Ο εξωτερικός τους φλοιός μοιάζει με αχινό στο χρώμα του χώματος ή με ράχη σκαντζόχοιρου από καφετί αγκάθια. Δρόμοι και μονοπάτια στο ανατολικό Πήλιο είναι γεμάτοι όχι μόνο από τα πεσμένα φθινοπωρινά φύλλα, αλλά και από τα κάστανα που αχρηστεύτηκαν και τώρα αμάζευτα φτιάχνουν χαλιά γύρω από το βουνό των Κενταύρων.
Είναι τέλη Οκτωβρίου. Στο Ξουρίχτι, ένα γραφικό χωριό ούτε έξι χιλιόμετρα από την Τσαγκαράδα, αυτό το Σαββατοκύριακο θα γινόταν η γιορτή του κάστανου, αλλά λόγω πανδημίας αναβάλλεται για δεύτερη χρονιά. Οχι ότι έχουν και πολλά να γιορτάσουν οι κάτοικοι εδώ, στο χωριό που έχει τη μεγαλύτερη παραγωγή καστάνων στον δήμο και το εισόδημα του οποίου εξαρτάται από τα κάστανα – τα τελευταία τρία χρόνια βιώνουν βίαια τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Φέτος ήρθε το αποκορύφωμα. «Μόνο το Ξουρίχτι», λέει στην «Καθημερινή» ο έμπορος καστάνων Κυριάκος Παπαδόπουλος, «έστελνε στην Ιταλία 400 με 500 τόνους κάστανα. Τώρα, ούτε 100», τονίζει.
Ο Νεκτάριος Τσιρογιάννης, πρόεδρος της κοινότητας Ξουριχτίου, δηλώνει στην εφημερίδα πως στο χωριό κατοικούν περίπου 150 άνθρωποι, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων ασχολείται με την παραγωγή καστάνων. «Ενώ όλο το Πήλιο έχει κάστανα», αναφέρει, «σε όλα τα άλλα χωριά είχε παραμεληθεί η καλλιέργειά τους».
Το Ξουρίχτι όμως την αναβίωσε, δηλώνει στην «Κ» ο δήμαρχος Ζαγοράς – Μουρεσίου Παναγιώτης Κουτσάφτης. «Ήρθε η μεγάλη καταστροφή της καστανιάς στην Ιταλία», τονίζει, «και το Ξουρίχτι ήταν το πρώτο χωριό στην περιοχή που ξεκίνησε τις εξαγωγές». Αποδείχθηκαν τόσο σημαντικές που ο κ. Παπαδόπουλος λέει ότι δεν τον επηρέασε καν η οικονομική κρίση. «Όσο η Ιταλία παίρνει τα κάστανα, δεν υπάρχει πρόβλημα στην τιμή», δηλώνει, «με τον καιρό έχουμε πρόβλημα, όλα με τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν να κάνουν». Το 2019, η παραγωγή επηρεάστηκε από το χαλάζι. Πέρυσι, είχαν μικροκαρπία λόγω καύσωνα. Φέτος, στην αρχή το πρόβλημα ήταν πάλι ο καύσωνας, την αποτελείωσε όμως η κακοκαιρία «Αθηνά» του Οκτωβρίου, αφήνοντας τους κατοίκους του Ξουριχτίου με χαμηλότερο εισόδημα από κάθε άλλη χρονιά, ανησυχώντας πώς θα βγάλουν τον χειμώνα.
«Όσο νερό ρίχνει σε δύο χειμώνες στην Αθήνα, έπεσε εδώ σε δύο ώρες», λέει στην «Καθημερινή» ο δήμαρχος Ζαγοράς – Μουρεσίου Παναγιώτης Κουτσάφτης.
Παραγωγοί της περιοχής εξηγούν στην «Κ» πως ο καύσωνας επηρεάζει τα κάστανα καθώς δεν είναι αρδεύσιμα – «εξαρτιόμαστε από τη βροχή», λέει ο κ. Παπαδόπουλος. Φέτος, τρεις μήνες δεν έπεσε στάλα νερό, «με αποτέλεσμα τα κάστανα να μείνουν ατροφικά από τον καύσωνα», τονίζει. Κάποια κάστανα σώθηκαν όταν άρχισε να βρέχει προς τα τέλη Αυγούστου, όμως ενάμιση μήνα αργότερα, πάνω στο μάζεμα, ήρθε η πρωτοφανής κακοκαιρία. «Όσο νερό ρίχνει σε δύο χειμώνες στην Αθήνα, έπεσε εδώ σε δύο ώρες», λέει ο δήμαρχος. «Λόγω της έντονης βροχόπτωσης τα κάστανα παρασύρθηκαν και έφυγαν», αναφέρει ο κ. Τσιρογιάννης. Ο 30χρονος Βαλάντης Πατατούκος διαθέτει περίπου 30 στρέμματα. Άλλες χρονιές μάζευε μέχρι 6,5 τόνους κάστανα, φέτος δεν έφτασε ούτε έναν. Πολλά και από τα κάστανα που μάζεψαν οι παραγωγοί ήταν προβληματικά, «σκιστά», όπως τα λένε, εξαιτίας των πλημμυρών. Ο ακραίος καιρός ρήμαξε τις καστανιές, καθώς η τόση βροχή φουσκώνει το κάστανο με αποτέλεσμα να σκίζεται ο φλοιός.
Από έξι τόνους, 200 κιλά
«Είναι πολύ σοβαρό το πρόβλημα», δηλώνει ο παραγωγός Αντώνης Τσιαμαντάνης, καθώς τα «λουξ», τα πιο χοντρά κάστανα, πωλούνται έναντι 3,20 με 3,50 ευρώ το κιλό, ενώ τα «σκιστά», τα οποία διανέμονται στην εγχώρια αγορά, κοστολογούνται στα 80 λεπτά. Ο κ. Τσιαμαντάνης διαθέτει τα 22 στρέμματα τα οποία σε μια καλή χρονιά αποφέρουν 6 τόνους παραγωγής – φέτος μάζεψε μόνο 200 κιλά. «Ολα τα κτήματα είχαν μέσα ποτάμια», τονίζει. Η επίπτωση στο εισόδημα των παραγωγών του χωριού είναι τεράστια. «Είναι βασικός μισθός το κάστανο, είναι μεγάλο βοήθημα μες στον χειμώνα, με 2 τόνους κάστανα θα πάρεις 6.000 ευρώ», λέει ο κ. Τσιαμαντάνης.
Τα τελευταία τρία χρόνια έχει αρχίσει να ασχολείται και με το ψάρεμα, για παραπάνω εισόδημα. «Αναγκαστικά θα ψάξουμε να βρούμε κάποιο μεροκάματο», αναφέρει ο κ. Πατατούκος, «αν υπάρχει κι αυτό». «Είμαστε λίγο σε έναν πανικό», δηλώνει η Αλεξάνδρα Μπαλαμπάνη, η οποία με τον σύζυγό της έχουν περίπου 58 στρέμματα κάστανα. Πριν το χαλάζι του ’19, η παραγωγή τους έφτανε τους 27 τόνους. Φέτος, δεν ξεπέρασαν τους πέντε. «Είναι γύρω στις 25 με 27 χιλιάδες ευρώ διαφορά», λέει στην «Κ».
Η χαμηλή παραγωγή δημιουργεί άγχος για το πώς θα ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους –«οι αγρότες έχουν πάρει επί πιστώσει λιπάσματα, φάρμακα, και άλλα», αναφέρει– αλλά δεν επηρεάζει μόνο τους ίδιους. «Πέρυσι πλήρωσα 1.200 ευρώ σε μεροκάματα», αναφέρει ο κ. Πατατούκος, λέγοντας πως άλλες χρονιές είχε προσλάβει μέχρι πέντε άτομα για το μάζεμα. Φέτος μάζεψε τα κάστανα μόνος, όπως και ο κ. Τσιαμαντάνης, ενώ η κ. Μπαλαμπάνη και ο σύζυγός της, που παλιά προσελάμβαναν μέχρι επτά άτομα, τα μάζεψαν με τη βοήθεια του ξαδέρφου της. Οι εργάτες πήγαν σε άλλα μέρη για δουλειά, αφήνοντας κενό στην τοπική οικονομία του χωριού όπου έκαναν τα ψώνια τους, ενώ η μείωση στο εισόδημα των παραγωγών αντικατοπτρίζεται και στην αγορά του Βόλου, όπου οι κάτοικοι πηγαίνουν για ψώνια και συναλλαγές.
Σε εξέλιξη είναι η εκτίμηση του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων για τις ζημιές που έπαθαν εξαιτίας της κακοκαιρίας οι παραγωγοί σε Ξουρίχτι, Τσαγκαράδα και Μούρεσι. Η κ. Μπαλαμπάνη ελπίζει πως τα χρήματα της αποζημίωσης θα πιστωθούν μέχρι τα Χριστούγεννα, αλλά τονίζει πως το πρόβλημα είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, για τις επιπτώσεις της οποίας το Πήλιο είναι απροετοίμαστο. «Κάποια στιγμή», λέει, «πρέπει να προχωρήσουμε ως χώρα». «Πρέπει», τονίζει, «ως Ελλάδα να δούμε τι θα γίνει με τον αγρότη σε περίοδο κλιματικής αλλαγής».
Η κλιματική αλλαγή
Ο Πρόδρομος Ζάνης, αναπληρωτής καθηγητής στον Τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας στο ΑΠΘ, αναφέρει στην «Κ» επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια στην ελληνική επικράτεια: «Μείωση στην παραγωγικότητα των καλλιεργειών, αύξηση της διάρκειας της καλλιεργητικής περιόδου, φαινόμενα ακαρπίας ελαιόδεντρων, εξάρσεις ασθενειών στα οπωροφόρα». Πολλές καλλιέργειες, τονίζει, δεν εξαρτώνται από τη βροχή. «Οι γεωργοί έχουν το πότισμα, κάτι που δεν ισχύει σε άλλες περιπτώσεις, όπως στις καλλιέργειες καστάνων στο Ξουρίχτι ή στην καλλιέργεια της ελιάς σε ορεινά μέρη, που ουσιαστικά περιμένουν ό,τι πέσει από το νερό της βροχής», αναφέρει. «Οπου δεν είναι πολύ οργανωμένο το κομμάτι αυτό του ποτίσματος, μπορεί να υπάρχουν επιπτώσεις», δηλώνει. Σε κάθε περίπτωση, τα ακραία καιρικά φαινόμενα επιδρούν τόσο στη φυτική όσο και στη ζωική παραγωγή, τονίζει. «Με την κλιματική αλλαγή βλέπουμε ότι αυξάνονται τέτοιου είδους καιρικά φαινόμενα, κυρίως στο κομμάτι των καυσώνων και αναμένεται ίσως να συνεχιστεί αυτό».
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις