Έρευνα ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ: Εξαμηνιαία αποτύπωση οικονομικού κλίματος στις μικρές επιχειρήσεις
Η έρευνα είναι η δεύτερη για το 2012 και η όγδοη κατά σειρά που διεξάγει το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ σε συνεργασία με την εταιρία MARC AE σε εξαμηνιαία βάση από τον Μάιο του 2009. Έγινε σε πανελλαδικό δείγμα 1.200 πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων (0-49 άτομα προσωπικό), στο διάστημα 3 έως 11 Ιουλίου 2012 και έχει ως βασικό στόχο την αποτύπωση του οικονομικού κλίματος στις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, στους κλάδους της μεταποίησης, του εμπορίου και των υπηρεσιών, που αποτελούν το 99,6% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα (στοιχεία Ευρ. Επιτροπής).
Τα ευρήματα αυτής της έρευνας μπορούν να συγκριθούν με τα αντίστοιχα των προηγούμενων ερευνών (Φεβρουάριος 2010 – Ιανουάριος 2012). Οι έρευνες αυτές ξεκίνησαν τον Μάιο του 2009 και επαναλαμβάνονται πλέον σε εξαμηνιαία βάση ενώ αποτελούν το μοναδικό εργαλείο, σε πανελλαδικό επίπεδο, για την καταγραφή της κατάστασης και της πορείας του μεγαλύτερου τμήματος της πραγματικής οικονομίας στην Ελλάδα.
Οι εκτιμήσεις της έρευνας του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ όσον αφορά τη συρρίκνωση της απασχόλησης, επιβεβαιώθηκαν και από τις έρευνες της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η εικόνα επιβεβαιώνει και τις αντίστοιχες, δυσοίωνες εκτιμήσεις για τη διακοπή λειτουργίας σημαντικού αριθμού επιχειρήσεων.
Όπως και στις προηγούμενες έρευνες, έτσι και τώρα, επιχειρείται μια σαφής καταγραφή των τάσεων του οικονομικού κλίματος καθώς και η παρακολούθηση των βασικών δεικτών λειτουργίας των μικρών επιχειρήσεων κατά το 1ο εξάμηνο του 2012, ενώ παράλληλα προχωρά και σε πρόβλεψη για το 2ο εξάμηνο του 2012. Τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν ότι οι δείκτες του οικονομικού κλίματος βρίσκονται στο χειρότερο σημείο από τότε που ξεκίνησαν οι έρευνες (Μάιος 2009).
Αξίζει να τονιστεί ότι για πρώτη φορά στην παρούσα έρευνα, εκτός από την κατηγοριοποίηση κατά κλάδο, αριθμό εργαζομένων, κύκλο εργασιών και γεωγραφική περιοχή, εισάγεται και η κατάταξη των επιχειρήσεων σε σχέση με τα έτη λειτουργίας.
Σύνοψη Βασικών Συμπερασμάτων
Περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η επιδεινούμενη ύφεση κινδυνεύει να οδηγήσει την πλειονότητα των επιχειρήσεων από τις μικρότερες ως τις μεγαλύτερες σε όρια μη αναστρέψιμα – αν αυτά δεν έχουν ήδη ξεπεραστεί σε ορισμένους κλάδους. Το 1ο εξάμηνο του 2012 αποδεικνύεται ότι είναι το χειρότερο από την έναρξη της κρίσης. Σε όλους τους δείκτες αποτυπώνονται τα μεγαλύτερα ποσοστά επιδείνωσης από το 2009 έως σήμερα. Οι πολιτικές που απορρέουν από τη δανειακή σύμβαση, ιδιαίτερα αυτές που αφορούν στην εσωτερική υποτίμηση αποδεικνύονται καταστροφικές για την ελληνική οικονομία. Αν συνεχιστούν με την ίδια ένταση κινδυνεύουν από μόνες τους να οδηγήσουν τη χώρα στα περιθώρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το γεγονός ότι οι πολιτικές αυτές είναι λανθασμένες αποδεικνύεται και από την διάψευση των επίσημων προβλέψεων του ΔΝΤ, της ΕΚΤ και της Ε.Ε. σχετικά με την ύφεση, το ποσοστό ανεργίας και το κλείσιμο επιχειρήσεων.
Μείωση τζίρου κατά μέσο όρο 34,8% κατά το πρώτο εξάμηνο του 2012 σε σύγκριση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2011. Ο ρυθμός μείωσης του κύκλου εργασιών είναι πολύ μεγαλύτερος για τις μικρές επιχειρήσεις. Παράλληλα, οι μεταποιητικές επιχειρήσεις λειτουργούν στο μισό της παραγωγικής τους δυναμικότητας (48,7%). Θα πρέπει να επισημανθεί ότι αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση και το δεύτερο εξάμηνο του 2012, η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων θα κλείσει το έτος με ζημιές. Υπενθυμίζεται ότι στην έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ τον Ιανουάριο του 2012 μόνο το 20% των επιχειρήσεων πραγματοποίησε κέρδη για το 2011, τα οποία ήταν ήδη χαμηλότερα από το 2010, ενώ το 42% ζημιές. Αντίστοιχη έρευνα της ICAP για τις μεγάλες επιχειρήσεις κατέδειξε τα ίδια περίπου ποσοστά.
Κυρίαρχο πρόβλημα παραμένει η ρευστότητα, όπου συγκεντρώνονται τα υψηλότερα ποσοστά επιδείνωσης (για το 86,5% των επιχειρήσεων). Επιπλέον, το 85% των επιχειρήσεων ανέφερε μείωση του τζίρου, ενώ στις εμπορικές επιχειρήσεις το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 88%.
Η επενδυτική απραξία συνεχίζεται, καθώς μόλις το 7% των επιχειρήσεων αύξησε την επενδυτική του δραστηριότητα το πρώτο εξάμηνο του 2012, ενώ ένα ακόμα χαμηλότερο ποσοστό (5,1%) δηλώνει ότι θα αυξήσει τις επενδύσεις το επόμενο εξάμηνο.
Περίπου 190.000 επιχειρήσεις δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν κίνδυνο κλεισίματος το επόμενο δωδεκάμηνο. Στην παρούσα έρευνα καταγράφεται το υψηλότερο ποσοστό αρνητικών προσδοκιών για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων από το 2009. Υπολογίζεται από το μοντέλο που έχει αναπτύξει το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, ότι η καθαρή μείωση επιχειρήσεων για αυτό το χρονικό διάστημα θα είναι 67.000, από τις οποίες 11.000 μέσα στο επόμενο τρίμηνο.
Κίνδυνος για απώλεια 260.000 θέσεων απασχόλησης (εργοδότες, αυτοαπασχολούμενοι, μισθωτοί) στο επόμενο δωδεκάμηνο. Αντίστοιχες προβλέψεις για το 2011 επιβεβαιώθηκαν πλήρως από τα επίσημα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ.
Για τρίτο συνεχόμενο εξάμηνο, η αναλογία προσλήψεων προς απολύσεις στον ιδιωτικό τομέα είναι 1 προς 7.
Για το δεύτερο εξάμηνο του 2012 προβλέπεται απώλεια 110.000 θέσεων μισθωτής εργασίας, ενώ εκτιμάται ότι χάθηκαν 78.000 θέσεις μισθωτής εργασίας το πρώτο εξάμηνο του 2012. Θα πρέπει να τονιστεί ότι το 65,1% των επιχειρήσεων που δηλώνουν ότι θα μειώσουν προσωπικό, θα ήταν διατεθειμένες να διατηρήσουν θέσεις εργασίας εφόσον υπήρχε μια επιδότηση του εργασιακού κόστους.
Το 53,4% των επιχειρήσεων αντιμετωπίζει δυσκολίες στην έγκαιρη καταβολή των μισθών.
Οι επιχειρήσεις που μείωσαν ώρες και ημέρες εργασίας έφτασαν το 40%, ενώ το 33,2% μείωσε τις αποδοχές στο προσωπικό. Συνολικά το 49,7% των επιχειρήσεων που απασχολούν προσωπικό έχει ήδη προχωρήσει σε άμεση ή έμμεση μείωση αποδοχών του προσωπικού. Προβλέπεται δε ότι για το 2ο εξάμηνο του 2012, το 36,8% θα μειώσει με μεγάλη βεβαιότητα μισθούς και ώρες εργασίας.
Οι επιχειρήσεις που απασχολούν προσωπικό θεωρούν ως σημαντικότερο εμπόδιο τα λειτουργικά έξοδα (44,3%), τις ασφαλιστικές εισφορές (41,3%) και τους μισθούς (9,9%). Αξίζει να σημειωθεί ότι για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του δείγματος, σημαντικότερο εμπόδιο θεωρούνται οι ασφαλιστικές εισφορές (47,5%).
Παρατηρείται αύξηση στο μέσο χρόνο είσπραξης και εξόφλησης οφειλών μεταξύ επιχειρήσεων. Παράλληλα, 1 στις 3 επιχειρήσεις έχει καθυστερημένες οφειλές σε ενοίκια, ΔΕΚΟ, προμηθευτές και τράπεζες, ενώ το 39,6% των επιχειρηματιών οφείλει εισφορές στον ΟΑΕΕ (Οργανισμός Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών), γεγονός που δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα και σε σχέση με την ιατροφαρμακευτική τους κάλυψη.
Το 75,7% των επιχειρηματιών υποχρεώθηκε να χρησιμοποιήσει προσωπικές καταθέσεις για την κάλυψη αναγκών της επιχείρησης.
Σταδιακή ανάκαμψη της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα, αφού το 37 % θεωρεί ασφαλείς τις καταθέσεις του στις ελληνικές τράπεζες (από 22% τον Ιανουάριο του 2012), το 23% δηλώνει στο εξωτερικό (από 29,2%) ενώ ένα ποσοστό 25,2% δηλώνει «αλλού» (από 37,1%).
Το 39,8% των επιχειρήσεων προτάσσει ως σημαντικότερο μέτρο τη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ, ενώ το 63,8% των επιχειρήσεων θεωρεί θετικό ένα προαιρετικό και απλό σύστημα φορολόγησης, όπου ένας φόρος επί του τζίρου ανάλογα και με το είδος της δραστηριότητας θα μπορούσε να αντικαταστήσει το φόρο εισοδήματος και το ΦΠΑ.
Η εγκληματικότητα έχει επηρεάσει αρνητικά το 36,3% των επιχειρήσεων του δείγματος και ιδιαίτερα αυτές που έχουν έδρα την Αττική, ενώ ανάλογο ποσοστό δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα εγκληματικής ενέργειας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και στις νέες επιχειρήσεις που άνοιξαν τα τελευταία 5 χρόνια, το ποσοστό εκείνων που έπεσε θύμα εγκληματικής ενέργειας ανέρχεται σε 25,3%, γεγονός που αποδεικνύει την επιδείνωση της κατάστασης και αναδεικνύει την εγκληματικότητα, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα, ως ένα από τα εμπόδια στην επιχειρηματικότητα.
Το 64,8% των επιχειρηματιών του δείγματος δηλώνει ότι δεν θα πάει φέτος διακοπές. Από εκείνους που θα πάνε μόνο το 40% θα διαμείνει σε ξενοδοχείο ή ενοικιαζόμενο δωμάτιο. Είναι προφανής η μεγάλη πτώση του εσωτερικού τουρισμού. Άμεση ανάγκη η εφαρμογή των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού για τους αυτοαπασχολούμενους, δεδομένου ότι τα τελευταία δύο χρόνια καταβάλλουν και αντίστοιχες εισφορές.
