Καλλιέργεια φακής

Με την καλλιέργεια να ανήκει στην κατηγορία των ψυχανθών, διαθέτει  ικανότητα αζωτοδέσμευσης απευθείας από το περιβάλλον, αποτελώντας  ιδανική λύση τόσο ως κύρια καλλιέργεια , όσο και για αμειψισπορά σιτηρών και ιδανικώς σίτου.

Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες φακής, με δύο κύριες να καλλιεργούνται κατά κόρον στη χώρα μας, αυτές είναι η λεπτόσπερμη και η πλατύσπερμη ποικιλία αντίστοιχα .

Κλίμα : Η καλλιέργεια ευδοκιμεί σε περιοχές με χαμηλό σχετικά υψόμετρο που δεν υπερβαίνει τα 1000μ. Χρειάζεται ήπιους χειμώνες ,καθώς παρατεταμένοι παγετοί κάτω των -10 βαθμών προκαλούν σοβαρότατα προβλήματα στα φυτά.

Εκτός από το ψύχος , ζημιές στα σπέρματα μπορούν να προκαλέσουν και υψηλές παρατεταμένες θερμοκρασίες άνω των 30 βαθμών ,κυρίως όταν αυτές λαμβάνουν χώρα κατά την περίοδο την άνθισης. Τη συγκεκριμένη περίοδο, δηλαδή Απρίλιο –Μάιο  τα φυτά χρειάζονται βροχές ώστε να αυξηθούν τα ποσοστά υγρασίας και να βοηθηθεί η ανάπτυξη των σπερμάτων.

Έδαφος : Δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες εδαφικές απαιτήσεις, είναι ανθεκτική στην ξηρασία καλλιέργεια και προσαρμόζεται σε ποικιλία εδαφών, από αμμοπηλώδη ως και αργιλώδη. Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια είναι η καλή αποστράγγιση ,καθώς δεν αγαπά την περίσσεια υγρασίας σε καμία περίπτωση. Άριστα αποτελέσματα φαίνεται να δίνουν τα ελαφριά εδάφη με καλή πάντα αποστράγγιση, ενώ αντίθετα δεν δίνει καλά αποτελέσματα σε εδάφη αλατούχα.

Προετοιμασία εδάφους : Πριν από τη σπορά ,καλό θα ήταν να προηγηθεί στις αρχές του φθινοπώρου ένα καλό όργωμα , με τη λίπανση να το ακολουθεί.

Αμέσως μετά θα πρέπει να γίνει ένα ψιλοχωμάτισμα , ενώ μετά τη σπορά και εφόσον χρησιμοποιούνται μηχανικά μέσα , καλό θα ήταν να ισοπεδωθεί το έδαφος.

Σπορά : Τα σπέρματα φυτεύονται στον αγρό κυρίως τον Οκτώβρη, ωστόσο καλό είναι η σπορά να γίνεται αργότερα μετά τα μέσα Νοεμβρίου ώστε η καλλιέργεια να αξιοποιήσει στο έπακρο τις κλιματικές συνθήκες που θα ακολουθήσουν.

Τα σπέρματα τοποθετούνται με τη βοήθεια κοινής σπαρτικής μηχανής μετά από ρύθμιση , σε γραμμές , σε αποστάσεις 25-30 εκατοστά και 2-3 εκατοστά βάθος.

Οι ποσότητες που θα χρειαστούν είναι, για τη λεπτόσπερμη ποικιλία 5-8 κιλά σπερμάτων ανά στρέμμα , και 9-12 κιλά για την πλατύσπερμη αντίστοιχα.

Λίπανση : Η φακή όπως προαναφέρθηκε ανήκει στην κατηγορία των ψυχανθών. Ως εκ τούτου τα φυτά λόγω συμβίωσής τους με βακτήρια του γένους  Rhizobium  σε φυμάτια που σχηματίζονται στις ρίζες τους, έχουν την ικανότητα να δεσμεύουν άζωτο από το περιβάλλον. Κατά συνέπεια δεν χρειάζεται να επέμβουμε με προσθήκη επιπλέον αζώτου υπό μορφή λίπανσης.

Ωστόσο αν η καλλιέργεια εγκαθίσταται στον αγρό για πρώτη φορά, ίσως χρειαστεί   να εμβολιαστεί το έδαφος με τα συγκεκριμένα βακτήρια ώστε να αρχίζει η αζωτοδέσμευση.

Πολύ πιθανό επίσης να μη χρειαστεί καν και η προσθήκη καλίου ,εφόσον το έδαφος δεν έχει έλλειψη, γεγονός σύνηθες στα ελληνικά εδάφη.

Έτσι το μόνο που θα χρειαστεί να προστεθεί είναι φώσφορος , περίπου 6 μονάδες P205 ανά στρέμμα.

Καλό θα ήταν να αποφευχθεί η χρήση του ίδιου προϊόντος λίπανσης  που είχε χρησιμοποιηθεί προηγουμένως στα σιτηρά .

Νερό δεν απαιτεί ιδιαίτερα γι αυτό και κυρίως καλλιεργείται ξηρικά.

Συγκομιδή : Τα φυτά θερίζονται με θεριστική μηχανή μόλις κιτρινίσουν αλλά πριν αποξηρανθούν για αποφυγή απωλειών.

Στη συνέχεια τα κομμένα φυτά αφήνονται να αποξηρανθούν και αλωνίζονται με κοινές θεριζοαλωνιστικές μηχανές.

Ακολουθεί καθαρισμός των σπερμάτων και αποθήκευσή τους όταν η υγρασία τους δεν ξεπερνά το 13 %.

Εχθροί- Ασθένειες :  Σημαντικότατο πρόβλημα αντιμετωπίζει η καλλιέργεια από τα ζιζάνια. Το μέγεθος των φυτών επιτρέπει στα ζιζάνια να καταπνίγουν την καλλιέργεια κυρίως κατά την άνοιξη οπότε και είναι απαραίτητη η άμεση αντιμετώπισή τους.

Τα φυτά πλήττονται σαφώς και από μια πληθώρα ασθενειών με τις κύριες ωστόσο και περισσότερο κοινές να είναι το φουζάριο( Fusarium sp), η ριζοκτόνια,(  Rhizoctonia sp) και η σκλερωτίνια (Sclerotinia) . Παρατηρούνται επίσης περονόσπορος ( Peronospora lentis) καθώς και σκωρίαση ( Uromyces fabae). Όλες είναι αντιμετωπίσιμες με κατάλληλα φαρμακευτικά σκευάσματα .

Επίσης έντομα όπως ο Βρούχος (Bruchus signaticornis) προκαλλούν σοβαρότατα προβλήματα και καλό θα ήταν να γίνονται προληπτικά  2 ψεκασμοί με deltamethrin είτε endosulfan κατά την άνθιση. Σε περίπτωση που βρεθεί ενήλικο αντιμετωπίζεται με aluminium phosphate.

Αφίδες και θρίπας μπορούν επίσης να βρεθούν.

Αποδόσεις :  Οι αποδόσεις κυμαίνονται περίπου στα 100-120 κιλά ανά στρέμμα αριθμοί μικροί σχετικά για τις ικανότητες των ελληνικών εδαφών ,τα οποία διαθέτουν όλες τις προϋποθέσεις για κατακόρυφη αύξηση του όγκου παραγωγής.

Η φακή αποτελεί ιδανική καλλιέργεια για αμειψισπορά σίτου κυρίως με εναλλαγή κάθε 2-3 χρόνια. Καλλιέργειες ψυχανθών είναι σημαντικό  και θα έπρεπε να επιλέγονται για εναλλαγή καλλιεργειών καθώς βοηθούν εξαιρετικά το έδαφος να ανακτήσει το χαμένο του άζωτο με ελάχιστο κόστος.

Ευθαλία Παυλίδου