Καλλιέργεια σιτηρών με όσπρια

του Ηλία Κάνταρου

Γεωπόνος – Σύμβουλος Αγροτικών Επιχειρήσεων  (http://realfarm.gr)

 
Εναλλαγή σιτηρών με όσπρια. Η ιδανικότερη εναλλαγή στα ξερικα;

Πολλοί αγρότες θα παραξενευτούν με τον τίτλο, «καλλιέργεια σιτηρών και οσπρίων». Σχεδόν όλοι θα έχουν ενστάσεις, για τα σιτηρά «…ότι δε συμφέρει οικονομικά η καλλιέργειά τους…» και για τα όσπρια «…μα δε τα καλλιεργεί σχεδόν κανείς…» ή «…ποιος θα τα αγοράσει…»

Είναι αλήθεια πως η επιδότηση του σκληρού σταριού έχει εκτοπίσει το μαλακό σιτάρι ενώ αποτελεί και αντικίνητρο στην ορθή καλλιέργειά του. Δηλαδή, οι παραγωγοί το σπέρνουν συνέχεια στα ίδια αγροτεμάχια (μονοκαλλιέργεια) και στην ουσία, μέσω των επιδοτήσεων και κυρίως της έλλειψης εναλλακτικής πρότασης ‘’ωθούνται’’ απλά να το σπείρουν και να συγκομίσουν ό,τι και όσο ο καιρός επέτρεψε, χωρίς ουσιαστικές δικές τους παρεμβάσεις. Είναι γνωστό όμως πως η μονοκαλλιέργεια υποβαθμίζει και εξαντλεί το έδαφος, επικρατούν συγκεκριμένα αγριόχορτα με τελικό αποτέλεσμα την πολύ χαμηλή τελική απόδοση των καλλιεργειών.

Όσον αφορά τα όσπρια, η χώρα μας είναι ιδιαίτερα ελλειμματική (π.χ. εισάγουμε τουλάχιστον το 80% της εγχώριας κατανάλωσης φακής)

Η πρότασή μας γα καλλιέργεια σιτηρών και οσπρίων γίνεται για αρκετούς λόγους:
- είναι προϊόντα τα οποία ζητούνται έντονα από την ελληνική αγορά (ακόμα και στο σκληρό σιτάρι στο οποίο θεωρητικά είμαστε ως χώρα αυτάρκης, λίγες από τις παραγόμενες ποσότητες αφορούν ποιοτικό προϊόν),
- συνδυάζονται άριστα στα πλαίσια της αμειψισποράς (δηλαδή της εναλλαγής των καλλιεργειών) και η καλλιέργειά τους άρει τα πολλά προβλήματα που δημιουργεί η μονοκαλλιέργεια
- αξιοποιούν ακόμα και τα ξερικά και σχετικά άγονα αγροτεμάχια, στα οποία δεν μπορούν να καλλιεργηθούν πολλά είδη
- δεν απαιτούν την καθημερινή σας παρουσία στους αγρούς αλλά είναι καλλιέργειες με εποχικές ανάγκες και ένταση εργασίας κατά την προετοιμασία των κτημάτων και τη σπορά (τέλος καλοκαιριού ως αρχές χειμώνα) και κατά τη συγκομιδή (αρχές καλοκαιριού).
- τα όσπρια που θα επιλεγούν αποτελούν φυτά χλωρής λίπανσης και βελτιώνουν τις φυσικοχημικές ιδιότητες του εδάφους και όχι μόνο. Έτσι, αφρατεύουν το έδαφος, προσδίδουν σε αυτό άζωτο και οργανική ουσία, μειώνουν την εδαφική διάβρωση, αξιοποιούνται καλύτερα οι βροχοπτώσεις σε όφελος των φυτών κ.λπ.

Μια από τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την καλλιέργεια σιτηρών και οσπρίων είναι ότι πρέπει να έχετε στη διάθεσή κάποια αξιόλογη έκταση ώστε αφενός να «συμφέρει» να έρθει στο κτήμα η θεριζοαλωνιστική μηχανή και αφετέρου να υπάρχει ικανή ποσότητα για την μεταποίηση – συσκευασία - εμπορία.

Εναλλακτικά υπάρχει και η δυνατότητα της ενοικίασης (τα ξερικά χωράφια ενοικιάζονται μόλις με 10-20€/στρέμμα) ή της συνεργασία με άλλους αγρότες, ώστε να μοιραστούν τα έξοδα καλλιέργειας (γεωργικά μηχανήματα, πετρέλαια, κ.λ.π.)
Ο ορθός σχεδιασμός της εναλλαγής σιτηρών με όσπρια επιβάλλει καταρχήν ένα πλάνο καλλιέργειας σε ορίζοντα 3-4 ετών. Εμείς παραθέτουμε ένα παράδειγμα με το τι θα μπορούσε να καλλιεργηθεί το πρώτο έτος και σας δίνουμε ρεαλιστικές οικονομικές παραμέτρους, έπειτα από έρευνα αγοράς.

Σε κάθε περίπτωση οι άνθρωποι της real farm μπορούν να σας συμβουλεύσουν και να σας προτείνουν το συγκεκριμένο Καλλιεργητικό Σχέδιο που ταιριάζει καλύτερα σε εσάς και τους συνεργάτες σας, αφού πρώτα αναλυθούν όλοι οι σχετικοί παράγοντες (διαθέσιμα αγροτεμάχια και κεφάλαια, υπάρχων εξοπλισμός, απόσταση από πιθανές αγορές κλπ)

Ρεαλιστικό σενάριο για το πρώτο έτος καλλιέργειας: την πρώτη χρονιά η μισή έκταση θα αξιοποιηθεί με φακή και η υπόλοιπη με μαλακό σιτάρι, προϊόν που ζητείται ιδιαίτερα και αξιοποιείται από τις βιομηχανίες ζυμαρικών, ζαχαροπλαστικής και αρτοπαρασκευασμάτων.

Προτείνουμε να πιστοποιήσετε τα προϊόντα αυτά ως βιολογικά, τόσο γιατί δεν είναι δύσκολη η βιοκαλλιέργειά τους όσο και διότι αυξάνεται κατακόρυφα η ζήτησή τους και η τιμή στην οποία θα τα διαθέσετε (τουλάχιστον κατά 20-30% σε σχέση με τα αντίστοιχα συμβατικά προϊόντα).

Αν είστε ήδη αγρότης, πιθανότατα θα έχετε ήδη όλο τον απαραίτητο μηχανολογικό εξοπλισμό (γεωργικός ελκυστήρας, παρελκόμενα κ.λπ.). Στην περίπτωση αυτή θα υπολογίσετε μόνο το ετήσιο κόστος καλλιέργειας, το οποίο κυμαίνεται γύρω στα 60-70€/στρέμμα (υπολογίσαμε κόστος αγοράς σπόρων, θρέψης, συγκομιδής, πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων, κ.λπ.).

Στην περίπτωση που δεν είστε αγρότης, θα πρέπει να αποφασίσετε για το πώς θα προμηθευτείτε τον απαραίτητο πάγιο εξοπλισμό. Οι επιλογές σας είναι οι εξής:
- είτε να ενοικιάσετε τον απαραίτητο αγροτικό εξοπλισμό (δηλαδή, πληρώνετε κάθε φορά το μηχάνημα με το χειριστή του για να πραγματοποιηθεί το όργωμα, η σπορά, οι ψεκασμοί, κλπ
- είτε να αγοράσετε τον εξοπλισμό αυτό μεταχειρισμένο
και σε περίπτωση που δε διαθέτετε το απαιτούμενο κεφάλαιο,μπορείτε να αγοράσετε από κοινού με άλλους (που έχουν το ίδιο πλάνο καλλιέργειας και τις ίδιες «ανάγκες» και οικονομικούς περιορισμούς με εσάς) το μεταχειρισμένο εξοπλισμό και μηχανήματα, μειώνοντας με τον τρόπο αυτό το κόστος του πάγιου κεφαλαίου που θα απαιτηθεί για να ξεκινήσετε την επένδυσή σας.

Από έρευνα αγοράς που πραγματοποιήσαμε, υπολογίσαμε το ετήσιο κόστος ενοικίασης (για εργασίες προετοιμασίας εδάφους, σποράς και συγκομιδής) στα 30-40€/στρέμμα ή δε αγορά μεταχειρισμένου ελκυστήρα και των παρελκόμενων είναι στα 10.000€ - 15.000€ περίπου (για όλες τις εργασίες, εκτός της συγκομιδής).

Οι αποδόσεις εξαρτώνται τόσο από την γονιμότητα των χωραφιών και τις ποικιλίες που θα χρησιμοποιήσουμε όσο και από τις κλιματικές συνθήκες της χρονιάς αλλά και την καλλιεργητική τεχνική που θα ακολουθήσουμε. Σε γενικές γραμμές η απόδοση για την φακή είναι 150 -200 κιλά/στρέμμα, ενώ για το μαλακό σιτάρι είναι 300-500 κιλά/στρέμμα.

Η καθαρή πρόσοδος που μπορείτε να έχετε εξαρτάται από τον τρόπο που θα διαθέσετε το τελικό προϊόν. Στην περίπτωση που πωληθεί το προϊόν χύμα απευθείας στην βιομηχανία το κέρδος θα είναι αρκετά μικρότερο σε σχέση με το αν προβείτε σε τυποποίηση ή και μεταποίηση (π.χ. διάθεση συσκευασμένου αλευριού). Τα μηχανήματα που θα απαιτηθούν για τη μεταποίηση σε καμία περίπτωση δεν έχουν τιμές «απαγορευτικές», ακόμα και για όποιον ξεκινήσει με αρκετά περιορισμένο κεφάλαιο επένδυσης.

Σε κάθε περίπτωση ο πιο προσοδοφόρος τρόπος διάθεσης (μέρους ή και όλης της παραγωγής) τόσο για τον παραγωγό όσο και για τον καταναλωτή είναι η απευθείας διάθεση δια μέσω δικτύων παραγωγών/καταναλωτών ή απευθείας από το κτήμα ή και από τις λαϊκές αγορές, φροντίζοντας πάντα να τηρείται η σχετική εθνική και κοινοτική νομοθεσία.