεμα διαμόρφωσης σχήματος.
Οι λόγοι ύπαρξης αυτής της επέμβασης αναφέρονται παρακάτω:
|1) Δημιουργία ενός ισχυρού σκελετού που θα σηκώσει το φορτίο των καρπών.
2) Η διαμόρφωση του δέντρου επιτρέπει το ηλιακό φως να εισχωρεί ανεμπόδιστα σε όλα τα σημεία της κόμης.
3) Το σχήμα να επιτρέπει τη μηχανική συγκομιδή (δόνηση)
4) Η καρποφορία να είναι πρώιμη και ισορροπημένη.
Τα βασικά είδη κλαδέματος είναι τα εξής :
• Κύπελλο κλασικό
εξασφαλίζει καλό φωτισμό αλλά δεν ενδείκνυται για μηχανική συγκομιδή.
• Κύπελλο ελεύθερο
διαμορφώνεται εύκολα και μπαίνει γρήγορα στην καρποφορία αλλά παρουσιάζει μειωμένη παραγωγή σε σχέση με το κλασικό κύπελλο μετά από περίπου 10 χρόνια
• Κύπελλο με άξονα
ενδείκνυται σε πυκνές φυτεύσεις διότι μειώνεται το πλάτος το δέντρου και αυξάνεται η παραγωγή στα πρώτα χρόνια.
• Ελεύθερος άξονας
προσφέρει ευκολία στη διαμόρφωση, άπλετο φωτισμό και γρήγορη είσοδο στην καρποφορία.
• Φράχτης
ενδείκνυται σε πυκνές φυτεύσεις και προσφέρει πλήρη μηχανοποίηση των καλλιεργητικών τεχνικών (όχι σε τσάντλερ)
Ασθένειες καρυδιάς
Ανθράκωση
Πολύ σημαντική ασθένεια για τη χώρα μας.
Προκαλείται από μύκητα και εξασθενεί το φυτό προκαλώντας φυλλόπτωση. Καταπολεμείται με μυκητοκτόνα και τα συμπτώματα μετριάζονται με αζωτούχο λίπανση.
Βακτηριωση
Προκαλεί πτώση των άνθεων και παρουσιάζει ίδια συμπτώματα με το βακτηριακό κάψιμο.
Προκαλείται από μύκητα και η εξάπλωση του γίνεται μέσω της υγρασίας και του αέρα.
Η καταστροφή των προσβεβλημένων βλαστών και ο ψεκασμός με μυκητοκτόνα κατά την αρχική ανάπτυξη των φύλων κρίνονται απαραίτητες τεχνικές καταπολέμησης.
Φυτοφθορα
Σοβαρή ασθένεια που ξηραίνει όλο το δέντρο.
Προκαλείται από παθογόνα που ζουν στο έδαφος.
Η αντιμετώπιση του γίνεται με ασβέστωμα των κορμών, διατήρηση του σημείου μπολιάσματος ψηλά από το έδαφος και ανθεκτικά υποκείμενα.
Σηψιρριζίες
Μύκητες που προσβάλουν τη ρίζα και νεκρώνουν σταδιακά όλο το δέντρο. Χαρακτηριστικά αναγνώρισης είναι η ανάπτυξη μανιταριών στο έδαφος γύρω από το λαιμό.
Τα προσβεβλημένα φυτά πρέπει να απομακρύνονται από τον αγρό μαζί με τις ρίζες τους.
Οι εχθροί της καρυδιάς περιληπτικά.
Βλαστορυκτης
Η προσβολή είναι συνήθης όταν βρίσκονται φουντουκιές στην περιοχή. Ξηραίνουν τους βλαστούς και σε ακραίες περιπτώσεις υψηλής συγκέντρωσης καταστρέφουν την καλλιέργεια.
Η αντιμετώπιση γίνεται με εντομοκτόνα επαφής και καταστροφή των προσβεβλημένων βλαστών.
Καρπόκαψα
Προσβάλλει τον καρπό ανοίγοντας τον δρόμο για δευτερογενείς μολύνσεις. Συνιστάται η χημική καταπολέμηση.
Αφίδες
Προκαλούν αποζύμωση στους βλαστούς εξασθενώντας τα δέντρα.
Σε υψηλές θερμοκρασίες ο πληθυσμός τους μειώνεται σταδιακά
Κοκκοειδή
Προκαλούν περιορισμένες ζημιές αποζυμοντας τους φυτικούς ιστούς.
Νηματώδεις
Εμφανίζονται στα σημεία επαναφύτευσης δένδρων.
Συνιστάται απολύμανση του σημείου μετα το ξερίζωμα.
Ακάρεα (τετράνυχος)
Εμφανίζεται όταν στην γύρω περιοχή υπάρχει βαμβάκι.
Αποζυμούν τα φύλλα μειώνοντας την παραγωγή λόγω εξασθένησης των δέντρων.
Συγκομιδή
Η συγκομιδή ξεκινάει όταν περίπου το 80% των καρπών έχουν έντονες ρωγμές στο πράσινο περικάρπιο τους.
Μπορεί να επιτευχθεί είτε με ραβδισμό (προσοχή στον τραυματισμό των βλαστών) είτε με μηχανική δόνηση εφόσον η διαμόρφωση του δέντρου το επιτρέπει.
Μετά τη συλλογή οι καρποί αποφλοιώνονται, ξηραίνονται και αποθηκεύονται για μετέπειτα χρήση ή πώληση.
Χρηματική απόδοση
Η απόφαση για την έναρξη ενός καρυδεώνα δεν είναι απλή απόφαση αλλά μία επένδυση που απαιτεί γνώση, μεράκι και σοβαρή μελέτη.
Περιληπτικά θα πρέπει να πούμε ότι η αγορά των δενδρυλλίων, η εγκατάσταση υπογείου δικτύου άρδευσης (εφόσον υπάρχει ήδη παροχή νερού και δεν απαιτείται νέα γεώτρηση ) , η περίφραξη και η συντήρηση τα πρώτα χρόνια που δεν θα υπάρχει παραγωγή (χωρίς να υπολογίσουμε βέβαια την επανάφυτευση) είναι ένα ποσό περίπου 800 με 1.000 ευρώ ανά στρέμμα.
Όποιος σας πει το αντίθετο είτε έχει σταθεί τυχερός είτε έχει να κερδίσει από την πίτα της εμπορικής αλυσίδας.
Παρ' όλα αυτά , χωρίς να θέλουμε να καταδικάσουμε την καλλιέργεια , ένας προσεγμένος καρυδεώνας μπορεί να δώσει παραγωγή περίπου 500 κιλών από τον 6ο χρόνο, άρα στα περίπου 7 χρόνια ο αγρότης να πάρει τα χρήματα που επένδυσε πίσω και να αρχίζει το κέρδος.
Σημείωση!
Σε ορισμένα συμβόλαια καλλιέργειας ακρόδρυων με εταιρείες που παρουσιάζονται ως " Μεσσίες " στην επαρχία το πρώτο ευρώ κέρδους έρχεται μετά τον 10ο χρόνο οπότε χρειάζεται προσοχή.
Το βασικότερο κομμάτι αυτής της αλυσίδας είναι η πώληση, η οποία βασίζεται στην τιμή που θα πουλήσει ο αγρότης και αυτό μας οδηγεί στην επιπλέον επένδυση που απαιτεί η μεταποίηση των καρυδιών.
Το άσπαστο καρύδι μπορεί να πουληθεί 2-4 ευρώ και το σπασμένο ή προστιθέμενης αξίας προϊόν μπορεί να φτάσει τα 15 ή και τα 20 ευρώ το κιλό.
Αν υπολογίσουμε ότι το ποσοστό ψίχας στην ποικιλία chandler είναι περίπου 50% καταλαβαίνουμε την τεράστια διαφορά στην τσέπη του αγρότη.
Για να πουλήσουμε όμως μεταποιημένο προϊόν υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις, όπως η επιπρόσθετη επένδυση περίπου 35.000 ευρώ για τη δημιουργία ενός σύγχρονου μεταποιητηριου και αποθηκευτικών χώρων, η σταθερή και αυξανόμενη παραγωγή κάθε χρόνο ( με σκοπό τη δημιουργία πιστού πελατολογίου ) , ένα καλό σύστημα marketing και πωλήσεων , μια τουλάχιστον πιστοποίηση , η πολύ καλή γνώση της αγοράς , και διείσδυση στα τοπικά καταστήματα από τη μεριά του παραγωγού.
Επίλογος
Όσες σελίδες κι αν γεμίσουμε, η συζήτηση γύρω από τις πωλήσεις και την καλλιέργεια του καρυδιού δεν θα τελειώσει ποτέ.
Ο αγρότης πριν από κάθε επένδυση με ισχυρό αίσθημα ατομικής ευθύνης θα πρέπει να κάνει την απαραίτητη έρευνα γύρω από την καλλιέργεια και να μην πέφτει θύμα του ενθουσιασμού του μετά από κάποια συζήτηση ή περίπτωση επιτυχίας.
Και μην ξεχνάτε ότι η καλλιέργεια του καρυδιού δεν ενδείκνυται ως μοναδική καλλιέργεια για τον μέσο αγρότη παρά μόνο ως συμπληρωματικό εισόδημα διότι κρύβει κινδύνους και η πιθανότητα αποτυχίας είναι μεγάλη.
Για περισσότερες πληροφορίες ή συμβουλές γύρω από την πώληση και καλλιέργεια του καρυδιού μπορείτε να στείλετε μήνυμα στην σελίδα μας στο facebook "Αγροτική Παιδεία" ή στο προφίλ Savvas Drinis.